Κατηγορία: ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Άρθρο του ανταποκριτή μας Αλέξανδρου Μόρντουντακ

Ο Πορφίριο Ντίαζ, ο οποίος στιγμάτισε την πολιτική ζωή του Μεξικό κατά τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού, είχε πει για τη χώρα του την περίφημη φράση: «Κακόμοιρο Μεξικό! Τόσο μακριά από τον Θεό, τόσο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες! (¡Pobre México! ¡Tan lejos de Dios y tan cerca de los Estados Unidos!)». Καθώς τα θύματα της πανδημίας του κορονοϊού στις Ηνωμένες Πολιτείες υπερέβησαν τις 100.000, η αγωνία για την δημόσια υγεία και την οικονομία μπλέκεται με την προεκλογική εκστρατεία, και το απόφθεγμα του Ντίαζ ίσως σηκώνει μια διασκευή για την κακόμοιρη Αμερική, η οποία μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί τόσο κοντά στον ιό, και τόσο μακριά από τις εκλογές.

Δεν είναι βέβαιο πως οι εκλογές θα λύσουν τα προβλήματα. Για την ακρίβεια, βέβαιο είναι μάλλον το αντίθετο. Η πόλωση ανάμεσα στα δύο κόμματα έχει αυξηθεί σε βαθμό ο οποίος επιτρέπει με ευκολία σε κάποιον να υποστηρίζει πως, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, θα δημιουργήσει τουλάχιστον πικρία και εμπάθεια. Κατά πάσα πιθανότητα, οι δύο αμέσως αιρετοί κλάδοι της κυβέρνησης, η προεδρία και το Κογκρέσο, θα παραμείνουν μοιρασμένοι ανάμεσα σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικανούς. Μεγάλο μέρος της νομοθετικής λειτουργίας θα παραμείνει υπό την ομηρία ιδεολογικών διαφορών και διαπραγματεύσεων. Το ένα πρόβλημα επί της παρούσης είναι πως εντός της προεκλογικής περιόδου, αυτές οι διαφορές εντείνουν τη ρητορική των διαπραγματεύσεων, παγιδεύοντας τους διαπραγματευτές σε ακραίες θέσεις. Το άλλο πρόβλημα είναι πως η παρούσα προεκλογική περίοδος εξελίσσεται συγχρόνως με την πανδημία, η οποία δεν προσφέρεται για την εξυπηρέτηση ακραίων θέσεων, και αδιαφορεί για ιδεολογικές θέσεις.

Τόσο κοντά στον ιό

Κάποια στιγμή σήμερα όλος ο κόσμος της ενημέρωσης θα ασχοληθεί με το τραγικό ορόσημο των 100.000 θυμάτων του κορονοϊού στην Αμερική. Σε μια ευφυέστατη πράξη δημοσιογραφικής συνείδησης και ανθρωπισμού, λοιπόν, οι New York Times αφιέρωσαν ένα τους πρωτοσέλιδο στα θύματα της covid-19 λίγες ημέρες πριν την συμπλήρωση αυτού του συνταρακτικού πλήθους. Δεν είναι πως η εφημερίδα, σε αντίθεση με κάθε αρχάριο μαθητή στατιστικής, δεν μπορούσε να αντιληφθεί πότε τα θύματα θα έφταναν τις 100.000, ούτε πως δεν ήθελε να χάσει τα πρωτεία του σχολιασμού, περιμένοντας να βγάλει το αφιέρωμά της μετά την συμπλήρωση του αριθμού. Το πρωτοσέλιδο των New York Times προηγήθηκε της μαθηματικής είδησης επειδή στόχος ήταν να μην χρησιμοποιηθεί η αριθμητική της τραγωδίας ως ένα απλό ορόσημο, επειδή ως ορόσημο αφαιρεί την ανθρώπινη διάσταση του γεγονότος. Το θέμα δεν είναι πως συμπληρώθηκε ένας φριχτός αριθμός, το θέμα είναι η ίδια η φρίκη μιας εκ των πλέον ανεπτυγμένων χωρών, παγκοσμίως, η οποία θρηνεί 100.000 θύματα εντός περίπου 4 μηνών, χωρίς να έχει πείσει τους πολίτες της πως διαθέτει προστασία, θεραπεία, ή πρόληψη.

Ο πρώτος θάνατος λόγω κορονοϊού στις Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφηκε στις 6 Φεβρουαρίου. Την Τετάρτη, 27 Μαΐου, συμπληρώθηκαν 100.000 θύματα στην Αμερική, συμπληρώθηκαν όμως και 100.000 κρούσματα στην Καλιφόρνια, η οποία έγινε η 4η πολιτεία με τόσα πολλά διεγνωσμένα κρούσματα, ακολουθώντας την Νέα Υόρκη, το Νιου Τζέρζι, και το Ιλινόι. Η Καλιφόρνια, όμως, η οποία ήταν η πρώτη πολιτεία που επέβαλλε στους πολίτες της περιορισμό κατ’οίκον, έχει την καλή τύχη να παρατηρεί μειωμένο ποσοστό θανάτων επί του συνολικού της πληθυσμού, συγκριτικώς προς άλλες πολιτείες, οι οποίες έχουν πληγεί σε τόσο μεγάλο βαθμό από την πανδημία. Την ίδια ώρα, το Ινστιτούτο Κόστους Παροχής Υγείας, το οποίο εδρεύει στην Ουάσινγκτον, υπολόγισε πως η θνησιμότητα των Αμερικανών κατά τον Απρίλιο ήταν αυξημένη κατά 10% έναντι της αντίστοιχης περιόδου των προηγουμένων 6 ετών, ενώ στην πόλη της Νέας Υόρκης και για το ίδιο χρονικό διάστημα αναφέρονταν ημερησίως διπλάσιοι θάνατοι έναντι των προηγουμένων ετών.

Τα ημερησίως διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία εξακολουθούν να κινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις στις διάφορες πολιτείες. Μουδιασμένη από το βιολογικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος της πανδημίας, η πολιτεία της Νέας Υόρκης βλέπει τα ημερησίως αναφερόμενα πλήθη των νοσοκομειακών εισαγωγών, των διασωληνώσεων, και των θυμάτων να μειώνονται. Τις προηγούμενες ημέρες, τα θύματα της πανδημίας υποχώρησαν σε διψήφιο αριθμό, ενώ και στην πόλη της Νέας Υόρκης, το ποσοστό των δημοτών που έχουν βρεθεί θετικοί στον ιό έχει περιοριστεί στο 8%. Οι συνθήκες, όμως, δεν είναι παντού ίδιες, ενώ καινούριες έρευνες τονίζουν συνεχώς την πιθανώς διαφορετική επίδραση του ιού σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό του Lancet επί των Αναπνευστικών Ασθενειών παρατηρεί πως οι πνεύμονες Αφρο-Αμερικανών θυμάτων βαρύνονταν από θρόμβους και συγγενείς αιμορραγίες, παράγοντες, οι οποίοι δύνανται να εξηγήσουν την δυσανάλογη επίδραση του ιού στην συγκεκριμένη κοινότητα. Την ίδια ώρα, μιλώντας σε επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία πραγματοποίησε ακροάσεις την Τετάρτη, ο Δρ. Τόμας Ντιν Σέκουιστ ανέφερε πως οι γηγενείς Αμερικανοί αντιμετωπίζουν αυξημένες ελλείψεις διαγνωστικών ελέγχων, και αυξημένο κίνδυνο ψυχολογικών νόσων στο πλαίσιο της πανδημίας.

Συγχρόνως, τα νέα για την ρεμδεσιβίρη εξακολουθούν να είναι θετικά, αν και η κλινική έρευνα της χορήγησής της συνεχίζεται, και πολλά από τα δεδομένα χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασία. Πρόσφατο επιστημονικό άρθρο επανέλαβε την αρχική εκτίμηση πως πενθήμερη χορήγηση ρεμδεσιβίρης σε μη διασωληνωμένους ασθενείς είναι εξ ίσου αποτελεσματική με δεκαήμερη χορήγηση. Τα συγκεκριμένα στοιχεία, όμως, προκύπτουν από έρευνα χωρίς δείγμα ελέγχου, δηλαδή χωρίς να συγκρίνονται προς ασθενείς, στους οποίους χορηγήθηκε ψευδοφάρμακο. Η αξιολόγηση της έρευνας, λοιπόν, αφορά στις δύο χρονικές εκδοχές των ερευνώμενων θεραπευτικών πρωτοκόλλων, και όχι στην ίδια την θεραπευτική δράση της ρεμδεσιβίρης, η οποία, παρ’ όλα αυτά, υποστηρίζεται από άλλα τμήματα της έρευνας ως συντείνουσα στον περιορισμό του χρόνου αποθεραπείας. Σε αυτό το επίπεδο αποδοτικότητας, η επιβεβαίωση της δράσης της ρεμδεσιβίρης εντός 5 αντί 10 ημερών, σημαίνει πως οι υπάρχουσες δόσεις του φαρμάκου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της θεραπείας περισσοτέρων ασθενών.

Σε πρακτικό επίπεδο, τα πλέον αισιόδοξα νέα εξακολουθούν να αφορούν στην συνεπή τήρηση των όρων ασφαλείας και φυσικής αποστασιοποίησης για την αποφυγή μόλυνσης. Η πρόληψη παραμένει η βασική ιατρική συμβουλή, ειδικώς καθώς όλες οι πολιτείες της χώρας έχουν προχωρήσει σε τουλάχιστον μερική άρση των απαγορεύσεων κίνησης και εργασίας. Ο Δρ. Άντονι Φάουτσι, βασικό μέλος της ομοσπονδιακής ομάδας αντιμετώπισης του κορονοϊού και επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων, επανέλαβε την εκτίμησή του πως ένα εμβόλιο κατά του ιού θα είναι διαθέσιμο μέχρι τον ερχόμενο Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο, περαιτέρω τονίζοντας, όμως, την αξία της προσοχής, με την οποία η χώρα επιστρέφει σε περισσότερο συνηθισμένους ρυθμούς. Ο ειδικός λοιμωξιολόγος, ο οποίος έχει γίνει αρκετές φορές στόχος έντονης κριτικής για την διστακτικότητα με την οποία αντιμετωπίζει την οικονομική επανέναρξη των Η.Π.Α., σχολίασε πως ένα δεύτερο κύμα διασποράς του ιού είναι πιθανό, αλλά μπορεί να αποφευχθεί με την κατάλληλη πρόληψη, και την επισταμένη προσοχή του κράτους για την διενέργεια διαγνωστικών ελέγχων και την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων τους. Επιπλέον, τόνισε πως ενδεχόμενη αύξηση των κρουσμάτων εν μέσω της πρώιμης φάσης επανέναρξης, στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Αμερική, δεν θα είναι αμέσως αντιληπτή. «Μην έχετε υπέρμετρη αυτοπεποίθηση», συμβούλευσε τους Αμερικανούς, υπενθυμίζοντας πως η έκταση της διασποράς γίνεται αντιληπτή μετά από «δύο, τρεις, ή και περισσότερες εβδομάδες, και εκείνη την ώρα μπορεί να υπάρξει αύξηση». Σε συνέντευξή του στο CNN, ο Δρ. Φάουτσι τοποθετήθηκε και επί δύο ιατρικών θεμάτων, τα οποία έχουν σαφείς πολιτικές προεκτάσεις, αφ’ ενός υποστηρίζοντας πως «τα επιστημονικά δεδομένα είναι πλέον προφανή» περί της απουσίας ωφελειών από την χορήγηση υδροξυχλωροκίνης, την οποία υποστηρίζει ο πρόεδρος Τραμπ εναντίον του κορονοϊού, και, αφ’ ετέρου, σχολιάζοντας πως ο ίδιος φοράει ιατρική μάσκα όταν βρίσκεται σε δημοσίους χώρους, επειδή θέλει να προστατεύσει τον εαυτό του και τους άλλους, και επειδή θέλει να καταστήσει τη χρήση τους «ένα σύμβολο για να βλέπουν οι άνθρωποι πως αυτό θα πρέπει να κάνουν». Τις προηγούμενες μέρες, η ούτως ή άλλως πολιτικοποιημένη χρήση μασκών βρέθηκε στο επίκεντρο και άμεσης κόντρας ανάμεσα στον Αμερικανό πρόεδρο και τον αντίπαλό του στις προσεχείς εκλογές, Τζο Μπάιντεν.

Και τόσο μακριά από τις εκλογές

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επαναλάβει πολλές φορές πως δεν φοράει μάσκα για διάφορους λόγους: Επειδή είναι υγιής, επειδή ελέγχεται καθημερινώς και προστατεύεται (όπως είναι αναμενόμενο για τον πρόεδρο της χώρας), και επειδή αντιλαμβάνεται τον ρόλο του ως εμψυχωτή του έθνους, προφανώς αντιπαραβάλλοντας την επιλογή του με την εικόνα ενός ανθρώπου που φοράει μάσκα επειδή φοβάται. Η αλήθεια είναι πως οι απλοί Αμερικανοί δεν απολαμβάνουν καθημερινούς ελέγχους, και δεν προστατεύονται όσο ο πρόεδρος Τραμπ. Η αλήθεια είναι επίσης πως πολλοί Αμερικανοί φοβούνται. Και φορούν μάσκα. Βεβαίως, πολλοί άλλοι δεν φοβούνται. Στις σχετικές στατιστικές έρευνες, η χώρα εμφανίζεται διχασμένη. Όταν, όμως, ο Τζο Μπάιντεν βρέθηκε με μάσκα σε ανοιχτό χώρο, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου χαρακτήρισε «περίεργο» το γεγονός πως ο πρώην αντιπρόεδρος δεν φορά μάσκα και στο σπίτι του, όπου μένει με την σύζυγό του. Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ αναπαρήγαγε ανάρτηση στο twitter, η οποία περιείχε φωτογραφία του Τζο Μπάιντεν με μάσκα και το σχόλιο «ίσως αυτό να εξηγεί γιατί ο Τραμπ δεν φοράει μάσκα δημοσίως». Αντιδρώντας, ο Δημοκρατικός υποψήφιος πρόεδρος σχολίασε πως ο πρόεδρος της χώρας λειτουργεί υπό κάποια αντίληψη «εσφαλμένης αρρενωπότητας», ερμηνεύοντας τον ιδεολογικό διαχωρισμό περί της χρήσης μάσκας ως διάκριση των θαρραλέων ηγετών από τους φοβισμένους. Η πολιτικοποίηση της προστασίας εναντίον του ιού είναι χαρακτηριστική της προεκλογικής περιόδου, η οποία είναι αναγκασμένη, άλλοτε εκ της φύσεως της καθημερινότητας και άλλοτε εξ επιλογής, να πολιτικοποιεί το πρωτόγνωρο για την παρούσα σύνθεση της ανθρωπότητας φαινόμενο μιας πανδημίας. Εξ άλλου, η «τόλμη» απέναντι στον ιό δεν μαρτυρά μόνο την πεποίθηση πως η απειλή έχει υπερεκτιμηθεί. Βασικό της στοιχείο είναι και ότι καθιστά φυσιολογικές τις ανθρώπινες απώλειες, διότι η αποδοχή του ιού ως δεδομένου τμήματος της καθημερινότητας ακυρώνει το ειδικό τους βάρος: Δεν μπορεί να υπάρχουν εξαιρετικές ευθύνες για θύματα της απλής καθημερινότητας.

Βεβαίως, η μάσκα είναι, όπως είπε και ο Δρ. Φάουτσι, ένα σύμβολο. Η απτή πραγματικότητα καθίσταται προφανής στα οικονομικά μεγέθη, τα οποία σαφώς και επιβάλλουν την οικονομική επανεκκίνηση της χώρας, παρά τις διαφωνίες ανάμεσα στα δύο κόμματα περί των ιδανικών συνθηκών υπό τις οποίες θα λάβει χώρα. Οι πολιτείες αναφέρουν ζημίες δισεκατομμυρίων. Oι άνεργοι φτάνουν τα 40 εκατομμύρια, και το πιθανότερο είναι πως την Πέμπτη το απόγευμα, ώρα Ελλάδας, θα τα ξεπεράσουν. Κάθε εβδομάδα εδώ και πλέον των δύο μηνών, εκατομμύρια Αμερικανοί αιτούνται επίδομα ανεργίας, αφού χιλιάδες επιχειρήσεις καταρρέουν. Οι αεροπορικές εταιρείες προσπαθούν ακόμα να βρουν τρόπο να κερδίσουν την εμπιστοσύνη ενός φοβισμένου και φτωχότερου επιβατικού κοινού, ενώ η Boeing ανακοίνωσε πως θα απολύσει περίπου 7.000 εργαζόμενους. Στο Κογκρέσο, η Δημοκρατική πλειοψηφία υπερψήφισε πρόταση νόμου, η οποία περιλαμβάνει σχεδόν κάθε προγραμματική της θέση. Σε κάποιο βαθμό είναι ακριβώς αυτό, το οποίο πρεσβεύει το Δημοκρατικό κόμμα πως χρειάζεται η χώρα. Σε κάποιον άλλο, είναι μια σαφής προσπάθεια προεκλογικής συσπείρωσης γύρω από σαφή ιδεολογικά ρήγματα, καθώς το νομοσχέδιο δεν αφήνει στους Ρεπουμπλικανούς πολύ χώρο για συμβιβασμούς, ενώ και πολλοί Δημοκρατικοί το καταψήφισαν. Δεν είναι τυχαίο πως ο επικεφαλής της Ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στη Γερουσία, Μιτς ΜακΚόνελ, δεν συζητά καν το περιεχόμενό του όταν αναφέρεται στα σχέδια των Ρεπουμπλικανών για την επόμενη δέσμη οικονομικής ενίσχυσης της χώρας, το οποίο, πάντως, τοποθετείται χρονικά στον επόμενο ή και τον μεθεπόμενο μήνα. Μετά από συνάντησή του με τον πρόεδρο Τραμπ, από τον οποίο ζήτησε την έγκριση οικονομικώς αναζωογονητικών έργων υποδομής στην πολιτεία του, ο Δημοκρατικός κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Άντριου Κουόμο, επέκρινε το Κογκρέσο για ολιγωρία στην αποδέσμευση οικονομικών πόρων προς τις πολιτείες.

Στη διασταύρωση της προεκλογικής ρητορικής με την μάχη εναντίον της πανδημίας περιλαμβάνονται ακόμα και τα προεκλογικά συνέδρια των δύο κομμάτων, με τον Ντόναλντ Τραμπ να απειλεί τη Βόρεια Καρολίνα με μετακίνηση του ρεπουμπλικανικού συνεδρίου σε άλλη πολιτεία, αν δεν επιτραπεί η πλήρωση όλων των θέσεων του σταδίου όπου θα πραγματοποιηθεί, παρά τις απόψεις υπέρ της φυσικής αποστασιοποίησης. Η Βόρεια Καρολίνα απέφυγε τις ευθύνες, ζητώντας από την οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου να παρουσιάσει συγκεκριμένο σχέδιο για την προστασία της δημόσιας υγείας σε ενδεχόμενη πραγματοποίηση του συνεδρίου εντός ενός κατάμεστου γηπέδου, προκειμένου να αποφασίσει αν θα το εγκρίνει.

Και πάλι: Οι εκλογές δεν θα εξαφανίσουν αυτά τα προβλήματα. Η πορεία προς αυτές, όμως, τα εντείνει. Για τις εκλογές μιλούσε ο πρόεδρος Τραμπ στα tweet, τα οποία βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο της διαμάχης ανάμεσα στην κυβέρνηση και τις εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης. Ο Αμερικανός πρόεδρος ανάρτησε σχόλιο με το οποίο χαρακτήριζε επισφαλείς τις επιστολικές ψήφους στις προσεχείς εκλογές, και το twitter, αξιολογώντας το tweet ως παρέχον παραπλανητικές πληροφορίες, επισύναψε στην ανάρτηση του Ντόναλντ Τραμπ σύνδεσμο που οδηγούσε σε ιστοσελίδες με πληροφορίες, οι οποίες αντιτίθεντο στις απόψεις του προέδρου. Δεν επρόκειτο ακριβώς για λογοκρισία, καθώς τα tweet παρέμεναν στην θέση τους, σίγουρα, όμως, ήταν μια πρωτοφανής συντακτική επιθεώρηση, η οποία προκάλεσε την οργή του Ντόναλντ Τραμπ και πολλών ρεπουμπλικανών, οι οποίοι ζητούν την κατάργηση των προνοιών μιας υπέρ-εικοσαετούς νομοθεσίας, η οποία απαλλάσσει τις διαδικτυακές εταιρείες από νομικές ευθύνες για τις αναρτήσεις των μεμονωμένων χρηστών τους, και τους επιτρέπει να καθορίζουν τη διαθεσιμότητα και την εμφάνιση των πληροφοριών στις πλατφόρμες τους χωρίς να εκτίθενται σε πιθανές μηνύσεις και αγωγές. Προφανώς, οι διαδικτυακές εταιρείες βασίζονται σε αυτήν την ρύθμιση για εκτελεστικούς και οικονομικούς λόγους, παρ’ ότι το ιδιότυπο αυτό καθεστώς προστασίας τις έχει κατά καιρούς θέσει στο στόχαστρο και των δύο κομμάτων. Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πως σήμερα (Πέμπτη, 28 Μαΐου 2020) ο πρόεδρος Τραμπ θα υπογράψει εκτελεστική διαταγή που θα αφορά στις διαδικτυακές εταιρείες, όμως το περιεχόμενό της δεν έχει γίνει γνωστό, ενώ και πολλοί ρεπουμπλικανοί, με χαρακτηριστικότερο και πλέον πρόσφατο τον υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, έχουν εκφραστεί εναντίον κυβερνητικής λογοκρισίας στο διαδίκτυο. Το ίδιο το υφιστάμενο ομοσπονδιακό ρυθμιστικό πλαίσιο των τηλεπικοινωνιών δεν δίνει στην εκτελεστική αμερικανική εξουσία πολλά περιθώρια δράσης, και ενδεχόμενος κυβερνητικός πόλεμος με την αγαπημένη πλατφόρμα επικοινωνίας του Αμερικανού προέδρου δεν θα επηρεάσει μόνο τα κοινωνικά δίκτυα ή τον χώρο ανταλλαγής απόψεων επί των εκλογών, αλλά θα αποτελέσει βασικό στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας, με την κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καταπνίγουν τις συντηρητικές απόψεις. Από την μεριά των ίδιων των εταιρειών, στην κόντρα βρίσκονται ήδη ο επικεφαλής του twitter, Τζακ Ντόρσι, και ο επικεφαλής του Facebook, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος έχει βρεθεί πολύ περισσότερες φορές αντιμέτωπος με κατηγορίες για την κυκλοφορία παραπλανητικών πληροφοριών στην πλατφόρμα που ανέπτυξε, και ο οποίος εν προκειμένω υποστήριξε πως τα κοινωνικά δίκτυα δεν θα πρέπει να λειτουργούν ως «δικαστές αληθείας». Ο Ντόρσι υπερασπίστηκε τις ενέργειες του twitter και ανέλαβε την ευθύνη για αυτές, ζητώντας να σταματήσει η συζήτηση για τον Γιοέλ Ροθ, επικεφαλής «Ακεραιότητας» του twitter, υπό τις αρμοδιότητες του τμήματος του οποίου βρίσκεται και η απόφαση για την επισήμανση του προεδρικών tweets ως παραπλανητικών. Ο Ροθ, ο οποίος είναι διδάκτορας της φημισμένης σχολής επικοινωνίας Άνεμπεργκ, στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, κατηγορείται για μεροληπτική συμπεριφορά, καθώς στο παρελθόν είχε αναρτήσει tweets στον προσωπικό του λογαριασμό, τα οποία αναφέρονταν στην κυβέρνηση Τραμπ με τον χαρακτηρισμό «ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΝΑΖΙΣΤΕΣ ΣΤΟΝ ΛΕΥΚΟ ΟΙΚΟ», και αποκαλούσαν τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο ως «ρατσιστικό μανταρίνι».

Βεβαίως, όλα αυτά δεν συμβαίνουν σε κενό. Στη Μινεσότα, εκατοντάδες άνθρωποι διαμαρτύρονται και διαδηλώνουν για τον θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ, ενός Αφρο-Αμερικανού 46 ετών που δεν πέθανε από τον κορωνοϊό, ούτε επειδή μπλέχτηκε σε κάποια προεκλογική διαμάχη. Η αστυνομία της Μινεάπολις συνέλαβε τον Φλόιντ στο πλαίσιο διερεύνησης καταγγελίας για εν εξελίξει πλαστογραφία. Σε βίντεο που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο, ένας λευκός αστυνομικός φαίνεται να πιέζει με το γόνατό του τον λαιμό του Αφρο-Αμερικανού, ο οποίος παρακαλούσε να τον αφήσουν να αναπνεύσει, και ζητούσε λίγο νερό. Οι αστυνομικοί που εμπλέκονται στη σύλληψη απολύθηκαν, και ο δήμαρχος της Μινεάπολις τόνισε πως ο αστυνομικός που πίεζε με το γόνατό του τον λαιμό του Τζορτζ Φλόιντ στο οδόστρωμα πρέπει να αντιμετωπίσει κατηγορίες ενώπιον του νόμου. Το βράδυ της Τετάρτης, ώρα Αμερικής, ο κυβερνήτης της Μινεσότα χαρακτήρισε τις διαδηλώσεις επικίνδυνες, και ζήτησε από τους συμμετέχοντες να επιτρέψουν στα ασθενοφόρα και τα πυροσβεστικά πρόσβαση στους δρόμους. Ασφαλώς, η φυλετική βία στην Αμερική δεν είναι πρόσφατο πρόβλημα. Απλώς είναι μέρος κι αυτό της παρούσας κατάστασης. Και η Αμερική περιμένει τη λύση του. Όπως περιμένει ένα εμβόλιο. Όπως περιμένει τις κάλπες.

www.ert.gr

Άρθρο του ανταποκριτή μας Αλέξανδρου Μόρντουντακ

Ο Πορφίριο Ντίαζ, ο οποίος στιγμάτισε την πολιτική ζωή του Μεξικό κατά τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού, είχε πει για τη χώρα του την περίφημη φράση: «Κακόμοιρο Μεξικό! Τόσο μακριά από τον Θεό, τόσο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες! (¡Pobre México! ¡Tan lejos de Dios y tan cerca de los Estados Unidos!)». Καθώς τα θύματα της πανδημίας του κορονοϊού στις Ηνωμένες Πολιτείες υπερέβησαν τις 100.000, η αγωνία για την δημόσια υγεία και την οικονομία μπλέκεται με την προεκλογική εκστρατεία, και το απόφθεγμα του Ντίαζ ίσως σηκώνει μια διασκευή για την κακόμοιρη Αμερική, η οποία μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί τόσο κοντά στον ιό, και τόσο μακριά από τις εκλογές.

Δεν είναι βέβαιο πως οι εκλογές θα λύσουν τα προβλήματα. Για την ακρίβεια, βέβαιο είναι μάλλον το αντίθετο. Η πόλωση ανάμεσα στα δύο κόμματα έχει αυξηθεί σε βαθμό ο οποίος επιτρέπει με ευκολία σε κάποιον να υποστηρίζει πως, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, θα δημιουργήσει τουλάχιστον πικρία και εμπάθεια. Κατά πάσα πιθανότητα, οι δύο αμέσως αιρετοί κλάδοι της κυβέρνησης, η προεδρία και το Κογκρέσο, θα παραμείνουν μοιρασμένοι ανάμεσα σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικανούς. Μεγάλο μέρος της νομοθετικής λειτουργίας θα παραμείνει υπό την ομηρία ιδεολογικών διαφορών και διαπραγματεύσεων. Το ένα πρόβλημα επί της παρούσης είναι πως εντός της προεκλογικής περιόδου, αυτές οι διαφορές εντείνουν τη ρητορική των διαπραγματεύσεων, παγιδεύοντας τους διαπραγματευτές σε ακραίες θέσεις. Το άλλο πρόβλημα είναι πως η παρούσα προεκλογική περίοδος εξελίσσεται συγχρόνως με την πανδημία, η οποία δεν προσφέρεται για την εξυπηρέτηση ακραίων θέσεων, και αδιαφορεί για ιδεολογικές θέσεις.

Τόσο κοντά στον ιό

Κάποια στιγμή σήμερα όλος ο κόσμος της ενημέρωσης θα ασχοληθεί με το τραγικό ορόσημο των 100.000 θυμάτων του κορονοϊού στην Αμερική. Σε μια ευφυέστατη πράξη δημοσιογραφικής συνείδησης και ανθρωπισμού, λοιπόν, οι New York Times αφιέρωσαν ένα τους πρωτοσέλιδο στα θύματα της covid-19 λίγες ημέρες πριν την συμπλήρωση αυτού του συνταρακτικού πλήθους. Δεν είναι πως η εφημερίδα, σε αντίθεση με κάθε αρχάριο μαθητή στατιστικής, δεν μπορούσε να αντιληφθεί πότε τα θύματα θα έφταναν τις 100.000, ούτε πως δεν ήθελε να χάσει τα πρωτεία του σχολιασμού, περιμένοντας να βγάλει το αφιέρωμά της μετά την συμπλήρωση του αριθμού. Το πρωτοσέλιδο των New York Times προηγήθηκε της μαθηματικής είδησης επειδή στόχος ήταν να μην χρησιμοποιηθεί η αριθμητική της τραγωδίας ως ένα απλό ορόσημο, επειδή ως ορόσημο αφαιρεί την ανθρώπινη διάσταση του γεγονότος. Το θέμα δεν είναι πως συμπληρώθηκε ένας φριχτός αριθμός, το θέμα είναι η ίδια η φρίκη μιας εκ των πλέον ανεπτυγμένων χωρών, παγκοσμίως, η οποία θρηνεί 100.000 θύματα εντός περίπου 4 μηνών, χωρίς να έχει πείσει τους πολίτες της πως διαθέτει προστασία, θεραπεία, ή πρόληψη.

Ο πρώτος θάνατος λόγω κορονοϊού στις Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφηκε στις 6 Φεβρουαρίου. Την Τετάρτη, 27 Μαΐου, συμπληρώθηκαν 100.000 θύματα στην Αμερική, συμπληρώθηκαν όμως και 100.000 κρούσματα στην Καλιφόρνια, η οποία έγινε η 4η πολιτεία με τόσα πολλά διεγνωσμένα κρούσματα, ακολουθώντας την Νέα Υόρκη, το Νιου Τζέρζι, και το Ιλινόι. Η Καλιφόρνια, όμως, η οποία ήταν η πρώτη πολιτεία που επέβαλλε στους πολίτες της περιορισμό κατ’οίκον, έχει την καλή τύχη να παρατηρεί μειωμένο ποσοστό θανάτων επί του συνολικού της πληθυσμού, συγκριτικώς προς άλλες πολιτείες, οι οποίες έχουν πληγεί σε τόσο μεγάλο βαθμό από την πανδημία. Την ίδια ώρα, το Ινστιτούτο Κόστους Παροχής Υγείας, το οποίο εδρεύει στην Ουάσινγκτον, υπολόγισε πως η θνησιμότητα των Αμερικανών κατά τον Απρίλιο ήταν αυξημένη κατά 10% έναντι της αντίστοιχης περιόδου των προηγουμένων 6 ετών, ενώ στην πόλη της Νέας Υόρκης και για το ίδιο χρονικό διάστημα αναφέρονταν ημερησίως διπλάσιοι θάνατοι έναντι των προηγουμένων ετών.

Τα ημερησίως διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία εξακολουθούν να κινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις στις διάφορες πολιτείες. Μουδιασμένη από το βιολογικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος της πανδημίας, η πολιτεία της Νέας Υόρκης βλέπει τα ημερησίως αναφερόμενα πλήθη των νοσοκομειακών εισαγωγών, των διασωληνώσεων, και των θυμάτων να μειώνονται. Τις προηγούμενες ημέρες, τα θύματα της πανδημίας υποχώρησαν σε διψήφιο αριθμό, ενώ και στην πόλη της Νέας Υόρκης, το ποσοστό των δημοτών που έχουν βρεθεί θετικοί στον ιό έχει περιοριστεί στο 8%. Οι συνθήκες, όμως, δεν είναι παντού ίδιες, ενώ καινούριες έρευνες τονίζουν συνεχώς την πιθανώς διαφορετική επίδραση του ιού σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό του Lancet επί των Αναπνευστικών Ασθενειών παρατηρεί πως οι πνεύμονες Αφρο-Αμερικανών θυμάτων βαρύνονταν από θρόμβους και συγγενείς αιμορραγίες, παράγοντες, οι οποίοι δύνανται να εξηγήσουν την δυσανάλογη επίδραση του ιού στην συγκεκριμένη κοινότητα. Την ίδια ώρα, μιλώντας σε επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία πραγματοποίησε ακροάσεις την Τετάρτη, ο Δρ. Τόμας Ντιν Σέκουιστ ανέφερε πως οι γηγενείς Αμερικανοί αντιμετωπίζουν αυξημένες ελλείψεις διαγνωστικών ελέγχων, και αυξημένο κίνδυνο ψυχολογικών νόσων στο πλαίσιο της πανδημίας.

Συγχρόνως, τα νέα για την ρεμδεσιβίρη εξακολουθούν να είναι θετικά, αν και η κλινική έρευνα της χορήγησής της συνεχίζεται, και πολλά από τα δεδομένα χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασία. Πρόσφατο επιστημονικό άρθρο επανέλαβε την αρχική εκτίμηση πως πενθήμερη χορήγηση ρεμδεσιβίρης σε μη διασωληνωμένους ασθενείς είναι εξ ίσου αποτελεσματική με δεκαήμερη χορήγηση. Τα συγκεκριμένα στοιχεία, όμως, προκύπτουν από έρευνα χωρίς δείγμα ελέγχου, δηλαδή χωρίς να συγκρίνονται προς ασθενείς, στους οποίους χορηγήθηκε ψευδοφάρμακο. Η αξιολόγηση της έρευνας, λοιπόν, αφορά στις δύο χρονικές εκδοχές των ερευνώμενων θεραπευτικών πρωτοκόλλων, και όχι στην ίδια την θεραπευτική δράση της ρεμδεσιβίρης, η οποία, παρ’ όλα αυτά, υποστηρίζεται από άλλα τμήματα της έρευνας ως συντείνουσα στον περιορισμό του χρόνου αποθεραπείας. Σε αυτό το επίπεδο αποδοτικότητας, η επιβεβαίωση της δράσης της ρεμδεσιβίρης εντός 5 αντί 10 ημερών, σημαίνει πως οι υπάρχουσες δόσεις του φαρμάκου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της θεραπείας περισσοτέρων ασθενών.

Σε πρακτικό επίπεδο, τα πλέον αισιόδοξα νέα εξακολουθούν να αφορούν στην συνεπή τήρηση των όρων ασφαλείας και φυσικής αποστασιοποίησης για την αποφυγή μόλυνσης. Η πρόληψη παραμένει η βασική ιατρική συμβουλή, ειδικώς καθώς όλες οι πολιτείες της χώρας έχουν προχωρήσει σε τουλάχιστον μερική άρση των απαγορεύσεων κίνησης και εργασίας. Ο Δρ. Άντονι Φάουτσι, βασικό μέλος της ομοσπονδιακής ομάδας αντιμετώπισης του κορονοϊού και επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων, επανέλαβε την εκτίμησή του πως ένα εμβόλιο κατά του ιού θα είναι διαθέσιμο μέχρι τον ερχόμενο Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο, περαιτέρω τονίζοντας, όμως, την αξία της προσοχής, με την οποία η χώρα επιστρέφει σε περισσότερο συνηθισμένους ρυθμούς. Ο ειδικός λοιμωξιολόγος, ο οποίος έχει γίνει αρκετές φορές στόχος έντονης κριτικής για την διστακτικότητα με την οποία αντιμετωπίζει την οικονομική επανέναρξη των Η.Π.Α., σχολίασε πως ένα δεύτερο κύμα διασποράς του ιού είναι πιθανό, αλλά μπορεί να αποφευχθεί με την κατάλληλη πρόληψη, και την επισταμένη προσοχή του κράτους για την διενέργεια διαγνωστικών ελέγχων και την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων τους. Επιπλέον, τόνισε πως ενδεχόμενη αύξηση των κρουσμάτων εν μέσω της πρώιμης φάσης επανέναρξης, στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Αμερική, δεν θα είναι αμέσως αντιληπτή. «Μην έχετε υπέρμετρη αυτοπεποίθηση», συμβούλευσε τους Αμερικανούς, υπενθυμίζοντας πως η έκταση της διασποράς γίνεται αντιληπτή μετά από «δύο, τρεις, ή και περισσότερες εβδομάδες, και εκείνη την ώρα μπορεί να υπάρξει αύξηση». Σε συνέντευξή του στο CNN, ο Δρ. Φάουτσι τοποθετήθηκε και επί δύο ιατρικών θεμάτων, τα οποία έχουν σαφείς πολιτικές προεκτάσεις, αφ’ ενός υποστηρίζοντας πως «τα επιστημονικά δεδομένα είναι πλέον προφανή» περί της απουσίας ωφελειών από την χορήγηση υδροξυχλωροκίνης, την οποία υποστηρίζει ο πρόεδρος Τραμπ εναντίον του κορονοϊού, και, αφ’ ετέρου, σχολιάζοντας πως ο ίδιος φοράει ιατρική μάσκα όταν βρίσκεται σε δημοσίους χώρους, επειδή θέλει να προστατεύσει τον εαυτό του και τους άλλους, και επειδή θέλει να καταστήσει τη χρήση τους «ένα σύμβολο για να βλέπουν οι άνθρωποι πως αυτό θα πρέπει να κάνουν». Τις προηγούμενες μέρες, η ούτως ή άλλως πολιτικοποιημένη χρήση μασκών βρέθηκε στο επίκεντρο και άμεσης κόντρας ανάμεσα στον Αμερικανό πρόεδρο και τον αντίπαλό του στις προσεχείς εκλογές, Τζο Μπάιντεν.

Και τόσο μακριά από τις εκλογές

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επαναλάβει πολλές φορές πως δεν φοράει μάσκα για διάφορους λόγους: Επειδή είναι υγιής, επειδή ελέγχεται καθημερινώς και προστατεύεται (όπως είναι αναμενόμενο για τον πρόεδρο της χώρας), και επειδή αντιλαμβάνεται τον ρόλο του ως εμψυχωτή του έθνους, προφανώς αντιπαραβάλλοντας την επιλογή του με την εικόνα ενός ανθρώπου που φοράει μάσκα επειδή φοβάται. Η αλήθεια είναι πως οι απλοί Αμερικανοί δεν απολαμβάνουν καθημερινούς ελέγχους, και δεν προστατεύονται όσο ο πρόεδρος Τραμπ. Η αλήθεια είναι επίσης πως πολλοί Αμερικανοί φοβούνται. Και φορούν μάσκα. Βεβαίως, πολλοί άλλοι δεν φοβούνται. Στις σχετικές στατιστικές έρευνες, η χώρα εμφανίζεται διχασμένη. Όταν, όμως, ο Τζο Μπάιντεν βρέθηκε με μάσκα σε ανοιχτό χώρο, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου χαρακτήρισε «περίεργο» το γεγονός πως ο πρώην αντιπρόεδρος δεν φορά μάσκα και στο σπίτι του, όπου μένει με την σύζυγό του. Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ αναπαρήγαγε ανάρτηση στο twitter, η οποία περιείχε φωτογραφία του Τζο Μπάιντεν με μάσκα και το σχόλιο «ίσως αυτό να εξηγεί γιατί ο Τραμπ δεν φοράει μάσκα δημοσίως». Αντιδρώντας, ο Δημοκρατικός υποψήφιος πρόεδρος σχολίασε πως ο πρόεδρος της χώρας λειτουργεί υπό κάποια αντίληψη «εσφαλμένης αρρενωπότητας», ερμηνεύοντας τον ιδεολογικό διαχωρισμό περί της χρήσης μάσκας ως διάκριση των θαρραλέων ηγετών από τους φοβισμένους. Η πολιτικοποίηση της προστασίας εναντίον του ιού είναι χαρακτηριστική της προεκλογικής περιόδου, η οποία είναι αναγκασμένη, άλλοτε εκ της φύσεως της καθημερινότητας και άλλοτε εξ επιλογής, να πολιτικοποιεί το πρωτόγνωρο για την παρούσα σύνθεση της ανθρωπότητας φαινόμενο μιας πανδημίας. Εξ άλλου, η «τόλμη» απέναντι στον ιό δεν μαρτυρά μόνο την πεποίθηση πως η απειλή έχει υπερεκτιμηθεί. Βασικό της στοιχείο είναι και ότι καθιστά φυσιολογικές τις ανθρώπινες απώλειες, διότι η αποδοχή του ιού ως δεδομένου τμήματος της καθημερινότητας ακυρώνει το ειδικό τους βάρος: Δεν μπορεί να υπάρχουν εξαιρετικές ευθύνες για θύματα της απλής καθημερινότητας.

Βεβαίως, η μάσκα είναι, όπως είπε και ο Δρ. Φάουτσι, ένα σύμβολο. Η απτή πραγματικότητα καθίσταται προφανής στα οικονομικά μεγέθη, τα οποία σαφώς και επιβάλλουν την οικονομική επανεκκίνηση της χώρας, παρά τις διαφωνίες ανάμεσα στα δύο κόμματα περί των ιδανικών συνθηκών υπό τις οποίες θα λάβει χώρα. Οι πολιτείες αναφέρουν ζημίες δισεκατομμυρίων. Oι άνεργοι φτάνουν τα 40 εκατομμύρια, και το πιθανότερο είναι πως την Πέμπτη το απόγευμα, ώρα Ελλάδας, θα τα ξεπεράσουν. Κάθε εβδομάδα εδώ και πλέον των δύο μηνών, εκατομμύρια Αμερικανοί αιτούνται επίδομα ανεργίας, αφού χιλιάδες επιχειρήσεις καταρρέουν. Οι αεροπορικές εταιρείες προσπαθούν ακόμα να βρουν τρόπο να κερδίσουν την εμπιστοσύνη ενός φοβισμένου και φτωχότερου επιβατικού κοινού, ενώ η Boeing ανακοίνωσε πως θα απολύσει περίπου 7.000 εργαζόμενους. Στο Κογκρέσο, η Δημοκρατική πλειοψηφία υπερψήφισε πρόταση νόμου, η οποία περιλαμβάνει σχεδόν κάθε προγραμματική της θέση. Σε κάποιο βαθμό είναι ακριβώς αυτό, το οποίο πρεσβεύει το Δημοκρατικό κόμμα πως χρειάζεται η χώρα. Σε κάποιον άλλο, είναι μια σαφής προσπάθεια προεκλογικής συσπείρωσης γύρω από σαφή ιδεολογικά ρήγματα, καθώς το νομοσχέδιο δεν αφήνει στους Ρεπουμπλικανούς πολύ χώρο για συμβιβασμούς, ενώ και πολλοί Δημοκρατικοί το καταψήφισαν. Δεν είναι τυχαίο πως ο επικεφαλής της Ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στη Γερουσία, Μιτς ΜακΚόνελ, δεν συζητά καν το περιεχόμενό του όταν αναφέρεται στα σχέδια των Ρεπουμπλικανών για την επόμενη δέσμη οικονομικής ενίσχυσης της χώρας, το οποίο, πάντως, τοποθετείται χρονικά στον επόμενο ή και τον μεθεπόμενο μήνα. Μετά από συνάντησή του με τον πρόεδρο Τραμπ, από τον οποίο ζήτησε την έγκριση οικονομικώς αναζωογονητικών έργων υποδομής στην πολιτεία του, ο Δημοκρατικός κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Άντριου Κουόμο, επέκρινε το Κογκρέσο για ολιγωρία στην αποδέσμευση οικονομικών πόρων προς τις πολιτείες.

Στη διασταύρωση της προεκλογικής ρητορικής με την μάχη εναντίον της πανδημίας περιλαμβάνονται ακόμα και τα προεκλογικά συνέδρια των δύο κομμάτων, με τον Ντόναλντ Τραμπ να απειλεί τη Βόρεια Καρολίνα με μετακίνηση του ρεπουμπλικανικού συνεδρίου σε άλλη πολιτεία, αν δεν επιτραπεί η πλήρωση όλων των θέσεων του σταδίου όπου θα πραγματοποιηθεί, παρά τις απόψεις υπέρ της φυσικής αποστασιοποίησης. Η Βόρεια Καρολίνα απέφυγε τις ευθύνες, ζητώντας από την οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου να παρουσιάσει συγκεκριμένο σχέδιο για την προστασία της δημόσιας υγείας σε ενδεχόμενη πραγματοποίηση του συνεδρίου εντός ενός κατάμεστου γηπέδου, προκειμένου να αποφασίσει αν θα το εγκρίνει.

Και πάλι: Οι εκλογές δεν θα εξαφανίσουν αυτά τα προβλήματα. Η πορεία προς αυτές, όμως, τα εντείνει. Για τις εκλογές μιλούσε ο πρόεδρος Τραμπ στα tweet, τα οποία βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο της διαμάχης ανάμεσα στην κυβέρνηση και τις εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης. Ο Αμερικανός πρόεδρος ανάρτησε σχόλιο με το οποίο χαρακτήριζε επισφαλείς τις επιστολικές ψήφους στις προσεχείς εκλογές, και το twitter, αξιολογώντας το tweet ως παρέχον παραπλανητικές πληροφορίες, επισύναψε στην ανάρτηση του Ντόναλντ Τραμπ σύνδεσμο που οδηγούσε σε ιστοσελίδες με πληροφορίες, οι οποίες αντιτίθεντο στις απόψεις του προέδρου. Δεν επρόκειτο ακριβώς για λογοκρισία, καθώς τα tweet παρέμεναν στην θέση τους, σίγουρα, όμως, ήταν μια πρωτοφανής συντακτική επιθεώρηση, η οποία προκάλεσε την οργή του Ντόναλντ Τραμπ και πολλών ρεπουμπλικανών, οι οποίοι ζητούν την κατάργηση των προνοιών μιας υπέρ-εικοσαετούς νομοθεσίας, η οποία απαλλάσσει τις διαδικτυακές εταιρείες από νομικές ευθύνες για τις αναρτήσεις των μεμονωμένων χρηστών τους, και τους επιτρέπει να καθορίζουν τη διαθεσιμότητα και την εμφάνιση των πληροφοριών στις πλατφόρμες τους χωρίς να εκτίθενται σε πιθανές μηνύσεις και αγωγές. Προφανώς, οι διαδικτυακές εταιρείες βασίζονται σε αυτήν την ρύθμιση για εκτελεστικούς και οικονομικούς λόγους, παρ’ ότι το ιδιότυπο αυτό καθεστώς προστασίας τις έχει κατά καιρούς θέσει στο στόχαστρο και των δύο κομμάτων. Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πως σήμερα (Πέμπτη, 28 Μαΐου 2020) ο πρόεδρος Τραμπ θα υπογράψει εκτελεστική διαταγή που θα αφορά στις διαδικτυακές εταιρείες, όμως το περιεχόμενό της δεν έχει γίνει γνωστό, ενώ και πολλοί ρεπουμπλικανοί, με χαρακτηριστικότερο και πλέον πρόσφατο τον υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, έχουν εκφραστεί εναντίον κυβερνητικής λογοκρισίας στο διαδίκτυο. Το ίδιο το υφιστάμενο ομοσπονδιακό ρυθμιστικό πλαίσιο των τηλεπικοινωνιών δεν δίνει στην εκτελεστική αμερικανική εξουσία πολλά περιθώρια δράσης, και ενδεχόμενος κυβερνητικός πόλεμος με την αγαπημένη πλατφόρμα επικοινωνίας του Αμερικανού προέδρου δεν θα επηρεάσει μόνο τα κοινωνικά δίκτυα ή τον χώρο ανταλλαγής απόψεων επί των εκλογών, αλλά θα αποτελέσει βασικό στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας, με την κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καταπνίγουν τις συντηρητικές απόψεις. Από την μεριά των ίδιων των εταιρειών, στην κόντρα βρίσκονται ήδη ο επικεφαλής του twitter, Τζακ Ντόρσι, και ο επικεφαλής του Facebook, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος έχει βρεθεί πολύ περισσότερες φορές αντιμέτωπος με κατηγορίες για την κυκλοφορία παραπλανητικών πληροφοριών στην πλατφόρμα που ανέπτυξε, και ο οποίος εν προκειμένω υποστήριξε πως τα κοινωνικά δίκτυα δεν θα πρέπει να λειτουργούν ως «δικαστές αληθείας». Ο Ντόρσι υπερασπίστηκε τις ενέργειες του twitter και ανέλαβε την ευθύνη για αυτές, ζητώντας να σταματήσει η συζήτηση για τον Γιοέλ Ροθ, επικεφαλής «Ακεραιότητας» του twitter, υπό τις αρμοδιότητες του τμήματος του οποίου βρίσκεται και η απόφαση για την επισήμανση του προεδρικών tweets ως παραπλανητικών. Ο Ροθ, ο οποίος είναι διδάκτορας της φημισμένης σχολής επικοινωνίας Άνεμπεργκ, στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, κατηγορείται για μεροληπτική συμπεριφορά, καθώς στο παρελθόν είχε αναρτήσει tweets στον προσωπικό του λογαριασμό, τα οποία αναφέρονταν στην κυβέρνηση Τραμπ με τον χαρακτηρισμό «ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΝΑΖΙΣΤΕΣ ΣΤΟΝ ΛΕΥΚΟ ΟΙΚΟ», και αποκαλούσαν τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο ως «ρατσιστικό μανταρίνι».

Βεβαίως, όλα αυτά δεν συμβαίνουν σε κενό. Στη Μινεσότα, εκατοντάδες άνθρωποι διαμαρτύρονται και διαδηλώνουν για τον θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ, ενός Αφρο-Αμερικανού 46 ετών που δεν πέθανε από τον κορωνοϊό, ούτε επειδή μπλέχτηκε σε κάποια προεκλογική διαμάχη. Η αστυνομία της Μινεάπολις συνέλαβε τον Φλόιντ στο πλαίσιο διερεύνησης καταγγελίας για εν εξελίξει πλαστογραφία. Σε βίντεο που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο, ένας λευκός αστυνομικός φαίνεται να πιέζει με το γόνατό του τον λαιμό του Αφρο-Αμερικανού, ο οποίος παρακαλούσε να τον αφήσουν να αναπνεύσει, και ζητούσε λίγο νερό. Οι αστυνομικοί που εμπλέκονται στη σύλληψη απολύθηκαν, και ο δήμαρχος της Μινεάπολις τόνισε πως ο αστυνομικός που πίεζε με το γόνατό του τον λαιμό του Τζορτζ Φλόιντ στο οδόστρωμα πρέπει να αντιμετωπίσει κατηγορίες ενώπιον του νόμου. Το βράδυ της Τετάρτης, ώρα Αμερικής, ο κυβερνήτης της Μινεσότα χαρακτήρισε τις διαδηλώσεις επικίνδυνες, και ζήτησε από τους συμμετέχοντες να επιτρέψουν στα ασθενοφόρα και τα πυροσβεστικά πρόσβαση στους δρόμους. Ασφαλώς, η φυλετική βία στην Αμερική δεν είναι πρόσφατο πρόβλημα. Απλώς είναι μέρος κι αυτό της παρούσας κατάστασης. Και η Αμερική περιμένει τη λύση του. Όπως περιμένει ένα εμβόλιο. Όπως περιμένει τις κάλπες.

www.ert.gr

της Μάχης Μαργαρίτη

Αυτό το διάστημα κατευθύνεται στη βουλή εν μέσω πανδημίας το πολυνομοσχέδιο για τις αλλαγές στην εκπαίδευση. Αφορά εκατομμύρια ανθρώπους -μεταξύ αυτών, εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές και οι οικογένειές τους. Και γεννιούνται πολλά ερωτήματα.

Ένα ερώτημα είναι τι αλλαγές θα υπάρξουν τελικά, αν υπάρξουν, στον αριθμό των μαθητών ανά τμήμα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Εφόσον αφαιρεθεί η διάταξη για την αύξηση των μαθητών ανά τμήμα, θα παραμείνει η εισήγηση για πλαφόν προς τα κάτω; Δηλαδή, για να συγκροτηθεί τάξη θα απαιτείται να υπάρχουν τουλάχιστον 20 μαθητές; Αυτό συνεπάγεται κατάργηση τμημάτων σε όλη τη χώρα; Θα μετακινούνται μαθητές σε σχολεία πιο μακριά από το σπίτι τους; Τι θα συμβεί στην επαρχία με τη μαθητική μετακίνηση αν καταργηθούν τμήματα; Πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν; Και πόσο μακριά είμαστε από έναν στόχο λιγότερων μαθητών ανά τμήμα;

Συζητείται η επαναφορά της “διαγωγής”. Τι είναι η “διαγωγή”; Η συμπεριφορά στο σχολικό περιβάλλον. Ας πούμε ότι ένα παιδί κάνει φασαρία, ενοχλεί, συμπεριφέρεται άσχημα σε καθηγητές και μαθητές. Προκαλεί αυτό πρόβλημα; Προκαλεί. Δεν ενδιαφέρει το γιατί; Δεν ενδιαφέρει το τι συμβαίνει στο σπίτι του μαθητή -κομμάτι κι αυτό μιας κοινωνίας με ένα σωρό προβλήματα; Δεν ενδιαφέρει ποιοι λόγοι κάνουν έναν μαθητή να έχει “κακή συμπεριφορά”; Ένα παιδί που μπορεί να ζει οικογενειακή βία, για παράδειγμα, και να μεταφέρει ένταση στο σχολείο, θα πρέπει να τιμωρηθεί, εκτός όλων των άλλων, και με μια “ρετσινιά” που θα κουβαλά σε όλη του τη ζωή; Ή θα πρέπει να στηριχτεί;

Ο ίδιος, πιθανά, μαθητής, αλλά και πολλοί άλλοι θα έχουν ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία να προχωρήσουν μπροστά αν αυξηθεί ο μέσος όρος προαγωγής-απόλυσης. Παραπάνω φραγμοί, πιο δύσκολη η προαγωγή, πιο εύκολο και πιθανό να αποθαρρύνονται μαθητές -κυρίως από φτωχότερα στρώματα χωρίς στήριξη- και να εγκαταλείπουν το σχολείο. Ακόμα, μιλώντας για τον θεσμό του μετεξεταστέου, είναι σωστό να “αφήνουμε” ένα παιδί στην ίδια τάξη και να το αποκόβουμε ως κοινωνία από τους συμμαθητές του, ή είναι σωστό να το βοηθάμε να προχωρήσει μαζί τους;

Ανοίγει και πάλι η συζήτηση για την “Τράπεζα Θεμάτων” -που αφήνεται «ρευστό» ως ενδεχόμενο. Τι σημαίνει κάτι τέτοιο; Ότι οι μαθητές του Λυκείου, στο τέλος κάθε τάξης πιθανά θα δίνουν προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις με ένα ποσοστό των θεμάτων να ορίζονται από τους καθηγητές τους, και άλλο ένα ποσοστό θεμάτων να προκύπτει με κλήρωση μέσα από μια “δεξαμενή θεμάτων” την οποία ορίζει μια επιτροπή. Η διαδικασία θυμίζει πανελλαδικές εξετάσεις, αφού και εκεί τα θέματα ορίζονται κεντρικά και όχι ανά τάξη. Η Τράπεζα Θεμάτων είχε εφαρμοστεί μια χρονιά, το 2014. Εκείνη τη χρονιά, υπήρξαν ποσοστά αποτυχίας που σε κάποια μαθήματα ξεπέρασαν το 30%, ειδικά σε φτωχότερες περιοχές. Αυτό δε μας λέει τίποτα; Κάποιοι θα πουν ότι αυτό δείχνει την κακή κατάσταση της εκπαίδευσης. Όμως, δε μπορούμε να αγνοούμε ότι για πολλούς λόγους δεν προχωρούν όλα τα σχολεία την ύλη με τον ίδιο ρυθμό, ότι υπάρχουν ανισότητες μεταξύ του κέντρου και της περιφέρειας, αλλά και μεταξύ περιοχών. Ακόμα, ότι σε φτωχότερες περιοχές οι οικογένειες δεν έχουν τη δυνατότητα για στήριξη των παιδιών ή φροντιστήρια. Είναι βέβαιο ότι μαθητές θα αποθαρρύνονται ήδη από το γυμνάσιο να συνεχίσουν παραπέρα. Και, ας πούμε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα έχει σοβαρά προβλήματα: το ερώτημα είναι: θα τιμωρηθούν οι μαθητές για την κατάσταση της εκπαίδευσης, ή θα κοιτάξουμε να φτιάξουμε την εκπαίδευση για να μπορούν όλοι οι μαθητές να προχωρούν μπροστά;

Είναι ήδη μεγάλο πρόβλημα οι συνεχείς εξετάσεις, το σχολείο-”εξεταστικό κέντρο”, και τώρα συζητείται να αυξηθούν κι άλλο τα εξεταζόμενα μαθήματα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Κι όμως, υπήρξε στην Ελλάδα “τυχερή” γενιά, κάποια στιγμή τη δεκαετία του ΄80, που έζησε το Γυμνάσιο χωρίς καθόλου προαγωγικές εξετάσεις ανάμεσα στις τάξεις. Δεν έβλαψε κανέναν σε τίποτα η έλλειψή τους -το αντίθετο. Το μέτρο καταργήθηκε και, με μικρές ή μεγαλύτερες αλλαγές, το εκπαιδευτικό σύστημα παρέμεινε φορτωμένο εξετάσεις. Μαθήματα προστίθενται και αφαιρούνται, αλλά η κεντρική ιδέα παραμένει η ίδια.

Πολλά έχουν ειπωθεί για τα Λατινικά και την Κοινωνιολογία. Τα Λατινικά είναι μια γλώσσα σημαντική. Πάνω σε αυτή “πάτησαν” τόσες και τόσες άλλες γλώσσες. Η μελέτη της μπορεί να δώσει εξηγήσεις για το πώς αυτές δομήθηκαν. Αλλά, όπως και στα αρχαία ελληνικά, το ζήτημα είναι να μη διδάσκονται σαν “νεκρές”, κουραστικές, βαρετές γλώσσες. Αντί για την έμφαση σε γραμματική και συντακτικό, να υπάρχει μια κειμενοκεντρική προσέγγιση, με παράλληλη μετάφραση, και εναλλακτικά, ανατρεπτικά κείμενα. Αντί να κάνουν ανάλυση μετοχής, να γνωρίσουν τα παιδιά την ομορφιά της κάθε γλώσσας συνδέοντάς τη με έναν ολόκληρο κόσμο που υπάρχει από πίσω της.

Άγνωστο τι θα γίνει τελικά με το “κόντρα μάθημα” που παρουσιάστηκε. Δηλαδή, οι μαθητές της τρίτης λυκείου, στις απολυτήριες εξετάσεις να εξετάζονται σε ένα ακόμα μάθημα: οι των ανθρωπιστικών σπουδών στα μαθηματικά, και οι υπόλοιποι στην ιστορία. «Να μη γνωρίζουν οι υποψήφιοι των παιδαγωγικών σχολών, για παράδειγμα, μαθηματικά;” Να γνωρίζουν -άλλη συζήτηση, βέβαια, τα βιβλία και η δυσκολία της ύλης από το Δημοτικό ακόμα. Αλλά γιατί πρέπει να εξεταστούν σε αυτά και στην τρίτη Λυκείου; Δεν είναι προφανές ότι αύξηση των εξεταζόμενων μαθημάτων σημαίνει αύξηση του άγχους και των φροντιστηριακών μαθημάτων για τους μαθητές του Λυκείου, άρα ακόμα μεγαλύτερη οικονομική επιβάρυνση των οικογενειών που κυριολεκτικά στενάζουν για να φτάσουν τα παιδιά τους στις Πανελλαδικές;

Με τέτοιου είδους αλλαγές δυσκολεύει κι άλλο η πρόσβαση στο πανεπιστήμιο. Η αύξηση των εξεταζόμενων μαθημάτων σε γυμνάσιο-λύκειο, η εισαγωγή των “κόντρα μαθημάτων”, η Τράπεζα Θεμάτων, όλα αυτά είναι νέα εμπόδια για την ανώτατη εκπαίδευση. Αυτό, όμως, είναι το μοναδικό παράθυρο στο μέλλον που είχε μείνει ανοιχτό για τα παιδιά τα οποία ούτε αστικής καταγωγής είναι ούτε χρήματα πολλά έχουν οι οικογένειές τους.

Το νομοσχέδιο προβλέπει ακόμα ενίσχυση των πρότυπων και πειραματικών σχολείων. Για την ενίσχυση της «αριστείας”. Όλα αυτά -και το ζήτημα δεν είναι καινούριο- έχουν δημιουργήσει ένα ιδιότυπο καθεστώς εκλεκτικών δημόσιων σχολείων, ένα ελιτίστικο καθεστώς. Το ζήτημα είναι τι κοινωνία θέλει κανείς. Μια κοινωνία που ξεχωρίζει τα παιδιά σε “καλούς” και “λιγότερο καλούς”; Όλα τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα. Στήριξη χρειάζονται να ανθίσουν.

Και αυτό το ζήτημα, προχωρώντας πέρα από το νομοσχέδιο, μας φέρνει ξανά μπροστά στη θεσμοθετημένη διάκριση. Αυτού του είδους τα σχολεία είναι μια τέτοια μορφή διάκρισης. Όπως και η ιδιωτική εκπαίδευση. Κάθε χρόνο όταν χιονίζει, τα πρωινά στη γειτονιά, η ίδια εικόνα, φορτωμένη συμβολισμό: σχολικά λεωφορεία ιδιωτικών σχολείων κυκλοφορούν και παραλαμβάνουν παιδιά μπροστά από τα σπίτια τους. Την ίδια ώρα, παιδιά των δημόσιων σχολείων περπατάνε αγχωμένα σε πεζοδρόμια προσπαθώντας να αποφύγουν πάγους και να φτάσουν ασφαλή στην τάξη. Αλήθεια είναι, δεν πρόκειται για τη μόνη διάκριση στη ζωή με βάση το χρήμα. Αλλά πάντα έμοιαζε η χειρότερη που υπάρχει. Ίσως επειδή με πολύ θεσμικό τρόπο στέλνει από πολύ νωρίς στη ζωή στα παιδιά -υποδόρια- αυτό το μήνυμα: το χρήμα επιτρέπεται να διαχωρίζει. Ακριβώς ο αντίθετος δεν πρέπει να είναι ο στόχος; Κανένας ίδιος, όλοι ίσοι, σε ένα δημόσιο σχολείο που καταργεί τις κοινωνικές διαφορές. Ένα σχολείο όπου κάθε παιδί όταν φτάνει θα χαίρεται τα ίδια πράγματα. Θα έχει ενισχυτική στήριξη μετά το μάθημα αν χρειάζεται, θα μπορεί να διαλέγει άθλημα και τέχνη μετά το μάθημα, θα μπορεί να κολυμπήσει σε μια πισίνα, θα τρώει καλής ποιότητας μεσημεριανό φαγητό, θα βλέπει μια ταινία με τους συμμαθητές του, θα έχει έναν γιατρό που θα παρακολουθεί την ανάπτυξή του και έναν ψυχολόγο για να μιλήσει αν χρειαστεί. Ένα σχολείο όπου θα το βοηθούν να βρει τον δρόμο του και το τι θέλει να κάνει στη ζωή του για να είναι ευτυχισμένο, και θα το στηρίζουν σε αυτή την προσπάθεια αντί να το εμποδίζουν. Και όταν έξω χιονίζει, θα το περιμένει ένα λεωφορείο που θα το παίρνει από το σπίτι και θα το γυρίζει ασφαλές σε αυτό. Αν θέλουμε αληθινή αλλαγή, ένα τέτοιο νομοσχέδιο θα τη φέρει.

www.ert.gr

του Νάσου Μπράτσου

Μπορεί στις μέρες μας η λαχτάρα να βρεθεί κανείς στην παραλία να είναι αναμενόμενη, έστω και κάτω από τους περιοριστικούς όρους λόγω κορονοϊού, αλλά σε όλες τις εποχές, τηρουμένων των αναλογιών, το κολύμπι ήταν πάντα μία δημοφιλής επιλογή. «Στη θάλασσα όλοι», προέτρεπε η εφημερίδα «Αθλητικά Χρονικά» της 8ης Ιουνίου 1932 τους Αθηναίους.

Όπου το θαλάσσιο μπάνιο ισοδυναμούσε με μακρινή εκδρομή στο Φάληρο και σε άλλες παραθαλάσσιες περιοχές.

Βεβαίως τότε δεν υπήρχαν οργανωμένες πλαζ με τα σημερινά δεδομένα ούτε συνεργεία ελέγχων της εποχής, με τη μεζούρα να εξετάζουν την απόσταση στις ομπρέλες. Και ήδη το παγκόσμιο κραχ που είχε προηγηθεί, αλλά και οι ακόμα ανοιχτές πληγές από τους πολέμους και τη Μικρασιατική καταστροφή, παρέμεναν ανοιχτές. Κάθε εποχή με τον «κορονοϊό» της.

Τότε όπως αναφέρει η ίδια εφημερίδα ένα χρόνο μετά στις 22 Ιουνίου 1933 που συνέχιζε να κινείται στην ίδια γραμμή, διαπίστωνε ότι «μελαμψές Αφροδίτες» και μπρούτζινοι Απόλλωνες» κυκλοφορούσαν στις παραλίες.

Ας «δροσιστούμε» με μπάνια του 1932 – 1933 αφού ακόμα και αν τηρηθούν με ευλάβεια τα μέτρα στις παραλίες, στους δρόμους που οδηγούν σε αυτές, μάλλον δεν προβλέπεται να υπάρχει η ίδια χαλαρότητα στην κυκλοφορία.

www.ert.gr

του Νάσου Μπράτσου

Τις φωτογραφίες που βλέπετε μας τις έστειλε ο αυτόπτης μάρτυρας του περιστατικού, παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Νίκος Μάλλιαρης. «Πειράξαμε» λίγο τη μία για να μην φαίνεται το πρόσωπο ενός εκ των δύο που οδήγησαν τον αυτόπτη μάρτυρα να τραβήξει τις φωτογραφίες.

Το περιστατικό συνέβη στο κέντρο της Αθήνας, έξω από το σπίτι του αυτόπτη μάρτυρα, όταν έφτασε το σκουπιδιάρικο του Δήμου Αθηναίων και δίπλα στον κάδο απορριμμάτων, βρίσκονταν ένα ευμεγέθες χαρτόκουτο, που οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα επιχείρησαν να μαζέψουν. Λόγω του βάρους του ο εργαζόμενος δεν μπόρεσε να το μαζέψει και έτσι ήρθε και δεύτερος για βοήθεια.

Τότε βγήκαν μέσα από το χαρτόκουτο δύο άνθρωποι, που στη συνέχεια έφυγαν. Είχαν βρει εκεί ένα προσωρινό καταφύγιο.

Ανάμικτα τα συναισθήματα της στιγμής που δημιουργήθηκαν στον αυτόπτη μάρτυρα. Ανακούφιση από τη μία γιατί αν ήταν μικρότερο το βάρος ίσως οι δύο στεγαζόμενοι στο χαρτόκουτο, να είχαν γίνει κιμάς μέσα στο σκουπιδιάρικο.

Από την άλλη προβληματισμός για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια που καταρρακώνεται και του δικαιώματος να απολαμβάνουν όλοι στοιχειώδη δικαιώματα.

www.ert.gr

Του Πιέρρου. Ι. Τζανετάκου 

Όλες οι κινήσεις του Ταγίπ Ερντογάν μετά την εκλογή του στην Προεδρία της Τουρκίας την άνοιξη του 2017 ορίζονται από μια κοινή συνισταμένη: την επιθυμία του να είναι ο ίδιος επικεφαλής του έθνους όταν στις 29 Οκτωβρίου του 2023 ο λαός θα γιορτάζει τα εκατοντάχρονα από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Και μάλιστα, είναι βέβαιο ότι στο διάστημα που μεσολαβεί ο Τούρκος πρόεδρος θα συνεχίσει να επιδιώκει συστηματικά την υλοποίηση του αναθεωρητικού ονείρου του: να επεκτείνει την τουρκική επικράτεια -ή έστω την άμεση επιρροή της Άγκυρας- προς την κατεύθυνση αυτού που παραστατικά η τουρκική διπλωματία ονόμασε «Γαλάζια Πατρίδα». Δι’ αυτής της οδού, πιστεύει ο ίδιος, θα μπορέσει να τοποθετήσει το όνομά του δίπλα σε αυτό του Κεμάλ, του «πατέρα των Τούρκων». 

Ήδη από το 2015 ο Ερντογάν είχε αντιληφθεί ότι για την υλοποίηση του οράματός του δεν αρκούσε η λατρεία των ισλαμιστών στο πρόσωπό του. Έπρεπε να φιλοτεχνήσει ένα υπερβατικό και σε μεγάλο βαθμό διαπαραταξιακό προφίλ, προκειμένου να διευρύνει κατά το δυνατό τα λαϊκά ερείσματά του. Άλλωστε, μετά τη συνταγματική αναθεώρηση, για την εκλογή στην Προεδρία της Δημοκρατίας απαιτείται το 50%+1, το οποίο δεν ήταν -και δεν είναι- καθόλου βέβαιο ότι διαθέτει, ειδικά μετά την εμφάνιση των πρώτων σημαδιών κάμψης της τουρκικής οικονομίας. Στράφηκε, λοιπόν, στους εθνικιστές, οι οποίοι πράγματι αποτελούν γι’ αυτόν πιο δεκτικό ακροατήριο σε σχέση με τον σκληρό πυρήνα της ρεπουμπλικανικής αντιπολίτευσης. Έκτοτε έως και σήμερα, η ρητορική του ισχυρού άνδρα της γείτονος αφίσταται όλο και περισσότερο από τα ισλαμικά ιδανικά και λαμβάνει σαφώς εθνικιστικά χαρακτηριστικά, ενώ οι επικλήσεις στον Κεμάλ αποτελούν πλέον σύνηθες φαινόμενο στις δημόσιες παρουσίες του. Έχοντας ήδη ν’ αντιμετωπίσει σωρεία προβλημάτων, με κορυφαία -πλην της πτωτικής πορείας των δεικτών ανάπτυξης- την ανάσχεση των βλέψεων επί του συριακού εδάφους και την πίεση από το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα, η πανδημία του κορονοϊού ήρθε για να δυσκολέψει ακόμα περισσότερο την εξίσωση. Η απάντηση του Ερντογάν στις εξελίξεις είναι «ακόμα περισσότερος εθνικισμός – ακόμα μεγαλύτερη επίθεση εναντίον των εχθρών του έθνους». Ό,τι δηλαδή θα έκανε και ο Κεμάλ αν βρισκόταν σήμερα στη θέση του. 

Ο Ερντογάν στρουθοκαμηλίζει σχεδόν από την αρχή του ξεσπάσματος της υγειονομικής κρίσης, θεωρώντας πως με αυτόν τον τρόπο θα περιορίσει τις οικονομικές επιπτώσεις για τη χώρα του. Η Τουρκία άργησε πολύ ν’ ανακοινώσει το πρώτο κρούσμα της ασθένειας, ενώ κανείς δεν εμπιστεύεται τους κρατικούς αξιωματούχους που παραθέτουν καθημερινά τους αριθμούς των νεκρών από τον κορονοϊό. Όποιος τολμήσει να καταγγείλει μέσω των κοινωνικών δικτύων την κυβέρνηση για απόκρυψη των στοιχείων διώκεται πάραυτα. Ακόμα κι έτσι, οι νοσούντες ξεπερνούν του 90.000 και οι θάνατοι είναι περισσότεροι από 2.200. Το τουρκικό σύστημα υγείας βρίσκεται ήδη στα όριά του. 

Από τις πρώτες μέρες της πανδημίας ο Τούρκος πρόεδρος έχει αφήσει τη διαχείριση των φανατικών ισλαμιστών σε άλλους. Οι ιμάμηδες λένε στα κηρύγματά τους ότι ο ιός είναι αποτέλεσμα της τιμωρίας του Αλλάχ για τον έκλυτο βίο των απίστων, εννοώντας τους κοσμικούς ρεπουμπλικανούς. Ο ίδιος επιμένει κεμαλικά: Κυρίαρχο επιχείρημα στους λόγους του είναι ότι σε αντίθεση με όσα συμβαίνουν στη δύση, η Τουρκία αντιμετωπίζει τον κορονοϊό με επιτυχία και η επόμενη μέρα θα βρει την Άγκυρα πολύ πιο ισχυρή, έτοιμη να διεκδικήσει μια ακόμα καλύτερη θέση στον νέο -και βαθιά κλονισμένο- κόσμο. Όπως ο Κεμάλ κατηγορούσε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα τις Μεγάλες Δυνάμεις για τον διαμελισμό της Αυτοκρατορίας, έτσι και ο Ερντογάν εμφανίζεται σήμερα πιο αντιδυτικός από ποτέ, φορτώνοντας όλα τα δεινά του έθνους σε σκοτεινούς μηχανισμούς που επιβουλεύονται όχι απλώς την εξουσία του, αλλά την ευημερία του λαού. 

Όταν, πριν ακόμα αρχίσει ν’ αυξάνεται ο αριθμός των θυμάτων από τον ιό, οι κεμαλιστές δήμαρχοι των μεγάλων πόλων πήραν πρωτοβουλία και πραγματοποιήσαν εράνους για τη δημιουργία ταμείων αντιμετώπισης της επερχόμενης πανδημίας, κατηγορήθηκαν από τον Ερντογάν ως αμφισβητίες της αποτελεσματικότητας του τουρκικού κράτους. Οι έρανοι απαγορεύθηκαν και η κυβέρνηση κατάθεσε αγωγές εναντίον των δημάρχων, οι οποίοι υποδείχθηκαν ως άλλοι πραξικοπηματίες. Ακόμα και το προφανές, δηλαδή η παράλληλη με το κράτος αρωγή από ιδιώτες και φορείς με στόχο τον περιορισμό των επιπτώσεων του κορονοϊού, αποκαλείται από τον Τούρκο πρόεδρο «προδοσία». Η συζήτηση περί αδυναμίας των επίσημων αρχών να προστατεύσουν τους πολίτες κηλιδώνει την εικόνα του Ερντογάν ως του δυνάμει νέου πατέρα του έθνους. 

Εν μέσω αυτής της πολυεπίπεδης κρίσης και με τα σενάρια για νέα προσφυγή της Άγκυρας στο ΔΝΤ, ο Ερντογάν ανοίγει και πάλι την ατζέντα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και κινείται δυναμικά στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Γιαβούζ πλέει και πάλι εντός της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ η τουρκική παρουσία στη Λιβύη καθίσταται όλο και εντονότερη, τόσο σε ναυτικό επίπεδο, όσο και στο εμφυλιοπολεμικό πεδίο, με τις συνεχείς προσπάθειες εξοπλισμού των δυνάμεων του Σάρατζ στην Τρίπολη. Είναι φανερό ότι η Τουρκία επιδιώκει συστηματικά να δημιουργήσει τον δικό της χώρο στην Ανατολική Μεσόγειο, επιλογή που έχει σαφώς πολιτικά χαρακτηριστικά και στοχεύει κυρίως στο εσωτερικό, εθνικιστικό ακροατήριο: Μετά την αποτυχία στη Συρία, όπου το διπλωματικό πόκερ με τους Ρώσους, τον Άσαντ και τους Ιρανούς είναι ριψοκίνδυνο, η Ανατολική Μεσόγειος φαντάζει ως το μόνο πιθανό πεδίο ανάπτυξης της «Μεγάλης Τουρκίας» και είναι το διαβατήριο του Ερντογάν για το ταξίδι έως το 2023. 

Ως συνήθως, η τουρκική διπλωματία βάζει πολλά θέματα στο τραπέζι, χωρίς όμως να χαράσσει μακροπρόθεσμη στρατηγική. Το γεγονός αυτό καθιστά την Άγκυρα απρόβλεπτη και νευρική, κάτι που, όπως είναι λογικό, ανησυχεί την Αθήνα. Στο πλαίσιο των κινήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, πλην της Κύπρου, η Ελλάδα βρίσκεται σε πλήρη εγρήγορση για ν’ αποτρέψει πιθανή παρουσία τουρκικού ερευνητικού σκάφους νοτιοανατολικά της Κρήτης. Πέραν αυτού, μένει να δούμε αν η Τουρκία θα συνεχίσει να παρενοχλεί τόσο τη χώρα μας, όσο και την Ευρώπη, απειλώντας με αποστολή νέου κύματος προσφύγων και μεταναστών σε ελληνικό έδαφος. Το πρόβλημα δεν είναι, όπως άστοχα διακινήθηκε τις προηγούμενες μέρες, αν ανάμεσα στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που ενδεχομένως να επιχειρήσουν να περάσουν στα νησιά θα υπάρχουν φορείς του κορονοϊού. Το πρόβλημα είναι ότι η Τουρκία εμμένει να χρησιμοποιεί το προσφυγικό ζήτημα ως μοχλό πίεσης και αποσταθεροποίησης της Ελλάδας και μάλιστα εις το διηνεκές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα εκατομμύρια των προσφύγων και μεταναστών που ζουν στην Τουρκία αποτελούν και μείζον εσωτερικό ζήτημα για τη χώρα, με σημαντικές μάλιστα επιπτώσεις τόσο σε δημοσιονομικό επίπεδο, όσο κυρίως στην αγορά εργασίας και δη αυτή των λαϊκών στρωμάτων. Ειδικά αν η οικονομική κρίση βαθύνει ακόμα περισσότερο, ο Ερντογάν δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει τους ανθρώπους αυτούς ως αποδιοπομπαίους τράγους, καλώντας τους να φύγουν από την Τουρκία. Και ο μόνος δρόμος προς την Ευρώπη είναι γνωστό ότι περνά μέσα από την Ελλάδα.

www.ert.gr

του Νάσου Μπράτσου

Πολλές φορές σε συνεντεύξεις Ελλήνων προσφύγων της περιόδου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που έχουν ήδη παρουσιαστεί μέσα από το βιβλίο «Αιγαιοπελαγίτες Πρόσφυγες στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», έχουν καταγραφεί οι μαρτυρίες όσων φιλοξενήθηκαν στην Αιθιοπία. Η συγκεκριμένη χώρα, υπενθυμίζουμε ότι ήταν ιδιαίτερα φιλική προς τους Έλληνες πρόσφυγες και σε πολλούς παραχωρήθηκαν σπίτια, ειδικά στη συνοικία Casa Popolare, που διέμεναν οι Ιταλοί πριν την εκδίωξή τους. Πριν αναζητήσουμε τους λόγους της ιδιαίτερα καλής στάσης, ας θυμηθούμε κάποια αποσπάσματα από συνεντεύξεις τους.

Μαρίκα Λουρίδα: «Εκεί μείναμε στη συνοικία Casa Popolare, που έμεναν οι Ιταλοί πριν τους διώξουν οι Αιθίοπες. Μέναμε σε σπίτι και η μητέρα μου ήταν μοδίστρα στη βασίλισσα. Με τους ντόπιους είχαμε καλές σχέσεις, είχαμε παρακολουθήσει και γιορτές τους, με χορούς, κλπ

Όταν τελείωσε ο πόλεμος και ήρθε η ώρα της επιστροφής, ο Χαϊλέ Σελασιέ μας πρότεινε να μείνουμε μερικά χρόνια και με καλή αμοιβή, αλλά η νοσταλγία του πατέρα μου δεν μας άφησε να μείνουμε. Φεύγοντας ο Σελασιέ, έδωσε σε κάθε άτομο από ένα τσουβάλι με καφέ και ένα τσουβάλι με ρύζι»

Στέλλα Λουρίδα: «Πήγα στο σχολείο και επειδή ήμουν καλή μαθήτρια, μου έκαναν δώρο δύο σκουλαρίκια, το ένα το έχω ακόμα. Στο σχολείο ήταν μόνο ελληνόπουλα. Παίζαμε όμως και με τα μαυράκια και γενικά τα πηγαίναμε καλά. Μαγειρεύαμε σπίτι και γενικά η διατροφή μας είχε πολύ κοτόπουλο και το σχολιάζαμε ότι εμείς τρώμε καλά, ενώ άλλοι πεινούσαν. Η μάνα δούλευε μοδίστρα στο παλάτι του Χαϊλέ Σελασιέ, έραβε ρούχα της βασίλισσας και θυμάμαι που μας έπαιρναν με αυτοκίνητο για να μας πάνε από το σπίτι στο παλάτι. Μάλιστα επειδή η μάνα μου ήξερε από βότανα – μαντζούνια, έφτιαχνε και έπιναν στο παλάτι για να αντιμετωπίσουν μικροπροβλήματα υγείας και ήταν αγαπητή. Είχαμε παρακολουθήσει και τοπικές εκδηλώσεις του γηγενούς πληθυσμού.

Όταν ήταν να φύγουμε, ο Σελασιέ πρότεινε πεντάχρονη παραμονή της οικογένειας για να συνεχίσει τη δουλειά της η μητέρα μου ως μοδίστρα και μετά επιστροφή με τα ναύλα πληρωμένα. Αρνήθηκε ο πατέρας μου που ήθελε να γυρίσουμε. Ο Σελασιέ μας έδωσε και δώρο ένα μεγάλο τσουβάλι με καφέ».

Ελευθερία Πορτέλλου – Φράγκου: «Ο Χαϊλέ Σελασιέ ο αυτοκράτορας ζήτησε να πάρει 3.000 πρόσφυγες είχε σε εκτίμηση τους Έλληνες κάποτε είχε ακουστεί ότι τον είχαν φιλοξενήσει και τους αγαπούσε. Ήμουν στους πρώτους 1.500. Μας πήγαν στο λιμάνι του Τζιμπουτί, ήταν εκεί και άλλοι πρόσφυγες και μας βοήθησαν Έλληνες που ζούσαν εκεί πριν τον πόλεμο και είχαν κάνει παροικία.

Στην πρωτεύουσα την Αντις Αμπέμπα, υπήρχαν σπίτια που είχαν φτιάξει οι Ιταλοί πριν τους διώξουν και μας έβαλαν να μείνουμε σε αυτά. Μέναμε στη συνοικία «Κάζα Ποπολάρε». Οργανώθηκε και σχολείο αρχικά με δάσκαλο τον Κάπελα (παρατσούκλι του Κουτσουφλάκη που ήταν δραστήριος κομμουνιστής από την Ικαρία). Εγώ είχα βγάλει το δημοτικό στην Ικαρία και ξεκίνησα να ράβω. Επειδή οι Ιταλοί δεν ήθελαν να μάθουν τέχνες στους ντόπιους που τους είχαν σαν δούλους, ο Χαϊλέ Σελασιέ μας ενθάρρυνε να ασκήσουμε τα επαγγέλματα που ξέραμε και να μαθαίνουν και οι ντόπιοι. Έτσι ράφτες, τσαγκάρηδες, κλπ αρχίσαμε να δουλεύουμε και περάσαμε καλά. Ο πατέρας μου φρόντιζε τον κήπο του αυτοκράτορα, άνοιξε και ένα μαγαζάκι και στην αρχή μας έδινε επίδομα ο Ερυθρός Σταυρός για να καλύψουμε τις ανάγκες σίτισης. Από εκεί έφερα και τη ραπτομηχανή που με αυτή σπούδασα τα παιδιά μου. Ο Σελασιέ ήθελε να μείνουμε μόνιμα, αλλά αντιδρούσε ο πατέρας μου που δεν ήθελε να παντρευτώ μαύρο, αν και τους αγαπούσε, αλλά δεν ήθελε να «ανακατευτούμε» χρωματικά με παιδιά μιγάδες. Αν μέναμε θα ζούσαμε «πριγκηπικά». Φτιάξαμε και κοπάδι με 30 κατσίκια με βοηθό ένα 13χρονο αραπάκι χωρίς γονείς τον Κατίρ, που κάποια μέρα πήγε να μας κλέψει το κοπάδι με άλλον ένα και πρόλαβε την τελευταία στιγμή ο πατέρας μου και το γλίτωσε, αλλά τον έδιωξε. Μετά από αυτό, ερχόταν και του πέταγα φαγητό από το παράθυρό μου.

Το 1946 και προηγήθηκε αποχαιρετιστήριο γεύμα από το Χαϊλέ Σελασιέ στους πρόσφυγες, με στολισμένο το αυτοκρατορικό μέγαρο, με σερβίτσια χρυσά και ασημένια (των Ιταλών ήταν) με γκαρσόνια να μας σερβίρουν, με μπάντα από μαύρους να παίζει τον ελληνικό εθνικό ύμνο, αλλά και αυτόν της Αβησσυνίας. Τραπεζώθηκαν κοντά 1.500 Έλληνες, ενώ αντίστοιχο δείπνο έγινε και σε άλλη πόλη τη Ντιριντάουα».

Aργυρώ Σαφού – Κουτσούτη: Ακολούθως μας πήγαν με τρένο στη Συρία, εκεί διάλεξαν τον αδερφό μου για κατάταξη στο στρατό και εμάς μας πήγαν στις Πηγές του Μωυσέως, όπου μείναμε ένα εξάμηνο.

Από εκεί μας πήραν με ένα καράβι, το Καπτουράν και μας πήγαν στο Τζιμπουτί, όπου από την πολύ ζέστη πέθαναν πολλοί ηλικιωμένοι.

Ύστερα μας πήγαν στην Αιθιοπία, αρχικά στην πόλη Ντιριντάουα και μετά στην Αντισαμπέμπα. Εκεί το κλίμα ήταν καλό, ο Χαϊλέ Σελασιέ αγαπούσε τους Έλληνες και μας έβαλε σε ωραία σπίτια, ερχόταν κάθε 15 μέρες για επιθεώρηση, είχαμε καλές σχέσεις με τους ντόπιους και πήγαμε σχολείο, δημοτικό και γυμνάσιο.

Μάλιστα επειδή προϋπήρχαν Έλληνες, υπήρχε κανονικό και οργανωμένο γυμνάσιο. Εκεί θυμάμαι ότι είδαμε τις «ακρίδες του Φαραώ», σκοτείνιασε ο ουρανός και έκλεισε το σχολείο και μετά είχε εξαφανιστεί οτιδήποτε πράσινο. Σχολείο στην Αιθιοπία πήγε και η Ζαχαρούλα».

Στέλλα Πασβάνη – Φουρτούνη: «Μείναμε στη συνοικία Casa Popolare, που πριν έμεναν οι Ιταλοί πριν τους διώξουν οι Αιθίοπες, υπήρχε και προγενέστερη του πολέμου ελληνική παροικία, υπήρχαν και πολλοί Ικαριώτες πρόσφυγες και περάσαμε καλά.

Εκεί πήγα σχολείο στο δημοτικό, ενώ θυμάμαι ότι η μία μου αδελφή είχε στο γυμνάσιο τον Κουτσουφλάκη (παρατσούκλι Κάπελας) κυνηγημένο ήδη από τη δικτατορία του Μεταξά.

Με τους μαύρους είχαμε καλές σχέσεις, παίζαμε και με τα μαυράκια και εκεί έγινε άλλη μία ανατροπή στις αντιλήψεις μου, αφού διαπίστωσα πως οι μαύροι δεν τρώνε τα παιδιά, όπως μας έλεγαν για να μας φοβερίσουν πριν τον πόλεμο.
Πριν ξεκινήσει η διαδικασία επιστροφής, ο Χαϊλέ Σελασιέ έκανε στους πρόσφυγες ένα μεγάλο τραπέζι αποχαιρετισμού στο οποίο συμμετείχαμε και εμείς και μας έδωσε, όπως σε όλους τους πρόσφυγες που επαναπατρίζονταν σακιά με καφέ και ρύζι. Τα φέραμε στην Ικαρία και χρησιμοποιούσαμε από αυτά για ανταλλαγές με άλλα είδη».

Τι προηγήθηκε και εξηγεί τη στάση της Αιθιοπίας

Από το βιβλίο του Μπάμπη Μισαηλίδη «Η εργατική αντίσταση στην Ελλάδα 1929-1940», εκδόσεις «Διεθνές Βήμα»:

«Από τα τέλη του 19ου αιώνα οι Έλληνες έποικοι ήταν από τις μεγαλύτερες ομάδες ξένων στις πόλεις Τζιμπουτί, Μασάονα, και Χαράρ, φτάνοντας τους 3.000. Στα Χαράρ ανέλαβαν την εξαγωγή του καφέ, η οποία μέχρι σήμερα αποτελεί τη μονοκαλλιέργεια και το κύριο εξαγωγικό προϊόν της Αιθιοπίας. Οι Έλληνες αστοί πλαισίωναν το υποστηριζόμενο από το Λονδίνο και το Παρίσι καθεστώς του Χαϊλέ Σελασιέ, ενώ Έλληνες έποικοι κατείχαν, μεταξύ άλλων, τη θέση του αρχηγού της Κρατικής Ασφάλειας, του υφυπουργού Γεωργίας και Εμπορίου και του Γενικού Διευθυντή του Τμήματος Τηλεφωνίας στο Υπουργείο Ταχυδρομείων. Εκτός από εξαγωγές καφέ, οι Έλληνες ήταν εργολάβοι και μηχανικοί, ενώ διατηρούσαν, εκμεταλλευόμενοι τον μόχθο των Αιθιόπων εργαζόμενων, εργοστάσια ποτοποιίας, σαπωνοποίας, ελαιόμυλους, αλευρόμυλους, υφαντουργεία, κ.α. Το 1936, όταν όταν τα ιταλικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αντίς Αμπέμπα το 90% των καταστημάτων στο κέντρο της πόλης ανήκε επίσης σε Έλληνες.

Επιλεκτικά αποσπάσματα από

του Νάσου Μπράτσου

Το όνομά του έγινε θρύλος για την αγροτιά και μέσα από σπάνια αρχεία θα παρουσιάσουμε το πως τον «έβλεπαν» εκείνα τα χρόνια που ήταν τόσο κοντά στα γεγονότα, σε σχέση με τις δικές μας εποχές. Πηγή μας το «Κοινωνιολογικόν και Πολιτικόν Λεξικόν», που εξέδιδε το 1934 η εφημερίδα «Ανεξάρτητος» του Δημήτρη Πουρνάρα, σημαντικού δημοσιογράφου και εκδότη εκείνων των χρόνων. Το αρχείο είναι προσωπικό, αλλά ευχόμαστε να βρίσκονται αυτά τα τεύχη και στη βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ στην οποία η οικογένεια του Δ. Πουρνάρα πρόσφερε αρκετά και σημαντικά υλικά. «Πάμε» λοιπόν έναν αιώνα και μερικά χρόνια πίσω.

www.ert.gr

του Νάσου Μπράτσου

Δύο «βαριά» ονόματα ως προς την προσφορά τους στον αθλητισμό, αλλά και στην ιστορία της χώρας θα αναμετρηθούν το Σάββατο 7 Μαρτίου 2020 στις 5μμ στο κλειστό γυμναστήριο του Μετς, ο Α.Ο. Παγκρατίου και ο Α. Ο . Τρίτων.

Οι δύο ομάδες θα βρεθούν αντιμέτωπες στα πλαίσια του πρωταθλήματος μπάσκετ ανδρών στην Α2 κατηγορία και δίνουν τη μάχη της παραμονής. Ευχόμαστε τελικά να τα καταφέρουν και οι δύο και στο μέλλον να τις δούμε ακόμα πιo ψηλά, αν και δεν είναι αυτοσκοπός τους, αφού έχουν περάσει σε διάφορες στιγμές της ιστορίας τους και από «πέτρινα» χρόνια.

Πόσοι/ες όμως γνωρίζουν ότι η πολυετής λειτουργία των δύο συλλόγων και η αναμφισβήτητη προσφορά τους στον αθλητισμό «περνάει» και μέσα από τα δύσκολα χρόνια της κατοχής;

Πράγματι πρόκειται για δύο συλλόγους που ανέπτυξαν αθλητική δράση εκείνα τα μαύρα χρόνια (έπαιξαν και μεταξύ τους) και βοήθησαν στην ανύψωση του ηθικού των ευρισκόμενων σε γερμανική και ιταλική κατοχή Ελλήνων, συμβάλλοντας στην επιβίωση ασθενών αθλητών με την παροχή βοήθειας, αλλά και τελικά στη συνολική αντιστασιακή δραστηριότητα, της οποίας ο αθλητισμός αποτέλεσμα κομμάτι της.

Τιμώντας την ιστορία των δύο συλλόγων που θα αναμετρηθούν στο κλειστό γυμναστήριο του Μετς, από αφιερώματα που τους έχουμε κάνει στο παρελθόν, παρουσιάζουμε κάποια βασικά σημεία για την κατανόηση της ιστορίας τους.

Σε αφιέρωμα που είχαμε κάνει στην ιστορία της ομάδας, γράφαμε: «Το Παγκράτι ιδρύθηκε το 1929 σαν Αθλητική Ένωση Παγκρατίου και το 1931 αναγνωρίζεται το καταστατικό του από το Πρωτοδικείο Αθηνών. Ιδρυτής του ο Κωνσταντίνος Ρουμπέσης αθλητής στο πένταθλο και άλτης, με πολλές διακρίσεις (πανελληνιονίκης, συμμετέχων στην Ολυμπιάδα της Αμβέρσας) και ανώτατος υπάλληλος του Υπουργείου Συγκοινωνιών.

Η «αρχική συσσώρευση», είχε ήδη ξεκινήσει με την ίδρυση μικρών ανεξάρτητων ομάδων που είχαν τα ονόματα των συνοικιών από τις οποίες προήλθαν, για να ακολουθήσει η Αθλητική Ένωση Παγκρατίου, που το όνομά της έδειχνε και το στόχο της σε σχέση με το αθλητικό δυναμικό που προϋπήρχε.

Στους πρωτεργάτες εκτός του Κ. Ρουμπέση, βλέπουμε τον γιατρό Γιώργο Γκόνο, τον Δημήτρη Κρικώνη, τον Γιώργο Λιακόπουλο, τον Τάκη Καλαποθάκη, τον Μουρίκη και άλλους που τα ονόματά τους χάθηκαν στο χρόνο. Μέσα σε μόλις επτά χρόνια και με τη στοιχειώδη οργανωτική δομή που επέτρεψε στην ομάδα να αναπτυχθεί το Παγκράτι ήταν πια αντίπαλος του Παναθηναϊκού, της ΑΕΚ του Απόλλωνα, του Αθηναϊκού, του Φωστήρα, του Γουδιού του Ατρόμητου και έπαιζε ρόλο πρωταγωνιστή στο Πρωτάθλημα της Α’ Κατηγορίας της Αθήνας.

Ινδάλματα της εποχής ο Κατσούρας, ο Μόνος, ο Χορταριάς, ο Πατικίδης, ο Καμαρινιώτης, ο Σάμιος, ο Κουκουμπέτης, ο Καράγιωργας, ο Γρηγοριάδης (μετέπειτα μεγάλη δόξα του Απόλλωνα Αθηνών) κ.α.

Στην κατοχή η Αθλητική Ένωση Παγκρατίου παίρνει μέρος στις αθλητικές διοργανώσεις της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών και στο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ.

Το μπάσκετ

Από το 1938 είχε ιδρυθεί και το μπάσκετ με πρωτεργάτες τους Περσιάδη, Γιαλακίδη, Φάντη, Δημητράκη και τον Δεκέμβριο του 1938 έλαβε για πρώτη φορά μέρος σε επίσημο πρωτάθλημα που ήταν το τοπικό πρωτάθλημα Μπάσκετ Αθηνών-Πειραιώς στο οποίο εκτός από την ΑΕΠ συμμετείχαν και η ΧΑΝ Αθηνών, οι Εμποροϋπάλληλοι, το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Πανιώνιος, ο Παναθηναϊκός, το Παλαιό Φάληρο, η ΧΑΝ Κοκκινιάς, ο Ολυμπιακός Πειραιώς, οι Νέοι Βύρωνα, η Νήαρ Ηστ, ο Πειραϊκός, ο Πανελλήνιος και ο Αθηναϊκός. Όπως και το ποδοσφαιρικό τμήμα, το μπάσκετ παίρνει μέρος σ’ όλα τα κατοχικά τουρνουά που οργάνωσε η Ένωση Ελλήνων Αθλητών. Η ομάδα μεταπολεμικά ενισχύεται με τους Γρηγοριάδη, Γκότση, Μπράτσο, Κουράβελο, Σαμιωτάκη, Χατζηϊωάννου, Νάκη, και το 1947 ανεβαίνει στην A’ κατηγορία Αθηνών».

Η ‘Ενωση Ελλήνων Αθλητών

Γράφαμε για την ΕΕΑ σε προηγούμενο αφιέρωμά μας:

«Στην Κατοχή, οι αθλητές με επικεφαλής τον Λαμπράκη πήγαν στον κατοχικό «πρωθυπουργό» Τσολάκογλου και απαίτησαν συσσίτιο, παίρνοντας τελικά ένα φτωχό συσσίτιο σούπας με καλαμποκάλευρο και σταφίδες. Οι αθλητές μπήκαν από τους πρώτους στο ΕΑΜ. Συνεδρίαζαν μέσα στα αποδυτήρια του σταδίου και ο αδελφός μου, ο Κώστας, με έπαιρνε και κράταγα τσίλιες, γι’ αυτό το θυμάμαι καλά. Μέναμε τότε στην Κοκκινιά και ο αδελφός μου ήταν γραμματέας του ΕΑΜ. Ο Λαμπράκης ερχόταν σπίτι για ξεκούραση, γιατί εκεί ήταν ελεύθερη περιοχή».
Η Ένωση Ελλήνων Αθλητών και ο Λαμπράκης (διοργάνωσαν αγώνες ποδοσφαίρου και δευτερευόντως και μπάσκετ, με στόχο την ανύψωση του ηθικού των κατακτημένων, αλλά και τη συγκέντρωση βοήθειας για ασθενείς αθλητές (θέριζε η φυματίωση), αλλά και τη διοργάνωση λαϊκών συσσιτίων Στους αγώνες αυτούς συμμετείχαν και αθλητές άλλων αθλημάτων, όπως πχ οι παλαιστές που έπαιξαν ποδόσφαιρο, επειδή αυτό ήταν δημοφιλές άθλημα, συγκέντρωνε κόσμο και άρα βοηθούσε στην υλοποίηση των στόχων της ΕΕΑ.
Μεταξύ των ιδρυτικών μελών της ΕΕΑ, μαζί με το Γρηγόρη Λαμπράκη, ήταν ο πρωταθλητής των δρόμων ημιαντοχής Γιώργος Καραγιώργος, ο Βαλκανιονίκης Γιάννης Σκιαδάς, δρομέας και μαχητής στην Αλβανία και εκδότης της εφημερίδας «Αθλητικά Νέα», ο Ηλίας Μισαηλίδης, ο Γιώργος Θάνος, ενώ ο πρόεδρος της ΕΕΑ ήταν ο Ρένος Φραγκούδης , Κύπριος αθλητής δρόμων ταχύτητας , πανελληνιονίκης και βαλκανιονίκης».

Γράφαμε πριν από καιρό για τον Τρίτωνα:

«Σήμερα δεν το χωράει εύκολα ο ανθρώπινος νους, αλλά τότε ξεπέρασαν τη λογική και κέρδισαν. Στην Αθήνα της κατοχής και των θανάτων από την πείνα, νεολαίοι της εποχής, αποφασίζουν να ιδρύσουν μία ομάδα μπάσκετ.
Είναι ο Τρίτωνας που κρατάει μία σταθερή πορεία προσφοράς στον αθλητισμό, αλλά και μία σπάνια ιστορία, που λίγοι την ξέρουν. Κεντρικό πρόσωπο στην ίδρυση ήταν ο Π. Πολυτιμίδης Αιγυπτιώτης Έλληνας που ήταν ιδρυτικό μέλος, πρόεδρος, παίκτης και προπονητής στην ιστορία του συλλόγου.

Αρχικά η παρέα που ίδρυσε την ομάδα σκέφτηκε να την ονομάσει «Πελαργοί», αλλά η βύθιση του ελληνικού υποβρυχίου «Τρίτων», αποτέλεσε τελικά πιο ισχυρή πηγή έμπνευσης. Για την επιλογή αυτή ο Τρίτωνας έχει τιμηθεί από το Πολεμικό Ναυτικό.

Γεωγραφικά οι επιλογές αυτές των πρώτων σκέψεων για ίδρυση, συνέβησαν στο γυμναστήριο του Πανελληνίου και την γύρω από αυτόν περιοχή, εκεί γυμνάζονταν και κατοικούσαν οι πρώτοι σκαπανείς του Τρίτωνα. Ο Πανελλήνιος μάλλον δεν φάνηκε καλός οικοδεσπότης και οι Τριτωνίτες που έτσι αποφάσισαν να λένε την παρέα τους πριν φτιάξουν σωματείο, αναγκάστηκαν να πάρουν την άγουσα από το γυμναστήριο της Κυψέλης.
Η ίδρυση μπορεί να έγινε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1942, αλλά τα τυπικά βήματα πήραν κάποιο χρόνο, αφού το καταστατικό εγκρίθηκε το Νοέμβριο του 1943.

Τον Οκτώβρη του 1943 άρχισε η κατασκευή ενός ανοιχτού γηπέδου στη συμβολή των οδών Τήνου και Γ’ Σεπτεμβρίου, κοντά στην πλατεία Βικτωρίας. Φυσικά με προσωπική εργασία, εθελοντισμό και αιματηρές οικονομίες των μελών του Τρίτωνα. Δεν πρέπει να ξεχνιόμαστε, είναι η κατοχική Αθήνα, με τις διαδηλώσεις ενάντια στην πολιτική επιστράτευση, τα συσσίτια, τα Μπλόκα στις γειτονιές και τόσα άλλα που σημάδεψαν τα μαύρα κατοχικά χρόνια.

Η παρέα των Τρίτωνα όμως μεγαλώνει και φτάνει στις 31 Δεκεμβρίου 1943 να έχει 112 μέλη, εκ των οποίων 98 αθλούμενα και 14 αρωγά.

Στη σπουδαία ιστορία του Τρίτωνα καταγράφεται και η πρώτη γυναικεία ομάδα μπάσκετ.

Στο αρχείο της ομάδας καταγράφονται συμμετοχές σε αγώνες μπάσκετ που διοργάνωσε στην κατοχική περίοδο η Ένωση Ελλήνων Αθλητών, που ίδρυσε μαζί με άλλους σημαντιούς αθλητές της εποχής ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Ή για να ακριβολογούμε, αναβίωσε και λειτούργησε, αφού το καταστατικό της ΕΕΑ προϋπήρχε της κατοχικής περίοδου (από το 1930 σαν Ένωση Ελλήνων Αθλητών στίβου, η τελευταία λέξη αφαιρέθηκε κατά την ουσιαστική αναβίωσή της).

Πέρασαν χρόνια και η ομάδα μετακόμισε και ρίζωσε στα Σεπόλια, κοντά στο μικρό ανοιχτό γήπεδο που αποτέλεσε την ιστορική της έδρα και ο πολύς ο κόσμος άργησε να το μάθει, μέχρι να γίνει σταρ του ΝΒΑ ο Αντετοκούμπο, που εκεί έκανε τα πρώτα του μπασκετικά βήματα».

«Αναβιώνει» λοιπόν ένας αγώνας που είχε γίνει και στην κατοχή, με νικητές και τους δύο ως προς το στόχο που υπηρέτησαν. Ελάτε στο Μετς να τους χειροκροτήσουμε και τους δύο!!

Σχετικές ειδήσεις

Παγκράτι: 90 χρόνια προσφοράς στον αθλητισμό και την κοινωνία

Τρίτων: Ιδρύεται στον απόηχο του κατοχικού λιμού το 1942 – Συνεχής προσφορά στον αθλητισμό

Προσφυγικό: Ο Τρίτωνας της αλληλεγγύης στα Σεπόλια της κοινωνικής προσφοράς

Από τα αλώνια στα σαλόνια, αλλά και αντιστρόφως…

Όταν ο Πολιτισμός και ο Αθλητισμός είναι συμπαίκτες

www.ert.gr