Κατηγορία: ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Τι πιστεύουμε στην Ελλάδα για τη συμμετοχή μας στο ευρώ, το μέλλον που θα έχει η Ευρωπαϊκή Ενωση, το πως αυτή λειτούργησε σε σχέση με την πανδημία, αλλά και ποιός είναι ο βαθμός εμπιστοσύνης μας στις μεγάλες χώρες, εντός και εκτός ΕΕ; Ενδιαφέρουσες και εν μέρει αντιφατικές απαντήσεις σε σχέση με τα εν λόγω ερωτήματα καταγράφει η έρευνα «Τάσεις» που περιοδικά διεξάγει η εταιρία δημοσκοπήσεων MRB.

Παρουσίαση: Πολυδεύκης Παπαδόπουλος

Με βάση τα ευρήματά της έρευνας, οι Ελληνες στη μεγάλη πλειοψηφία τους είναι πλέον αισιόδοξοι πως η χώρα θα παραμείνει στο ευρώ, ό,τι κι αν γίνει.  Επιπλέον, επιθυμούν μια τέτοια εξέλιξη. Ωστόσο, σημαντικά παραμένουν τα ποσοστά όσων εξακολουθούν να θεωρούν πως ήταν λάθος η συμμετοχή στο κοινό νόμισμα και πως τελικά παραμένουμε σ’αυτό επειδή είμαστε εγκλωβισμένοι.

Σε ό,τι αφορά πάντως το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι Ελληνες είναι λιγότερο αισιόδοξοι, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό διαβλέπει περαιτέρω διάσπαση και αποχώρηση μελών, στασιμότητα στη σημερινή κατάσταση ή έως και διάλυση, ενώ μόνον ένας στους πέντε πιστεύει πως η ΕΕ θα εξελιχθεί σε ομοσπονδία. Επίσης, είναι μοιρασμένοι για το αν η Ενωση, ως σύνολο, αντιμετώπισε με αποτελεσματικά μέτρα ή με αρνητικό τρόπο την πανδημία. Παράλληλα, μια πλειοψηφία πιστεύει πως η κρίση λόγω κορωνοϊού θα ανοίξει περισσότερο τα χάσματα μεταξύ των χωρών μελών.

Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ποσοστά των απαντήσεων που δίνονται στην ερώτηση για το βαθμό εμπιστοσύνης που έχουν οι Ελληνες στις μεγάλες χώρες, εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς και στην Τουρκία.

Πρώτη σε θετικά αισθήματα είναι η Γαλλία, η οποία αποτελεί και τη μόνη χώρα που συγκεντρώνει μεγαλύτερο ποσοστό εμπιστοσύνης από δυσπιστία ή απόρριψη. Εντυπωσιακό, επίσης, είναι ό,τι δεύτερη έρχεται μια χώρα που δεν είναι καν μέλος της ΕΕ, η Ρωσία, αν και το ποσοστό εμπιστοσύνης είναι μικρότερο από εκείνο της δυσπιστίας. Τρίτη βρίσκεται η Βρετανία, η οποία ως γνωστόν αποχωρεί από την ΕΕ και μετά η Κίνα. Η Γερμανία έρχεται μόλις πέμπτη, με χαμηλά ποσοστά εμπιστοσύνης και υψηλά εκείνα της δυσπιστίας, για να ακολουθήσουν οι ΗΠΑ με ακόμη χειρότερη εικόνα. Τέλος, αναμενόμενα είναι τα αισθήματα που προκαλεί η Τουρκία, με μόλις το 4,2% να την εμπιστεύεται, το 7,2% να έχει ουδέτερη στάση και το 86,7% να είναι απορριπτικό.

www.ert.gr

του Νάσου Μπράτσου

Σε λίγες μέρες θα γιορταστεί γι’ άλλη μία φορά η επέτειος της Ικαριακής επανάστασης (17-7-1912) που είχε σαν αποτέλεσμα την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. Με την αφορμή αυτή θα θυμίσουμε τη φράση σύμβολο στην τοπική ιστορία «Ούλοι εμείς εφέντη», που τα τελευταία χρόνια, με την τουριστική προβολή του νησιού, άρχισε να γίνεται γνωστή και ευρύτερα.

H φράση συμβολίζει τη συλλογική και θαρραλέα στάση των Ικαριωτών μπροστά στους Τούρκους κατακτητές και έμεινε στην ιστορία του νησιού – αναφέρεται συχνά – και σε περιπτώσεις που τα στοιχεία της συλλογικότητας και του θάρρους «επιστρατεύονται» για να υπερνικηθούν δυσκολίες.

Στην εποχή της τουρκοκρατίας ένας από τους Οθωμανούς αξιωματούχους που θήτευσε στην Ικαρία, ήταν εξαιρετικά σκληρός και τιμωρητικός. Απαιτούσε να τον μεταφέρουν οι Ικαριώτες στις πλάτες τους για να μην περπατάει, ενώ για μεγαλύτερες μετακινήσεις, ανέβαινε σε ένα φορείο και απαιτούσε αντί για κάρο με άλογα, να μεταφέρουν το φορείο οι «υποτελείς» στο Σουλτάνο, τον οποίο εκπροσωπούσε ο ίδιος.

Και σε όλα τα άλλα επίπεδα (χαράτσι, προσβολές στο γυναικείο πληθυσμό, κλπ) είχε το ίδιο σκληρή συμπεριφορά, με αποτέλεσμα να αρχίσει να φουντώνει η δυσαρέσκεια προς το πρόσωπό του, και να φτάσει στο σημείο του να οργανωθεί το «ξεφόρτωμά» του.

Πράγματι κάποια στιγμή ζήτησε να τον μεταφέρουν με το φορείο στην άλλη πλευρά του νησιού για να επιληφθεί κρατικών υποθέσεων. Οι μεταφορείς του αποφάσισαν όταν θα περνάνε από ένα γκρεμό να τον αδειάσουν εκεί.

Ο Οθωμανός αξιωματούχος τους είχε υποσχεθεί ένα αρνί σαν δώρο αν η μεταφορά γίνονταν γρήγορα. Το σύνθημα ήταν ότι θα ρωτούσαν αν το αρνί θα είναι «συγκούδουνο», δηλαδή αν θα τους δοθεί με το κουδούνι του ή όχι.

Αν η απάντηση ήταν ναι, τότε θα τον πετούσαν μαζί με το φορείο στο γκρεμό, αν ήταν όχι θα τον άδειαζαν χωρίς να πετάξουν το φορείο. Τελικά πήγε στο γκρεμό «συγκούδουνος».

Κάποια στιγμή έγινε αντιληπτό στις υπερκείμενες οθωμανικές αρχές ότι κάτι είχε γίνει, αφού δεν υπήρχε πια επικοινωνία. Έτσι ισχυρές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στο νησί και όταν αντελήφθησαν το θάνατο του αξιωματούχου συγκέντρωσαν τον τοπικό πληθυσμό και απαιτούσαν να μάθουν ποιοι ήταν οι δράστες. Η απάντηση που έλαβαν ήταν «Ούλοι εμείς εφέντη».

Η στάση του Τούρκου αξιωματούχου, είτε γιατί αιφνιδιάστηκε, είτε γιατί υπολόγισε τις αρνητικές συνέπειες μιας σφαγής στο νησί  (μείωση χαρατσιού και παραγωγικής δυνατότητας για χρόνια), είτε και για τα δύο, ήταν ότι αποχώρησε άπραγος και κυρίως αποχώρησε αναίμακτα για τον τοπικό πληθυσμό.

Έτσι η φράση «ούλοι εμείς εφέντη», πέρασε στην ιστορία για καλό λόγο. Εντελώς αντίθετη ήταν η χρήση της λέξης «ζαπτιέδες».

Ζαπτιές (Zaptiye) ήταν ο υπηρετών στην τουρκική χωροφυλακή της περιόδου της οθωμανικής αυτοκρατορίας και ήταν μισητός και απεχθής.

Η λέξη με το πέρασμα των χρόνων έγινε συνώνυμο του χαφιέ, του τραμπούκου, του γλοιώδους τύπου, του δειλού, γιατί η Ικαριακή Επανάσταση επικράτησε σχετικά εύκολα, αφού οι Οθωμανοί δεν αντιστάθηκαν και πολύ, υπό το φόβο να χάσουν από τους υπέρτερους σε αριθμό Ικαριώτες και τελικά παραδόθηκαν και απελάθηκαν.

Aκριβής προσδιορισμός του χρόνου στον οποίο συνέβη το περιστατικό, με το πέταγμα στο γκρεμό του Τούρκου αξιωματούχου, δεν υπάρχει, έχει διασωθεί από την προφορική παράδοση, κάποιοι υπολογίζουν ότι είχε συμβεί λίγο μετά το 1700.

Αρκετά χρόνια αργότερα από την πρώτη διατύπωση του «Ούλοι εμείς εφέντη», έγινε η Ικαριακή επανάσταση στις 17 Ιουλίου του 1912 (το νησί ενσωματώθηκε με το ελληνικό κράτος το Νοέμβριο του 1912, μέχρι τότε είχε δικιά του σημαία, ύμνο, γραμματόσημα και τοπικές αρχές) η συγκεκριμένη φράση «ανασύρθηκε» (στην ουσία δεν ξεχάστηκε ποτέ) σαν φράση – οδηγός για κάθε ανάλογη συλλογική δράση. Με τα χαρακτηριστικά αυτά παραμένει και στις μέρες μας.

Υ.Γ.1 αν και δεν είναι ιστορικό βιβλίο, αλλά μυθιστόρημα εμπνευσμένο από την ιστορία, το βιβλίο του Νικόλαου Καρίμαλη (που το καλοκαίρι θα γιορτάσει στην Ικαρία με την έκδοση ακόμα ενός βιβλίου τα 100 του χρόνια) «Η τιμωρία του Μουσταφά» ISBN: 978-960-9511-09-4, εκδόσεις Νότιος Άνεμος, είναι πραγματικά απολαυστικό.

Υ.Γ.2 Η φράση αυτή έγινε και τίτλος σε ταινία του Ικαριώτη σκηνοθέτη Λεωνίδα Βαρδαρού, που αναφέρεται σε άλλη ιστορική περίοδο, αυτή της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Το «ούλοι εμείς» και το «συγκούδουνο» εμφανίστηκαν και σε συνθήματα της πρόσφατης πολιτικής περιόδου, αλλά και στο λογότυπο της ικαριακής εφημερίδας «Αθέρας»

Yλικά από την περίοδο της τουρκοκρατίας στην Ικαρία (οικογενειακό αρχείο Ν. Μπράτσου)

www.ert.gr

Γιατί τα Βαλκάνια, από περιοχή της Ευρώπης με τους χαμηλότερους αριθμούς κρουσμάτων τους πρώτους μήνες της πανδημίας, μετατρέπονται σταδιακά από τα τέλη της άνοιξης στο αντίστροφο; Είναι μια σαφής τάση σε σχέση με τους πληθυσμούς, όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και υπογράμμισε και ο Νίκος Χαρδαλίας σε διαδικτυακή εκδήλωση της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος.

Του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου

Πάνε μόλις δύο μήνες που το Μαυροβούνιο ανακοίνωνε πως έγινε η πρώτη χώρα απαλλαγμένη από τον κορωνοϊό, αποσύροντας με γρήγορο ρυθμό τα πιο πολλά από τα μέτρα που είχαν ληφθεί, για να ακολουθήσουν σύντομα τον ίδιο δρόμο και τα περισσότερα από τα κράτη της περιοχής. Αυτή η βιαστική επανεκκίνηση των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων είναι, σύμφωνα με ειδικούς, μια από τις αιτίες ενός ήδη «δεύτερου κύματος» COVID 19 στο μεγαλύτερο μέρος της Βαλκανικής.

Ένας δεύτερος λόγος είναι και εκείνος που αρχικά προστάτευσε την περιοχή, τώρα αντιστρεφόμενος. Πρόκειται για το χαμηλό βαθμό ανάπτυξης των βαλκανικών οικονομιών, ο οποίος σε πρώτη φάση σήμαινε μικρότερο αριθμό μετακινήσεων και εν γένει παγκοσμιοποιημένων λειτουργιών. Η χαμηλή, όμως ανάπτυξη συνεπάγεται και ελλιπείς υποδομές, υγειονομικές και άλλες κρατικές που είναι απαραίτητες για τη διαχείριση μιας πανδημίας, όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος Σταύρος Τζίμας, διευθυντής του ΑΠΕ στην Β.Ελλάδα, ανταποκριτής της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ στη Θεσσαλονίκη και βαθύς γνώστης των βαλκανικών θεμάτων. Ο ίδιος υπογραμμίζει και το ρόλο της μεγάλης επιστροφής, μετά τους πρώτους μήνες της πανδημίας, στην χώρα καταγωγής τους μεταναστών από την Ρουμανία, Σερβία, Αλβανία, Βουλγαρία κλπ., οι οποίοι εργάζονται είτε εποχιακά, είτε παράτυπα σε χώρες της Δ. Ευρώπης. Αρκετοί από αυτούς υπήρξαν φορείς του ιού, που στη συνέχεια άρχισε να διασπείρεται στις πατρίδες τους.

Ορισμένα κοινά κοινωνικά, πολιτισμικά, αλλά και πολιτικά χαρακτηριστικά των χωρών της περιοχής λειτουργούν επίσης ως παράγοντες της διάχυσης των νέων μολύνσεων. Στην αρχική φάση, όπως και συνέβη και στην Ελλάδα, οι κυβερνήσεις πήραν ιδιαίτερα αυστηρά μέτρα, π.χ. στη Σερβία δεν υπήρχε ούτε η δυνατότητα εξόδου για προσωπική άθληση, οι δε πολίτες πειθάρχησαν σε μεγάλο βαθμό, από πειθώ ή φόβο. Όμως, η χαλάρωση στις κοινωνικές συμπεριφορές ήταν εμφανής ήδη από το Μάιο, με τον εφησυχασμό από τα χαμηλά κρούσματα, όταν κυβερνήσεις και πολίτες σε δυτικές ευρωπαϊκές χώρες διατηρούσαν τους περιορισμούς, έχοντας τρομάξει με τα θύματα που είχαν. Επιπλέον, τα ισχυρά αισθήματα των χριστιανών και μουσουλμάνων στις περισσότερες χώρες της περιοχής μετατράπηκαν σε έντονες πιέσεις προς τις πολιτικές ηγεσίες για επανάληψη των θρησκευτικών λειτουργιών με συμμετοχή των πιστών, κάτι που έγινε αποδεκτό πρώτα για το ορθόδοξο Πάσχα και μετά το Ραμαζάνι, με ακόμη μεγαλύτερους συνωστισμούς ειδικά στη Β. Μακεδονία, το Κόσσοβο, τη Βοσνία, τη Βουλγαρία κι ακόμη και τη Σερβία.

Η Σερβία αποτελεί, πάντως, μια ιδιαίτερη περίπτωση όπως εξηγεί η Ιβάνα Τζόρτζεβιτς, ελληνοσέρβα δημοσιογράφος στην ΕΡΤ και ανταποκρίτρια Βαλκανικών ΜΜΕ. Κι αυτά έχουν να κάνου κατά πολύ με τον προσωποπαγή και αυταρχικό τρόπο άσκησης της εξουσίας από τον Πρόεδρο Βούσιτς, ο οποίος από μια αρχική υποτίμηση της πανδημίας αλά Μπολσονάρου, πέρασε στη λήψη ιδιαίτερα αυστηρών μέτρων, στη συνέχεια, την περίοδο των εκεί κοινοβουλευτικών εκλογών, σε μεγάλη χαράρωση για προεκλογικούς λόγους (με αποκορύφωμα την διοργάνωση του αγώνα Παρτιζάν-Ερυθρού Αστέρα), ενώ τώρα προσπαθεί να επαναφέρει περιορισμένα lockdown, προκαλώντας τις βίαιες αντιδράσεις που είδαμε τα τελευταία βράδια στο Βελιγράδι και άλλες μεγάλες πόλεις. Οι αντιδράσεις αυτές προέρχονται, όπως εξηγεί η Ιβάνα Τζόρζεβιτς, από το πιο ριζοσποστικοιημένο ή απλώς βίαιο κομμάτι της σερβικής κοινωνίας, η οποία ζει με σκληρούς περιορισμούς εδώ και 30 χρόνια, από την έναρξη των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Iός και πολιτική

Η κρίση του κορωνοϊού στα Βαλκάνια συνδυάζεται και με τις πολιτικές εξελίξεις, ειδικά σε ορισμένες χώρες. Στην Σερβία που προαναφέρεται, ο Πρόεδρος Βούσιτς ανοιγόκλεισε τα υγειονομικά μέτρα (ενδεχομένως και τους αριθμούς κρουσμάτων και θανάτων, όπως καταγγέλλει, παραθέτοντας στοιχεία, το δημοσιογραφικό Βαλκανικό Ερευνητικό Δίκτυο Αναφορών) με βάση και τις πολιτικές ανάγκες των κοινοβουλευτικών εκλογών της 21ης Ιουνίου. Και παρά το γεγονός ότι το κόμμα του κατήγαγε συντριπτική νίκη, μια μερίδα της αντιπολίτευσης και της κοινωνίας έχει διάθεση σκληρής σύγκρουσης μαζί του λόγω ολοκληρωτικών μεθόδων διακυβέρνησης, συνεχιζόμενης ανέχειας, αλλά και «σερβικού μανιχαϊσμού». Ο ίδιος ο Βούσιτς δηλώνει πως οι αντιδράσεις και τα επεισόδια ενορχηστρώνονται κυρίως από ακροδεξιές οργανώσεις και δίκτυα που θέλουν να βλάψουν τη διεθνή εικόνα της Σερβίας και τις προσπάθειες που καταβάλει και ο ίδιος για μια επίλυση του ζητήματος του Κοσσυφοπεδίου.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση το Κοσσυφοπέδιο είναι ένα θέμα που επηρεάζεται από την πανδημία, καθώς όλο αυτό το διάστημα δεν σταμάτησαν, αν και λαμβάνοντας λιγότερη δημοσιότητα, οι πιέσεις της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών (άλλοτε συγκλίνουσες κι άλλοτε αποκλίνουσες) προς το Βελιγράδι, την Πρίστινα και τα Τίρανα για την εξεύρεση ενός συμβιβασμού. Πάντως η συνάντηση που ενορχήστρωνε ο Λευκός Οίκος στην Ουάσιγκτον στις 27/6 μεταξύ του Βούσιτς και του Προέδρου του Κοσσυφοπεδίου Θάτσι (για τη διχοτόμηση του Κόσσοβου με ανταλλαγή εδαφών και αναγνώριση από τη Σερβία) ματαιώθηκε, καθώς την προηγουμένη μέρα το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης ανακοίνωσε την έναρξη δίωξης κατά του Θάτσι για εγκλήματα πολέμου την εποχή των συγκρούσεων με τους Σέρβους για την ανεξαρτησία. Απ΄ την άλλη, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιμένει με τη δική της προσέγγιση (διατήρηση ενιαίου Κόσσοβο και ένταξή του σε βάθος χρόνου στην ΕΕ). Έτσι, εντός της Παρασκευής (10/7) διοργανώνεται Σύνοδος Κορυφής, υπό την αιγίδα της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με θέμα τις τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στη Σερβία και το Κόσοβο. Θα συμμετέχουν ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο Κοσοβάρος νέος πρωθυπουργός Αβντουλάχ Χότι, ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική Ζοσέπ Μπορέλ, καθώς και ο ειδικός αντιπρόσωπος της Ε.Ε. για τα δυτικά Βαλκάνια Μίροσλαβ Λάιτσακ.

Ακόμη, οι κοινοβουλευτικές εκλογές που τελικά διοργανώνονται στη Β. Μακεδονία στις 15 Ιουλίου, μετά από σειρά αναβολών λόγω πανδημίας, διεξάγονται τώρα στον αστερισμό του κορωνοϊού. Αφενός η έξαρση κρουσμάτων που υπάρχει στη χώρα τις τελευταίες βδομάδες είναι κατά πολύ το αποτέλεσμα των πιέσεων που άσκησαν τα αλβανικά κόμματα για διοργάνωση του Ραμαζανιού χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς. Η ελεγχόμενη από τον Ζάεφ υπηρεσιακή κυβέρνηση για προεκλογικούς λόγους το είχε αποδεχθεί, αλλά τώρα η μεγάλη αύξηση νοσούντων και θανάτων μπορεί να γίνει μπούμερανγκ. Επιπλέον, ο κίνδυνος της μόλυνσης μπορεί να αποτρέψει ένα μέρος ενός ήδη αποστασιοποιημένου εκλογικού σώματος να πάει να ψηφίσει, με άγνωστο Χ, το ποιος μπορεί να επωφεληθεί από την αναμενόμενη μεγάλη αποχή. Και ήταν ο περιορισμός αυτής της αποχής που επιδιώχθηκε με τον ορισμό των εκλογών για πρώτη φορά στα Σκόπια μέρα Τετάρτη (!), υπό το φόβο της διαρροής χιλιάδων πολιτών στις παραλίες της Β. Ελλάδας, βεβαίως, όταν ακόμη δεν ήταν γνωστό πως θα κλείσουν τα σύνορα μεταξύ της χώρας μας και της Β.Μακεδονίας.

Τέλος, μιλώντας συνολικά για τα Βαλκάνια, ευρωπαϊκές δεξαμενές ανάλυσης επισείουν τον κίνδυνο αναζωπύρωσης ενός ιού άλλου από τον SARS-CoV 2. Κι αυτός είναι ο ιός του εθνικισμού, ο οποίος ποτέ δεν εξαφανίστηκε και που τώρα υπάρχουν λόγοι να επανεμφανιστεί ισχυρός, ως συνέπεια του κλεισίματος των συνόρων και της μεγαλύτερης περιθωριοποίησης και ανέχειας των Βαλκανικών κοινωνιών.

www.ert.gr

της Μανιώς Μάνεση

«Πιστεύω ότι η επιστήμη έχει μεγάλη ομορφιά. Ο επιστήμονας στο εργαστήριο δεν είναι μόνο ένας τεχνικός. Είναι και όπως ένα παιδί μπροστά στα φυσικά φαινόμενα που το εντυπωσιάζουν σαν παραμύθι».

Ταύτισε τη ζωή της με την επιστήμη. Άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η διασημότερη ίσως γυναίκα επιστήμων όλων των εποχών, υπήρξε σύμφωνα με τον Αλμπερτ Αϊνστάιν, «το μόνο διάσημο πλάσμα του οποίου το ήθος δεν έχει διαφθαρεί από τη φήμη».

Η Μαρί (Μάνυα ή Μανιούσκα για τη μητέρα της) Σκλοντόβσκα, η Μαρί Κιουρί όπως έμεινε στην ιστορία, γεννήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1867, στη Βαρσοβία. Την πρώτη δεκαετία της ζωής της θα έρθει αντιμέτωπη με δύο θανάτους. Της αδελφής και δύο χρόνια αργότερα, της μητέρας της. Η θλίψη μένει στο πρόσωπό της, δεν αποτελεί όμως τροχοπέδη για την πρόοδό της. Πίστευε άλλωστε ότι «τίποτα στη ζωή δεν πρέπει να φοβόμαστε, μόνο να κατανοούμε».

Επηρεασμένη από τον πατέρα της, καθηγητή Φυσικής και Μαθηματικών, ανέπτυξε από νωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις θετικές επιστήμες. Βραβεύεται με χρυσό μετάλλιο για τις επιδόσεις της στο γυμνάσιο, δεν μπορεί όμως να συνεχίσει αφού το 1883, η πανεπιστημιακή μόρφωση ήταν απαγορευμένη για τις γυναίκες στη Βαρσοβία. Δουλεύει για να συγκεντρώσει χρήματα, με σκοπό να σπουδάσει στο Παρίσι. Συγχρόνως παρακολουθεί μαθήματα στο ‘’Κινητό Πανεπιστήμιο’’ της πολωνικής πρωτεύουσας, παράνομα ουσιαστικά, από εθελοντές δασκάλους.

Το 1890 πηγαίνει στο Παρίσι και ξεκινάει τις σπουδές της στη Σορβόννη. Φυσική και μαθηματικά. «Δεν βλέπω ποτέ ό,τι έχει γίνει. Βλέπω μόνο τι απομένει να γίνει».

Ο θρύλος της ‘’Μαντάμ Κιουρί’’, αρχίζει να χτίζεται…

Η ανακάλυψη του Γάλλου φυσικού Ανρί Μπεκερέλ περί ύπαρξης ακτινοβολίας σε ορυκτά του ουρανίου, χωρίς επίδραση του φωτός, άγνωστης επομένως προέλευσης, θα τραβήξει το ενδιαφέρον της νεαρής επιστήμονος, η οποία θα προχωρήσει τη διδακτορική διατριβή της με θέμα τη μελέτη των ακτίνων του ουρανίου. Την ίδια εποχή παντρεύεται το Γάλλο φυσικό Πιερ Κιουρί, με τον οποίο συνεργάζονται στενά ερευνώντας τη ραδιενέργεια όπως θα ονομάσει η Μαρί Κιουρί το 1898, αυτήν την ακτινοβολία.

Διατυπώνει μία τολμηρή θεωρία, ότι τα ορυκτά που εκπέμπουν χωρίς εξωτερική επίδραση ακτινοβολία, πρέπει να περιέχουν ένα νέο χημικό στοιχείο. Διαπιστώνει ότι η ραδιενέργεια είναι μία «ατομική ιδιότητα» του ουρανίου και παρατηρεί ότι υπάρχουν ορυκτά του ουρανίου, περισσότερο ραδιενεργά από το ίδιο. Επομένως, τα ορυκτά αυτά πρέπει να περιέχουν νέα ραδιενεργά στοιχεία. Στο εργαστήριο αναζητά ποιες άλλες ουσίες εκτός του ουρανίου είναι ραδιενεργές.

Το 1898 ανακαλύπτει δύο νέα στοιχεία. Το πολώνιο –ονομάστηκε προς τιμήν της πατρίδας της- και το ράδιο. Δύο ισχυρά ραδιενεργά στοιχεία.

Το πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει στη συνέχεια το ζεύγος Κιουρί, είναι πού και πώς θα εξασφαλίσει τις απαραίτητες ποσότητες ραδίου για την έρευνα τους. Το ράδιο υπάρχει στα ορυκτά σε πολύ μικρή περιεκτικότητα, απαιτούνται επομένως τεράστιες ποσότητες μεταλλευμάτων. Με τη βοήθεια της αυστριακής κυβέρνησης εξασφαλίζουν κατάλοιπα πισουρανίτη από τα ορυχεία της Βοημίας.

Σε ένα παγωμένο το χειμώνα και πυρωμένο το καλοκαίρι δωμάτιο, στην πίσω αυλή ενός σχολείου, το ζεύγος Κιουρί στήνει το εργαστήριο επεξεργασίας των καταλοίπων προκειμένου να απομονώσει τα νέα στοιχεία. Η δουλειά μονότονη, επίπονη, σκληρή, χρονοβόρα και χωρίς κανένα μέτρο προφύλαξης. Συγχρόνως και ενώ ο Πιερ Κιουρί γίνεται υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, η Μαρί διδάσκει φυσική σε κολλέγιο θηλέων στη Σεβρ.

Στα τέλη του 1902, η Μαρί Κιουρί καταφέρνει να συγκεντρώσει 1/10 του γραμμαρίου καθαρό ράδιο και 1/20 καθαρό πολώνιο. Μια σημαντική επιτυχία για την Κιουρί, την ίδια χρονιά όμως θα την συγκλονίσει μία ακόμη απώλεια. Αυτή του πατέρα της.

Το 1903 είναι μια ιδιαίτερα σημαντική χρονιά. Ολοκληρώνει με άριστα τη διδακτορική της διατριβή, γίνεται μητέρα -γεννιέται η κόρη της Εύα- και στις 10 Δεκεμβρίου η Ακαδημία Επιστημών της Στοκχόλμης ανακοίνωσε ότι το βραβείο Νόμπελ Φυσικής απονέμεται κατά το ήμισυ στον Ανρί Μπεκερέλ και κατά το ήμισυ στο ζεύγος Κιουρί. Η Μαρί Κιουρί είναι η πρώτη γυναίκα διδάκτωρ στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης, η πρώτη γυναίκα στην οποία απονέμεται το βραβείο Νόμπελ.

Οι Κιουρί δεν θα κατοχυρώσουν τις μεθόδους απομόνωσης των στοιχείων –την ‘’πατέντα’’-, θεωρώντας ότι η επιστήμη είναι κοινωνική κατάκτηση και δεν μπορεί κανείς να εμποδίσει τη συνέχεια της επιστημονικής έρευνας.

Το 1904 γεννιέται η δεύτερη κόρη τους. Η Μαρί Κιουρί συνεχίζει την ερευνητική δουλειά με την υγεία της να κλονίζεται από την έκθεσή της στο ράδιο. Δύο χρόνια αργότερα, στις 16 Απρίλη 1906, ο θάνατος του Πιερ σε τροχαίο δυστύχημα, αποτελεί ένα ακόμη πλήγμα στη ζωή της μεγάλης ερευνήτριας. Στις 13 Μαΐου, η Μαρί Κιουρί γίνεται η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια Πανεπιστημίου στη Γαλλία, καθώς της δίνεται η έδρα του Πιερ Κιουρί στη Σορβόννη. Ξεκίνησε το μάθημα στους φοιτητές, με την ίδια ακριβώς φράση που ο σύζυγός της είχε κλείσει την τελευταία παράδοση.

Σε ερευνητικό επίπεδο, η Μαρί Κιουρί θα απομονώσει το ράδιο σε μεταλλική κατάσταση, η μονάδα μέτρησης της ραδιενέργειας θα ονομαστεί προς τιμήν της ‘’κιουρί’’ και το 1911 θα τιμηθεί με ένα ακόμη βραβείο Νόμπελ, Χημείας αυτή τη φορά.

Πίστευε ότι ο κόσμος δεν μπορεί να γίνει καλύτερος αν δεν βελτιωθεί ο καθένας ατομικά. Επομένως, έλεγε, ο καθένας πρέπει να εργάζεται για τη δική του πρόοδο συγχρόνως όμως να μοιράζεται μια γενικότερη ευθύνη για όλη την ανθρωπότητα, έχοντας ως ιδιαίτερο καθήκον να βοηθήσουμε εκείνους που το χρειάζονται περισσότερο.  

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οργάνωσε για πρώτη φορά την ακτινολογική εξέταση των τραυματιών στα νοσοκομεία, αφιερώνοντας χρόνο στην εκπαίδευση των ραδιολόγων. Με τα χρήματα που είχε συγκεντρώσει από τα δύο βραβεία Νόμπελ, δημιούργησε περίπου 250 ακτινολογικούς θαλάμους στα πολεμικά μέτωπα.

Το 1921 συνοδευόμενη από τις κόρες της, έκανε ένα θριαμβευτικό ταξίδι στις ΗΠΑ. Όταν ρωτήθηκε τι θα ήθελε περισσότερο στη ζωή της, απάντησε «ένα γραμμάριο ραδίου». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρντινγκ, θέλοντας να τιμήσει τη σπουδαία αυτή επιστήμονα, της εξασφάλισε το πολυπόθητο «ένα γραμμάριο ραδίου», αξίας 100.000 δολαρίων της εποχής και οικονομική ενίσχυση 50.000 δολαρίων από το Ινστιτούτο Κάρνεγκυ, που θεσμοθέτησε τις υποτροφίες Κιουρί.

Το δώρο του ενός γραμμαρίου ραδίου, επαναλήφθηκε και στο δεύτερο ταξίδι της στις ΗΠΑ, το 1929.

Οι εργασίες του ζεύγους Κιουρί, αποτέλεσαν τη βάση για τη δημιουργία νέων κλάδων στη Φυσική και τη Χημεία. Η προσφορά τους ανεκτίμητη, καθώς το ράδιο χρησιμοποιείται και για την καταπολέμηση καρκινικών όγκων. Η ίδια υπήρξε θύμα της ανακάλυψής της.

«Η κυρία Κιουρί μπορεί να καταμετρηθεί ανάμεσα στα μακροπρόθεσμα θύματα των ραδιενεργών σωμάτων, που ανακάλυψαν ο σύζυγός της και η ίδια»… Ορισμένα αφύσικα συμπτώματα στο αίμα της Μαρί Κιουρί, αποτέλεσμα της μακροχρόνιας έκθεσής της στη ραδιενέργεια...

Πέθανε στις 4 Ιουλίου 1934. Ενταφιάστηκε δίπλα στον άντρα της στο κοιμητήριο του Σο, παρουσία μόνο των στενών συνεργατών της, με μια χούφτα χώμα από την πολωνική γη, που έριξαν στο φέρετρο τα αδέλφια της. Ένα χρόνο μετά το θάνατό της, ένας τόμος προστέθηκε στα επιστημονικά συγγράμματα της βιβλιοθήκης του Ινστιτούτου Ραδίου. Στο εξώφυλλο, το όνομα του συγγραφέα: «Κυρία Πιερ Κιουρί – Καθηγήτρια στη Σορβόννη – Βραβείο Νόμπελ Φυσικής, Βραβείο Νόμπελ Χημείας». Τίτλος: «Ραδιενέργεια».

Το 1995, τα οστά της μεταφέρονται στο Πάνθεον, το μαυσωλείο στο οποίο βρίσκονται θαμμένοι οι «μεγάλοι άνδρες» της Γαλλίας.

www.ert.gr

Άρθρο του ανταποκριτή μας Αλέξανδρου Μόρντουντακ

Ο Πορφίριο Ντίαζ, ο οποίος στιγμάτισε την πολιτική ζωή του Μεξικό κατά τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού, είχε πει για τη χώρα του την περίφημη φράση: «Κακόμοιρο Μεξικό! Τόσο μακριά από τον Θεό, τόσο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες! (¡Pobre México! ¡Tan lejos de Dios y tan cerca de los Estados Unidos!)». Καθώς τα θύματα της πανδημίας του κορονοϊού στις Ηνωμένες Πολιτείες υπερέβησαν τις 100.000, η αγωνία για την δημόσια υγεία και την οικονομία μπλέκεται με την προεκλογική εκστρατεία, και το απόφθεγμα του Ντίαζ ίσως σηκώνει μια διασκευή για την κακόμοιρη Αμερική, η οποία μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί τόσο κοντά στον ιό, και τόσο μακριά από τις εκλογές.

Δεν είναι βέβαιο πως οι εκλογές θα λύσουν τα προβλήματα. Για την ακρίβεια, βέβαιο είναι μάλλον το αντίθετο. Η πόλωση ανάμεσα στα δύο κόμματα έχει αυξηθεί σε βαθμό ο οποίος επιτρέπει με ευκολία σε κάποιον να υποστηρίζει πως, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, θα δημιουργήσει τουλάχιστον πικρία και εμπάθεια. Κατά πάσα πιθανότητα, οι δύο αμέσως αιρετοί κλάδοι της κυβέρνησης, η προεδρία και το Κογκρέσο, θα παραμείνουν μοιρασμένοι ανάμεσα σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικανούς. Μεγάλο μέρος της νομοθετικής λειτουργίας θα παραμείνει υπό την ομηρία ιδεολογικών διαφορών και διαπραγματεύσεων. Το ένα πρόβλημα επί της παρούσης είναι πως εντός της προεκλογικής περιόδου, αυτές οι διαφορές εντείνουν τη ρητορική των διαπραγματεύσεων, παγιδεύοντας τους διαπραγματευτές σε ακραίες θέσεις. Το άλλο πρόβλημα είναι πως η παρούσα προεκλογική περίοδος εξελίσσεται συγχρόνως με την πανδημία, η οποία δεν προσφέρεται για την εξυπηρέτηση ακραίων θέσεων, και αδιαφορεί για ιδεολογικές θέσεις.

Τόσο κοντά στον ιό

Κάποια στιγμή σήμερα όλος ο κόσμος της ενημέρωσης θα ασχοληθεί με το τραγικό ορόσημο των 100.000 θυμάτων του κορονοϊού στην Αμερική. Σε μια ευφυέστατη πράξη δημοσιογραφικής συνείδησης και ανθρωπισμού, λοιπόν, οι New York Times αφιέρωσαν ένα τους πρωτοσέλιδο στα θύματα της covid-19 λίγες ημέρες πριν την συμπλήρωση αυτού του συνταρακτικού πλήθους. Δεν είναι πως η εφημερίδα, σε αντίθεση με κάθε αρχάριο μαθητή στατιστικής, δεν μπορούσε να αντιληφθεί πότε τα θύματα θα έφταναν τις 100.000, ούτε πως δεν ήθελε να χάσει τα πρωτεία του σχολιασμού, περιμένοντας να βγάλει το αφιέρωμά της μετά την συμπλήρωση του αριθμού. Το πρωτοσέλιδο των New York Times προηγήθηκε της μαθηματικής είδησης επειδή στόχος ήταν να μην χρησιμοποιηθεί η αριθμητική της τραγωδίας ως ένα απλό ορόσημο, επειδή ως ορόσημο αφαιρεί την ανθρώπινη διάσταση του γεγονότος. Το θέμα δεν είναι πως συμπληρώθηκε ένας φριχτός αριθμός, το θέμα είναι η ίδια η φρίκη μιας εκ των πλέον ανεπτυγμένων χωρών, παγκοσμίως, η οποία θρηνεί 100.000 θύματα εντός περίπου 4 μηνών, χωρίς να έχει πείσει τους πολίτες της πως διαθέτει προστασία, θεραπεία, ή πρόληψη.

Ο πρώτος θάνατος λόγω κορονοϊού στις Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφηκε στις 6 Φεβρουαρίου. Την Τετάρτη, 27 Μαΐου, συμπληρώθηκαν 100.000 θύματα στην Αμερική, συμπληρώθηκαν όμως και 100.000 κρούσματα στην Καλιφόρνια, η οποία έγινε η 4η πολιτεία με τόσα πολλά διεγνωσμένα κρούσματα, ακολουθώντας την Νέα Υόρκη, το Νιου Τζέρζι, και το Ιλινόι. Η Καλιφόρνια, όμως, η οποία ήταν η πρώτη πολιτεία που επέβαλλε στους πολίτες της περιορισμό κατ’οίκον, έχει την καλή τύχη να παρατηρεί μειωμένο ποσοστό θανάτων επί του συνολικού της πληθυσμού, συγκριτικώς προς άλλες πολιτείες, οι οποίες έχουν πληγεί σε τόσο μεγάλο βαθμό από την πανδημία. Την ίδια ώρα, το Ινστιτούτο Κόστους Παροχής Υγείας, το οποίο εδρεύει στην Ουάσινγκτον, υπολόγισε πως η θνησιμότητα των Αμερικανών κατά τον Απρίλιο ήταν αυξημένη κατά 10% έναντι της αντίστοιχης περιόδου των προηγουμένων 6 ετών, ενώ στην πόλη της Νέας Υόρκης και για το ίδιο χρονικό διάστημα αναφέρονταν ημερησίως διπλάσιοι θάνατοι έναντι των προηγουμένων ετών.

Τα ημερησίως διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία εξακολουθούν να κινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις στις διάφορες πολιτείες. Μουδιασμένη από το βιολογικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος της πανδημίας, η πολιτεία της Νέας Υόρκης βλέπει τα ημερησίως αναφερόμενα πλήθη των νοσοκομειακών εισαγωγών, των διασωληνώσεων, και των θυμάτων να μειώνονται. Τις προηγούμενες ημέρες, τα θύματα της πανδημίας υποχώρησαν σε διψήφιο αριθμό, ενώ και στην πόλη της Νέας Υόρκης, το ποσοστό των δημοτών που έχουν βρεθεί θετικοί στον ιό έχει περιοριστεί στο 8%. Οι συνθήκες, όμως, δεν είναι παντού ίδιες, ενώ καινούριες έρευνες τονίζουν συνεχώς την πιθανώς διαφορετική επίδραση του ιού σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό του Lancet επί των Αναπνευστικών Ασθενειών παρατηρεί πως οι πνεύμονες Αφρο-Αμερικανών θυμάτων βαρύνονταν από θρόμβους και συγγενείς αιμορραγίες, παράγοντες, οι οποίοι δύνανται να εξηγήσουν την δυσανάλογη επίδραση του ιού στην συγκεκριμένη κοινότητα. Την ίδια ώρα, μιλώντας σε επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία πραγματοποίησε ακροάσεις την Τετάρτη, ο Δρ. Τόμας Ντιν Σέκουιστ ανέφερε πως οι γηγενείς Αμερικανοί αντιμετωπίζουν αυξημένες ελλείψεις διαγνωστικών ελέγχων, και αυξημένο κίνδυνο ψυχολογικών νόσων στο πλαίσιο της πανδημίας.

Συγχρόνως, τα νέα για την ρεμδεσιβίρη εξακολουθούν να είναι θετικά, αν και η κλινική έρευνα της χορήγησής της συνεχίζεται, και πολλά από τα δεδομένα χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασία. Πρόσφατο επιστημονικό άρθρο επανέλαβε την αρχική εκτίμηση πως πενθήμερη χορήγηση ρεμδεσιβίρης σε μη διασωληνωμένους ασθενείς είναι εξ ίσου αποτελεσματική με δεκαήμερη χορήγηση. Τα συγκεκριμένα στοιχεία, όμως, προκύπτουν από έρευνα χωρίς δείγμα ελέγχου, δηλαδή χωρίς να συγκρίνονται προς ασθενείς, στους οποίους χορηγήθηκε ψευδοφάρμακο. Η αξιολόγηση της έρευνας, λοιπόν, αφορά στις δύο χρονικές εκδοχές των ερευνώμενων θεραπευτικών πρωτοκόλλων, και όχι στην ίδια την θεραπευτική δράση της ρεμδεσιβίρης, η οποία, παρ’ όλα αυτά, υποστηρίζεται από άλλα τμήματα της έρευνας ως συντείνουσα στον περιορισμό του χρόνου αποθεραπείας. Σε αυτό το επίπεδο αποδοτικότητας, η επιβεβαίωση της δράσης της ρεμδεσιβίρης εντός 5 αντί 10 ημερών, σημαίνει πως οι υπάρχουσες δόσεις του φαρμάκου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της θεραπείας περισσοτέρων ασθενών.

Σε πρακτικό επίπεδο, τα πλέον αισιόδοξα νέα εξακολουθούν να αφορούν στην συνεπή τήρηση των όρων ασφαλείας και φυσικής αποστασιοποίησης για την αποφυγή μόλυνσης. Η πρόληψη παραμένει η βασική ιατρική συμβουλή, ειδικώς καθώς όλες οι πολιτείες της χώρας έχουν προχωρήσει σε τουλάχιστον μερική άρση των απαγορεύσεων κίνησης και εργασίας. Ο Δρ. Άντονι Φάουτσι, βασικό μέλος της ομοσπονδιακής ομάδας αντιμετώπισης του κορονοϊού και επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων, επανέλαβε την εκτίμησή του πως ένα εμβόλιο κατά του ιού θα είναι διαθέσιμο μέχρι τον ερχόμενο Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο, περαιτέρω τονίζοντας, όμως, την αξία της προσοχής, με την οποία η χώρα επιστρέφει σε περισσότερο συνηθισμένους ρυθμούς. Ο ειδικός λοιμωξιολόγος, ο οποίος έχει γίνει αρκετές φορές στόχος έντονης κριτικής για την διστακτικότητα με την οποία αντιμετωπίζει την οικονομική επανέναρξη των Η.Π.Α., σχολίασε πως ένα δεύτερο κύμα διασποράς του ιού είναι πιθανό, αλλά μπορεί να αποφευχθεί με την κατάλληλη πρόληψη, και την επισταμένη προσοχή του κράτους για την διενέργεια διαγνωστικών ελέγχων και την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων τους. Επιπλέον, τόνισε πως ενδεχόμενη αύξηση των κρουσμάτων εν μέσω της πρώιμης φάσης επανέναρξης, στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Αμερική, δεν θα είναι αμέσως αντιληπτή. «Μην έχετε υπέρμετρη αυτοπεποίθηση», συμβούλευσε τους Αμερικανούς, υπενθυμίζοντας πως η έκταση της διασποράς γίνεται αντιληπτή μετά από «δύο, τρεις, ή και περισσότερες εβδομάδες, και εκείνη την ώρα μπορεί να υπάρξει αύξηση». Σε συνέντευξή του στο CNN, ο Δρ. Φάουτσι τοποθετήθηκε και επί δύο ιατρικών θεμάτων, τα οποία έχουν σαφείς πολιτικές προεκτάσεις, αφ’ ενός υποστηρίζοντας πως «τα επιστημονικά δεδομένα είναι πλέον προφανή» περί της απουσίας ωφελειών από την χορήγηση υδροξυχλωροκίνης, την οποία υποστηρίζει ο πρόεδρος Τραμπ εναντίον του κορονοϊού, και, αφ’ ετέρου, σχολιάζοντας πως ο ίδιος φοράει ιατρική μάσκα όταν βρίσκεται σε δημοσίους χώρους, επειδή θέλει να προστατεύσει τον εαυτό του και τους άλλους, και επειδή θέλει να καταστήσει τη χρήση τους «ένα σύμβολο για να βλέπουν οι άνθρωποι πως αυτό θα πρέπει να κάνουν». Τις προηγούμενες μέρες, η ούτως ή άλλως πολιτικοποιημένη χρήση μασκών βρέθηκε στο επίκεντρο και άμεσης κόντρας ανάμεσα στον Αμερικανό πρόεδρο και τον αντίπαλό του στις προσεχείς εκλογές, Τζο Μπάιντεν.

Και τόσο μακριά από τις εκλογές

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επαναλάβει πολλές φορές πως δεν φοράει μάσκα για διάφορους λόγους: Επειδή είναι υγιής, επειδή ελέγχεται καθημερινώς και προστατεύεται (όπως είναι αναμενόμενο για τον πρόεδρο της χώρας), και επειδή αντιλαμβάνεται τον ρόλο του ως εμψυχωτή του έθνους, προφανώς αντιπαραβάλλοντας την επιλογή του με την εικόνα ενός ανθρώπου που φοράει μάσκα επειδή φοβάται. Η αλήθεια είναι πως οι απλοί Αμερικανοί δεν απολαμβάνουν καθημερινούς ελέγχους, και δεν προστατεύονται όσο ο πρόεδρος Τραμπ. Η αλήθεια είναι επίσης πως πολλοί Αμερικανοί φοβούνται. Και φορούν μάσκα. Βεβαίως, πολλοί άλλοι δεν φοβούνται. Στις σχετικές στατιστικές έρευνες, η χώρα εμφανίζεται διχασμένη. Όταν, όμως, ο Τζο Μπάιντεν βρέθηκε με μάσκα σε ανοιχτό χώρο, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου χαρακτήρισε «περίεργο» το γεγονός πως ο πρώην αντιπρόεδρος δεν φορά μάσκα και στο σπίτι του, όπου μένει με την σύζυγό του. Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ αναπαρήγαγε ανάρτηση στο twitter, η οποία περιείχε φωτογραφία του Τζο Μπάιντεν με μάσκα και το σχόλιο «ίσως αυτό να εξηγεί γιατί ο Τραμπ δεν φοράει μάσκα δημοσίως». Αντιδρώντας, ο Δημοκρατικός υποψήφιος πρόεδρος σχολίασε πως ο πρόεδρος της χώρας λειτουργεί υπό κάποια αντίληψη «εσφαλμένης αρρενωπότητας», ερμηνεύοντας τον ιδεολογικό διαχωρισμό περί της χρήσης μάσκας ως διάκριση των θαρραλέων ηγετών από τους φοβισμένους. Η πολιτικοποίηση της προστασίας εναντίον του ιού είναι χαρακτηριστική της προεκλογικής περιόδου, η οποία είναι αναγκασμένη, άλλοτε εκ της φύσεως της καθημερινότητας και άλλοτε εξ επιλογής, να πολιτικοποιεί το πρωτόγνωρο για την παρούσα σύνθεση της ανθρωπότητας φαινόμενο μιας πανδημίας. Εξ άλλου, η «τόλμη» απέναντι στον ιό δεν μαρτυρά μόνο την πεποίθηση πως η απειλή έχει υπερεκτιμηθεί. Βασικό της στοιχείο είναι και ότι καθιστά φυσιολογικές τις ανθρώπινες απώλειες, διότι η αποδοχή του ιού ως δεδομένου τμήματος της καθημερινότητας ακυρώνει το ειδικό τους βάρος: Δεν μπορεί να υπάρχουν εξαιρετικές ευθύνες για θύματα της απλής καθημερινότητας.

Βεβαίως, η μάσκα είναι, όπως είπε και ο Δρ. Φάουτσι, ένα σύμβολο. Η απτή πραγματικότητα καθίσταται προφανής στα οικονομικά μεγέθη, τα οποία σαφώς και επιβάλλουν την οικονομική επανεκκίνηση της χώρας, παρά τις διαφωνίες ανάμεσα στα δύο κόμματα περί των ιδανικών συνθηκών υπό τις οποίες θα λάβει χώρα. Οι πολιτείες αναφέρουν ζημίες δισεκατομμυρίων. Oι άνεργοι φτάνουν τα 40 εκατομμύρια, και το πιθανότερο είναι πως την Πέμπτη το απόγευμα, ώρα Ελλάδας, θα τα ξεπεράσουν. Κάθε εβδομάδα εδώ και πλέον των δύο μηνών, εκατομμύρια Αμερικανοί αιτούνται επίδομα ανεργίας, αφού χιλιάδες επιχειρήσεις καταρρέουν. Οι αεροπορικές εταιρείες προσπαθούν ακόμα να βρουν τρόπο να κερδίσουν την εμπιστοσύνη ενός φοβισμένου και φτωχότερου επιβατικού κοινού, ενώ η Boeing ανακοίνωσε πως θα απολύσει περίπου 7.000 εργαζόμενους. Στο Κογκρέσο, η Δημοκρατική πλειοψηφία υπερψήφισε πρόταση νόμου, η οποία περιλαμβάνει σχεδόν κάθε προγραμματική της θέση. Σε κάποιο βαθμό είναι ακριβώς αυτό, το οποίο πρεσβεύει το Δημοκρατικό κόμμα πως χρειάζεται η χώρα. Σε κάποιον άλλο, είναι μια σαφής προσπάθεια προεκλογικής συσπείρωσης γύρω από σαφή ιδεολογικά ρήγματα, καθώς το νομοσχέδιο δεν αφήνει στους Ρεπουμπλικανούς πολύ χώρο για συμβιβασμούς, ενώ και πολλοί Δημοκρατικοί το καταψήφισαν. Δεν είναι τυχαίο πως ο επικεφαλής της Ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στη Γερουσία, Μιτς ΜακΚόνελ, δεν συζητά καν το περιεχόμενό του όταν αναφέρεται στα σχέδια των Ρεπουμπλικανών για την επόμενη δέσμη οικονομικής ενίσχυσης της χώρας, το οποίο, πάντως, τοποθετείται χρονικά στον επόμενο ή και τον μεθεπόμενο μήνα. Μετά από συνάντησή του με τον πρόεδρο Τραμπ, από τον οποίο ζήτησε την έγκριση οικονομικώς αναζωογονητικών έργων υποδομής στην πολιτεία του, ο Δημοκρατικός κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Άντριου Κουόμο, επέκρινε το Κογκρέσο για ολιγωρία στην αποδέσμευση οικονομικών πόρων προς τις πολιτείες.

Στη διασταύρωση της προεκλογικής ρητορικής με την μάχη εναντίον της πανδημίας περιλαμβάνονται ακόμα και τα προεκλογικά συνέδρια των δύο κομμάτων, με τον Ντόναλντ Τραμπ να απειλεί τη Βόρεια Καρολίνα με μετακίνηση του ρεπουμπλικανικού συνεδρίου σε άλλη πολιτεία, αν δεν επιτραπεί η πλήρωση όλων των θέσεων του σταδίου όπου θα πραγματοποιηθεί, παρά τις απόψεις υπέρ της φυσικής αποστασιοποίησης. Η Βόρεια Καρολίνα απέφυγε τις ευθύνες, ζητώντας από την οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου να παρουσιάσει συγκεκριμένο σχέδιο για την προστασία της δημόσιας υγείας σε ενδεχόμενη πραγματοποίηση του συνεδρίου εντός ενός κατάμεστου γηπέδου, προκειμένου να αποφασίσει αν θα το εγκρίνει.

Και πάλι: Οι εκλογές δεν θα εξαφανίσουν αυτά τα προβλήματα. Η πορεία προς αυτές, όμως, τα εντείνει. Για τις εκλογές μιλούσε ο πρόεδρος Τραμπ στα tweet, τα οποία βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο της διαμάχης ανάμεσα στην κυβέρνηση και τις εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης. Ο Αμερικανός πρόεδρος ανάρτησε σχόλιο με το οποίο χαρακτήριζε επισφαλείς τις επιστολικές ψήφους στις προσεχείς εκλογές, και το twitter, αξιολογώντας το tweet ως παρέχον παραπλανητικές πληροφορίες, επισύναψε στην ανάρτηση του Ντόναλντ Τραμπ σύνδεσμο που οδηγούσε σε ιστοσελίδες με πληροφορίες, οι οποίες αντιτίθεντο στις απόψεις του προέδρου. Δεν επρόκειτο ακριβώς για λογοκρισία, καθώς τα tweet παρέμεναν στην θέση τους, σίγουρα, όμως, ήταν μια πρωτοφανής συντακτική επιθεώρηση, η οποία προκάλεσε την οργή του Ντόναλντ Τραμπ και πολλών ρεπουμπλικανών, οι οποίοι ζητούν την κατάργηση των προνοιών μιας υπέρ-εικοσαετούς νομοθεσίας, η οποία απαλλάσσει τις διαδικτυακές εταιρείες από νομικές ευθύνες για τις αναρτήσεις των μεμονωμένων χρηστών τους, και τους επιτρέπει να καθορίζουν τη διαθεσιμότητα και την εμφάνιση των πληροφοριών στις πλατφόρμες τους χωρίς να εκτίθενται σε πιθανές μηνύσεις και αγωγές. Προφανώς, οι διαδικτυακές εταιρείες βασίζονται σε αυτήν την ρύθμιση για εκτελεστικούς και οικονομικούς λόγους, παρ’ ότι το ιδιότυπο αυτό καθεστώς προστασίας τις έχει κατά καιρούς θέσει στο στόχαστρο και των δύο κομμάτων. Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πως σήμερα (Πέμπτη, 28 Μαΐου 2020) ο πρόεδρος Τραμπ θα υπογράψει εκτελεστική διαταγή που θα αφορά στις διαδικτυακές εταιρείες, όμως το περιεχόμενό της δεν έχει γίνει γνωστό, ενώ και πολλοί ρεπουμπλικανοί, με χαρακτηριστικότερο και πλέον πρόσφατο τον υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, έχουν εκφραστεί εναντίον κυβερνητικής λογοκρισίας στο διαδίκτυο. Το ίδιο το υφιστάμενο ομοσπονδιακό ρυθμιστικό πλαίσιο των τηλεπικοινωνιών δεν δίνει στην εκτελεστική αμερικανική εξουσία πολλά περιθώρια δράσης, και ενδεχόμενος κυβερνητικός πόλεμος με την αγαπημένη πλατφόρμα επικοινωνίας του Αμερικανού προέδρου δεν θα επηρεάσει μόνο τα κοινωνικά δίκτυα ή τον χώρο ανταλλαγής απόψεων επί των εκλογών, αλλά θα αποτελέσει βασικό στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας, με την κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καταπνίγουν τις συντηρητικές απόψεις. Από την μεριά των ίδιων των εταιρειών, στην κόντρα βρίσκονται ήδη ο επικεφαλής του twitter, Τζακ Ντόρσι, και ο επικεφαλής του Facebook, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος έχει βρεθεί πολύ περισσότερες φορές αντιμέτωπος με κατηγορίες για την κυκλοφορία παραπλανητικών πληροφοριών στην πλατφόρμα που ανέπτυξε, και ο οποίος εν προκειμένω υποστήριξε πως τα κοινωνικά δίκτυα δεν θα πρέπει να λειτουργούν ως «δικαστές αληθείας». Ο Ντόρσι υπερασπίστηκε τις ενέργειες του twitter και ανέλαβε την ευθύνη για αυτές, ζητώντας να σταματήσει η συζήτηση για τον Γιοέλ Ροθ, επικεφαλής «Ακεραιότητας» του twitter, υπό τις αρμοδιότητες του τμήματος του οποίου βρίσκεται και η απόφαση για την επισήμανση του προεδρικών tweets ως παραπλανητικών. Ο Ροθ, ο οποίος είναι διδάκτορας της φημισμένης σχολής επικοινωνίας Άνεμπεργκ, στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, κατηγορείται για μεροληπτική συμπεριφορά, καθώς στο παρελθόν είχε αναρτήσει tweets στον προσωπικό του λογαριασμό, τα οποία αναφέρονταν στην κυβέρνηση Τραμπ με τον χαρακτηρισμό «ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΝΑΖΙΣΤΕΣ ΣΤΟΝ ΛΕΥΚΟ ΟΙΚΟ», και αποκαλούσαν τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο ως «ρατσιστικό μανταρίνι».

Βεβαίως, όλα αυτά δεν συμβαίνουν σε κενό. Στη Μινεσότα, εκατοντάδες άνθρωποι διαμαρτύρονται και διαδηλώνουν για τον θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ, ενός Αφρο-Αμερικανού 46 ετών που δεν πέθανε από τον κορωνοϊό, ούτε επειδή μπλέχτηκε σε κάποια προεκλογική διαμάχη. Η αστυνομία της Μινεάπολις συνέλαβε τον Φλόιντ στο πλαίσιο διερεύνησης καταγγελίας για εν εξελίξει πλαστογραφία. Σε βίντεο που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο, ένας λευκός αστυνομικός φαίνεται να πιέζει με το γόνατό του τον λαιμό του Αφρο-Αμερικανού, ο οποίος παρακαλούσε να τον αφήσουν να αναπνεύσει, και ζητούσε λίγο νερό. Οι αστυνομικοί που εμπλέκονται στη σύλληψη απολύθηκαν, και ο δήμαρχος της Μινεάπολις τόνισε πως ο αστυνομικός που πίεζε με το γόνατό του τον λαιμό του Τζορτζ Φλόιντ στο οδόστρωμα πρέπει να αντιμετωπίσει κατηγορίες ενώπιον του νόμου. Το βράδυ της Τετάρτης, ώρα Αμερικής, ο κυβερνήτης της Μινεσότα χαρακτήρισε τις διαδηλώσεις επικίνδυνες, και ζήτησε από τους συμμετέχοντες να επιτρέψουν στα ασθενοφόρα και τα πυροσβεστικά πρόσβαση στους δρόμους. Ασφαλώς, η φυλετική βία στην Αμερική δεν είναι πρόσφατο πρόβλημα. Απλώς είναι μέρος κι αυτό της παρούσας κατάστασης. Και η Αμερική περιμένει τη λύση του. Όπως περιμένει ένα εμβόλιο. Όπως περιμένει τις κάλπες.

www.ert.gr

Άρθρο του ανταποκριτή μας Αλέξανδρου Μόρντουντακ

Ο Πορφίριο Ντίαζ, ο οποίος στιγμάτισε την πολιτική ζωή του Μεξικό κατά τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού, είχε πει για τη χώρα του την περίφημη φράση: «Κακόμοιρο Μεξικό! Τόσο μακριά από τον Θεό, τόσο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες! (¡Pobre México! ¡Tan lejos de Dios y tan cerca de los Estados Unidos!)». Καθώς τα θύματα της πανδημίας του κορονοϊού στις Ηνωμένες Πολιτείες υπερέβησαν τις 100.000, η αγωνία για την δημόσια υγεία και την οικονομία μπλέκεται με την προεκλογική εκστρατεία, και το απόφθεγμα του Ντίαζ ίσως σηκώνει μια διασκευή για την κακόμοιρη Αμερική, η οποία μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί τόσο κοντά στον ιό, και τόσο μακριά από τις εκλογές.

Δεν είναι βέβαιο πως οι εκλογές θα λύσουν τα προβλήματα. Για την ακρίβεια, βέβαιο είναι μάλλον το αντίθετο. Η πόλωση ανάμεσα στα δύο κόμματα έχει αυξηθεί σε βαθμό ο οποίος επιτρέπει με ευκολία σε κάποιον να υποστηρίζει πως, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, θα δημιουργήσει τουλάχιστον πικρία και εμπάθεια. Κατά πάσα πιθανότητα, οι δύο αμέσως αιρετοί κλάδοι της κυβέρνησης, η προεδρία και το Κογκρέσο, θα παραμείνουν μοιρασμένοι ανάμεσα σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικανούς. Μεγάλο μέρος της νομοθετικής λειτουργίας θα παραμείνει υπό την ομηρία ιδεολογικών διαφορών και διαπραγματεύσεων. Το ένα πρόβλημα επί της παρούσης είναι πως εντός της προεκλογικής περιόδου, αυτές οι διαφορές εντείνουν τη ρητορική των διαπραγματεύσεων, παγιδεύοντας τους διαπραγματευτές σε ακραίες θέσεις. Το άλλο πρόβλημα είναι πως η παρούσα προεκλογική περίοδος εξελίσσεται συγχρόνως με την πανδημία, η οποία δεν προσφέρεται για την εξυπηρέτηση ακραίων θέσεων, και αδιαφορεί για ιδεολογικές θέσεις.

Τόσο κοντά στον ιό

Κάποια στιγμή σήμερα όλος ο κόσμος της ενημέρωσης θα ασχοληθεί με το τραγικό ορόσημο των 100.000 θυμάτων του κορονοϊού στην Αμερική. Σε μια ευφυέστατη πράξη δημοσιογραφικής συνείδησης και ανθρωπισμού, λοιπόν, οι New York Times αφιέρωσαν ένα τους πρωτοσέλιδο στα θύματα της covid-19 λίγες ημέρες πριν την συμπλήρωση αυτού του συνταρακτικού πλήθους. Δεν είναι πως η εφημερίδα, σε αντίθεση με κάθε αρχάριο μαθητή στατιστικής, δεν μπορούσε να αντιληφθεί πότε τα θύματα θα έφταναν τις 100.000, ούτε πως δεν ήθελε να χάσει τα πρωτεία του σχολιασμού, περιμένοντας να βγάλει το αφιέρωμά της μετά την συμπλήρωση του αριθμού. Το πρωτοσέλιδο των New York Times προηγήθηκε της μαθηματικής είδησης επειδή στόχος ήταν να μην χρησιμοποιηθεί η αριθμητική της τραγωδίας ως ένα απλό ορόσημο, επειδή ως ορόσημο αφαιρεί την ανθρώπινη διάσταση του γεγονότος. Το θέμα δεν είναι πως συμπληρώθηκε ένας φριχτός αριθμός, το θέμα είναι η ίδια η φρίκη μιας εκ των πλέον ανεπτυγμένων χωρών, παγκοσμίως, η οποία θρηνεί 100.000 θύματα εντός περίπου 4 μηνών, χωρίς να έχει πείσει τους πολίτες της πως διαθέτει προστασία, θεραπεία, ή πρόληψη.

Ο πρώτος θάνατος λόγω κορονοϊού στις Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφηκε στις 6 Φεβρουαρίου. Την Τετάρτη, 27 Μαΐου, συμπληρώθηκαν 100.000 θύματα στην Αμερική, συμπληρώθηκαν όμως και 100.000 κρούσματα στην Καλιφόρνια, η οποία έγινε η 4η πολιτεία με τόσα πολλά διεγνωσμένα κρούσματα, ακολουθώντας την Νέα Υόρκη, το Νιου Τζέρζι, και το Ιλινόι. Η Καλιφόρνια, όμως, η οποία ήταν η πρώτη πολιτεία που επέβαλλε στους πολίτες της περιορισμό κατ’οίκον, έχει την καλή τύχη να παρατηρεί μειωμένο ποσοστό θανάτων επί του συνολικού της πληθυσμού, συγκριτικώς προς άλλες πολιτείες, οι οποίες έχουν πληγεί σε τόσο μεγάλο βαθμό από την πανδημία. Την ίδια ώρα, το Ινστιτούτο Κόστους Παροχής Υγείας, το οποίο εδρεύει στην Ουάσινγκτον, υπολόγισε πως η θνησιμότητα των Αμερικανών κατά τον Απρίλιο ήταν αυξημένη κατά 10% έναντι της αντίστοιχης περιόδου των προηγουμένων 6 ετών, ενώ στην πόλη της Νέας Υόρκης και για το ίδιο χρονικό διάστημα αναφέρονταν ημερησίως διπλάσιοι θάνατοι έναντι των προηγουμένων ετών.

Τα ημερησίως διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία εξακολουθούν να κινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις στις διάφορες πολιτείες. Μουδιασμένη από το βιολογικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος της πανδημίας, η πολιτεία της Νέας Υόρκης βλέπει τα ημερησίως αναφερόμενα πλήθη των νοσοκομειακών εισαγωγών, των διασωληνώσεων, και των θυμάτων να μειώνονται. Τις προηγούμενες ημέρες, τα θύματα της πανδημίας υποχώρησαν σε διψήφιο αριθμό, ενώ και στην πόλη της Νέας Υόρκης, το ποσοστό των δημοτών που έχουν βρεθεί θετικοί στον ιό έχει περιοριστεί στο 8%. Οι συνθήκες, όμως, δεν είναι παντού ίδιες, ενώ καινούριες έρευνες τονίζουν συνεχώς την πιθανώς διαφορετική επίδραση του ιού σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό του Lancet επί των Αναπνευστικών Ασθενειών παρατηρεί πως οι πνεύμονες Αφρο-Αμερικανών θυμάτων βαρύνονταν από θρόμβους και συγγενείς αιμορραγίες, παράγοντες, οι οποίοι δύνανται να εξηγήσουν την δυσανάλογη επίδραση του ιού στην συγκεκριμένη κοινότητα. Την ίδια ώρα, μιλώντας σε επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία πραγματοποίησε ακροάσεις την Τετάρτη, ο Δρ. Τόμας Ντιν Σέκουιστ ανέφερε πως οι γηγενείς Αμερικανοί αντιμετωπίζουν αυξημένες ελλείψεις διαγνωστικών ελέγχων, και αυξημένο κίνδυνο ψυχολογικών νόσων στο πλαίσιο της πανδημίας.

Συγχρόνως, τα νέα για την ρεμδεσιβίρη εξακολουθούν να είναι θετικά, αν και η κλινική έρευνα της χορήγησής της συνεχίζεται, και πολλά από τα δεδομένα χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασία. Πρόσφατο επιστημονικό άρθρο επανέλαβε την αρχική εκτίμηση πως πενθήμερη χορήγηση ρεμδεσιβίρης σε μη διασωληνωμένους ασθενείς είναι εξ ίσου αποτελεσματική με δεκαήμερη χορήγηση. Τα συγκεκριμένα στοιχεία, όμως, προκύπτουν από έρευνα χωρίς δείγμα ελέγχου, δηλαδή χωρίς να συγκρίνονται προς ασθενείς, στους οποίους χορηγήθηκε ψευδοφάρμακο. Η αξιολόγηση της έρευνας, λοιπόν, αφορά στις δύο χρονικές εκδοχές των ερευνώμενων θεραπευτικών πρωτοκόλλων, και όχι στην ίδια την θεραπευτική δράση της ρεμδεσιβίρης, η οποία, παρ’ όλα αυτά, υποστηρίζεται από άλλα τμήματα της έρευνας ως συντείνουσα στον περιορισμό του χρόνου αποθεραπείας. Σε αυτό το επίπεδο αποδοτικότητας, η επιβεβαίωση της δράσης της ρεμδεσιβίρης εντός 5 αντί 10 ημερών, σημαίνει πως οι υπάρχουσες δόσεις του φαρμάκου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της θεραπείας περισσοτέρων ασθενών.

Σε πρακτικό επίπεδο, τα πλέον αισιόδοξα νέα εξακολουθούν να αφορούν στην συνεπή τήρηση των όρων ασφαλείας και φυσικής αποστασιοποίησης για την αποφυγή μόλυνσης. Η πρόληψη παραμένει η βασική ιατρική συμβουλή, ειδικώς καθώς όλες οι πολιτείες της χώρας έχουν προχωρήσει σε τουλάχιστον μερική άρση των απαγορεύσεων κίνησης και εργασίας. Ο Δρ. Άντονι Φάουτσι, βασικό μέλος της ομοσπονδιακής ομάδας αντιμετώπισης του κορονοϊού και επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων, επανέλαβε την εκτίμησή του πως ένα εμβόλιο κατά του ιού θα είναι διαθέσιμο μέχρι τον ερχόμενο Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο, περαιτέρω τονίζοντας, όμως, την αξία της προσοχής, με την οποία η χώρα επιστρέφει σε περισσότερο συνηθισμένους ρυθμούς. Ο ειδικός λοιμωξιολόγος, ο οποίος έχει γίνει αρκετές φορές στόχος έντονης κριτικής για την διστακτικότητα με την οποία αντιμετωπίζει την οικονομική επανέναρξη των Η.Π.Α., σχολίασε πως ένα δεύτερο κύμα διασποράς του ιού είναι πιθανό, αλλά μπορεί να αποφευχθεί με την κατάλληλη πρόληψη, και την επισταμένη προσοχή του κράτους για την διενέργεια διαγνωστικών ελέγχων και την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων τους. Επιπλέον, τόνισε πως ενδεχόμενη αύξηση των κρουσμάτων εν μέσω της πρώιμης φάσης επανέναρξης, στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Αμερική, δεν θα είναι αμέσως αντιληπτή. «Μην έχετε υπέρμετρη αυτοπεποίθηση», συμβούλευσε τους Αμερικανούς, υπενθυμίζοντας πως η έκταση της διασποράς γίνεται αντιληπτή μετά από «δύο, τρεις, ή και περισσότερες εβδομάδες, και εκείνη την ώρα μπορεί να υπάρξει αύξηση». Σε συνέντευξή του στο CNN, ο Δρ. Φάουτσι τοποθετήθηκε και επί δύο ιατρικών θεμάτων, τα οποία έχουν σαφείς πολιτικές προεκτάσεις, αφ’ ενός υποστηρίζοντας πως «τα επιστημονικά δεδομένα είναι πλέον προφανή» περί της απουσίας ωφελειών από την χορήγηση υδροξυχλωροκίνης, την οποία υποστηρίζει ο πρόεδρος Τραμπ εναντίον του κορονοϊού, και, αφ’ ετέρου, σχολιάζοντας πως ο ίδιος φοράει ιατρική μάσκα όταν βρίσκεται σε δημοσίους χώρους, επειδή θέλει να προστατεύσει τον εαυτό του και τους άλλους, και επειδή θέλει να καταστήσει τη χρήση τους «ένα σύμβολο για να βλέπουν οι άνθρωποι πως αυτό θα πρέπει να κάνουν». Τις προηγούμενες μέρες, η ούτως ή άλλως πολιτικοποιημένη χρήση μασκών βρέθηκε στο επίκεντρο και άμεσης κόντρας ανάμεσα στον Αμερικανό πρόεδρο και τον αντίπαλό του στις προσεχείς εκλογές, Τζο Μπάιντεν.

Και τόσο μακριά από τις εκλογές

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επαναλάβει πολλές φορές πως δεν φοράει μάσκα για διάφορους λόγους: Επειδή είναι υγιής, επειδή ελέγχεται καθημερινώς και προστατεύεται (όπως είναι αναμενόμενο για τον πρόεδρο της χώρας), και επειδή αντιλαμβάνεται τον ρόλο του ως εμψυχωτή του έθνους, προφανώς αντιπαραβάλλοντας την επιλογή του με την εικόνα ενός ανθρώπου που φοράει μάσκα επειδή φοβάται. Η αλήθεια είναι πως οι απλοί Αμερικανοί δεν απολαμβάνουν καθημερινούς ελέγχους, και δεν προστατεύονται όσο ο πρόεδρος Τραμπ. Η αλήθεια είναι επίσης πως πολλοί Αμερικανοί φοβούνται. Και φορούν μάσκα. Βεβαίως, πολλοί άλλοι δεν φοβούνται. Στις σχετικές στατιστικές έρευνες, η χώρα εμφανίζεται διχασμένη. Όταν, όμως, ο Τζο Μπάιντεν βρέθηκε με μάσκα σε ανοιχτό χώρο, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου χαρακτήρισε «περίεργο» το γεγονός πως ο πρώην αντιπρόεδρος δεν φορά μάσκα και στο σπίτι του, όπου μένει με την σύζυγό του. Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ αναπαρήγαγε ανάρτηση στο twitter, η οποία περιείχε φωτογραφία του Τζο Μπάιντεν με μάσκα και το σχόλιο «ίσως αυτό να εξηγεί γιατί ο Τραμπ δεν φοράει μάσκα δημοσίως». Αντιδρώντας, ο Δημοκρατικός υποψήφιος πρόεδρος σχολίασε πως ο πρόεδρος της χώρας λειτουργεί υπό κάποια αντίληψη «εσφαλμένης αρρενωπότητας», ερμηνεύοντας τον ιδεολογικό διαχωρισμό περί της χρήσης μάσκας ως διάκριση των θαρραλέων ηγετών από τους φοβισμένους. Η πολιτικοποίηση της προστασίας εναντίον του ιού είναι χαρακτηριστική της προεκλογικής περιόδου, η οποία είναι αναγκασμένη, άλλοτε εκ της φύσεως της καθημερινότητας και άλλοτε εξ επιλογής, να πολιτικοποιεί το πρωτόγνωρο για την παρούσα σύνθεση της ανθρωπότητας φαινόμενο μιας πανδημίας. Εξ άλλου, η «τόλμη» απέναντι στον ιό δεν μαρτυρά μόνο την πεποίθηση πως η απειλή έχει υπερεκτιμηθεί. Βασικό της στοιχείο είναι και ότι καθιστά φυσιολογικές τις ανθρώπινες απώλειες, διότι η αποδοχή του ιού ως δεδομένου τμήματος της καθημερινότητας ακυρώνει το ειδικό τους βάρος: Δεν μπορεί να υπάρχουν εξαιρετικές ευθύνες για θύματα της απλής καθημερινότητας.

Βεβαίως, η μάσκα είναι, όπως είπε και ο Δρ. Φάουτσι, ένα σύμβολο. Η απτή πραγματικότητα καθίσταται προφανής στα οικονομικά μεγέθη, τα οποία σαφώς και επιβάλλουν την οικονομική επανεκκίνηση της χώρας, παρά τις διαφωνίες ανάμεσα στα δύο κόμματα περί των ιδανικών συνθηκών υπό τις οποίες θα λάβει χώρα. Οι πολιτείες αναφέρουν ζημίες δισεκατομμυρίων. Oι άνεργοι φτάνουν τα 40 εκατομμύρια, και το πιθανότερο είναι πως την Πέμπτη το απόγευμα, ώρα Ελλάδας, θα τα ξεπεράσουν. Κάθε εβδομάδα εδώ και πλέον των δύο μηνών, εκατομμύρια Αμερικανοί αιτούνται επίδομα ανεργίας, αφού χιλιάδες επιχειρήσεις καταρρέουν. Οι αεροπορικές εταιρείες προσπαθούν ακόμα να βρουν τρόπο να κερδίσουν την εμπιστοσύνη ενός φοβισμένου και φτωχότερου επιβατικού κοινού, ενώ η Boeing ανακοίνωσε πως θα απολύσει περίπου 7.000 εργαζόμενους. Στο Κογκρέσο, η Δημοκρατική πλειοψηφία υπερψήφισε πρόταση νόμου, η οποία περιλαμβάνει σχεδόν κάθε προγραμματική της θέση. Σε κάποιο βαθμό είναι ακριβώς αυτό, το οποίο πρεσβεύει το Δημοκρατικό κόμμα πως χρειάζεται η χώρα. Σε κάποιον άλλο, είναι μια σαφής προσπάθεια προεκλογικής συσπείρωσης γύρω από σαφή ιδεολογικά ρήγματα, καθώς το νομοσχέδιο δεν αφήνει στους Ρεπουμπλικανούς πολύ χώρο για συμβιβασμούς, ενώ και πολλοί Δημοκρατικοί το καταψήφισαν. Δεν είναι τυχαίο πως ο επικεφαλής της Ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στη Γερουσία, Μιτς ΜακΚόνελ, δεν συζητά καν το περιεχόμενό του όταν αναφέρεται στα σχέδια των Ρεπουμπλικανών για την επόμενη δέσμη οικονομικής ενίσχυσης της χώρας, το οποίο, πάντως, τοποθετείται χρονικά στον επόμενο ή και τον μεθεπόμενο μήνα. Μετά από συνάντησή του με τον πρόεδρο Τραμπ, από τον οποίο ζήτησε την έγκριση οικονομικώς αναζωογονητικών έργων υποδομής στην πολιτεία του, ο Δημοκρατικός κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Άντριου Κουόμο, επέκρινε το Κογκρέσο για ολιγωρία στην αποδέσμευση οικονομικών πόρων προς τις πολιτείες.

Στη διασταύρωση της προεκλογικής ρητορικής με την μάχη εναντίον της πανδημίας περιλαμβάνονται ακόμα και τα προεκλογικά συνέδρια των δύο κομμάτων, με τον Ντόναλντ Τραμπ να απειλεί τη Βόρεια Καρολίνα με μετακίνηση του ρεπουμπλικανικού συνεδρίου σε άλλη πολιτεία, αν δεν επιτραπεί η πλήρωση όλων των θέσεων του σταδίου όπου θα πραγματοποιηθεί, παρά τις απόψεις υπέρ της φυσικής αποστασιοποίησης. Η Βόρεια Καρολίνα απέφυγε τις ευθύνες, ζητώντας από την οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου να παρουσιάσει συγκεκριμένο σχέδιο για την προστασία της δημόσιας υγείας σε ενδεχόμενη πραγματοποίηση του συνεδρίου εντός ενός κατάμεστου γηπέδου, προκειμένου να αποφασίσει αν θα το εγκρίνει.

Και πάλι: Οι εκλογές δεν θα εξαφανίσουν αυτά τα προβλήματα. Η πορεία προς αυτές, όμως, τα εντείνει. Για τις εκλογές μιλούσε ο πρόεδρος Τραμπ στα tweet, τα οποία βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο της διαμάχης ανάμεσα στην κυβέρνηση και τις εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης. Ο Αμερικανός πρόεδρος ανάρτησε σχόλιο με το οποίο χαρακτήριζε επισφαλείς τις επιστολικές ψήφους στις προσεχείς εκλογές, και το twitter, αξιολογώντας το tweet ως παρέχον παραπλανητικές πληροφορίες, επισύναψε στην ανάρτηση του Ντόναλντ Τραμπ σύνδεσμο που οδηγούσε σε ιστοσελίδες με πληροφορίες, οι οποίες αντιτίθεντο στις απόψεις του προέδρου. Δεν επρόκειτο ακριβώς για λογοκρισία, καθώς τα tweet παρέμεναν στην θέση τους, σίγουρα, όμως, ήταν μια πρωτοφανής συντακτική επιθεώρηση, η οποία προκάλεσε την οργή του Ντόναλντ Τραμπ και πολλών ρεπουμπλικανών, οι οποίοι ζητούν την κατάργηση των προνοιών μιας υπέρ-εικοσαετούς νομοθεσίας, η οποία απαλλάσσει τις διαδικτυακές εταιρείες από νομικές ευθύνες για τις αναρτήσεις των μεμονωμένων χρηστών τους, και τους επιτρέπει να καθορίζουν τη διαθεσιμότητα και την εμφάνιση των πληροφοριών στις πλατφόρμες τους χωρίς να εκτίθενται σε πιθανές μηνύσεις και αγωγές. Προφανώς, οι διαδικτυακές εταιρείες βασίζονται σε αυτήν την ρύθμιση για εκτελεστικούς και οικονομικούς λόγους, παρ’ ότι το ιδιότυπο αυτό καθεστώς προστασίας τις έχει κατά καιρούς θέσει στο στόχαστρο και των δύο κομμάτων. Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πως σήμερα (Πέμπτη, 28 Μαΐου 2020) ο πρόεδρος Τραμπ θα υπογράψει εκτελεστική διαταγή που θα αφορά στις διαδικτυακές εταιρείες, όμως το περιεχόμενό της δεν έχει γίνει γνωστό, ενώ και πολλοί ρεπουμπλικανοί, με χαρακτηριστικότερο και πλέον πρόσφατο τον υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, έχουν εκφραστεί εναντίον κυβερνητικής λογοκρισίας στο διαδίκτυο. Το ίδιο το υφιστάμενο ομοσπονδιακό ρυθμιστικό πλαίσιο των τηλεπικοινωνιών δεν δίνει στην εκτελεστική αμερικανική εξουσία πολλά περιθώρια δράσης, και ενδεχόμενος κυβερνητικός πόλεμος με την αγαπημένη πλατφόρμα επικοινωνίας του Αμερικανού προέδρου δεν θα επηρεάσει μόνο τα κοινωνικά δίκτυα ή τον χώρο ανταλλαγής απόψεων επί των εκλογών, αλλά θα αποτελέσει βασικό στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας, με την κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καταπνίγουν τις συντηρητικές απόψεις. Από την μεριά των ίδιων των εταιρειών, στην κόντρα βρίσκονται ήδη ο επικεφαλής του twitter, Τζακ Ντόρσι, και ο επικεφαλής του Facebook, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος έχει βρεθεί πολύ περισσότερες φορές αντιμέτωπος με κατηγορίες για την κυκλοφορία παραπλανητικών πληροφοριών στην πλατφόρμα που ανέπτυξε, και ο οποίος εν προκειμένω υποστήριξε πως τα κοινωνικά δίκτυα δεν θα πρέπει να λειτουργούν ως «δικαστές αληθείας». Ο Ντόρσι υπερασπίστηκε τις ενέργειες του twitter και ανέλαβε την ευθύνη για αυτές, ζητώντας να σταματήσει η συζήτηση για τον Γιοέλ Ροθ, επικεφαλής «Ακεραιότητας» του twitter, υπό τις αρμοδιότητες του τμήματος του οποίου βρίσκεται και η απόφαση για την επισήμανση του προεδρικών tweets ως παραπλανητικών. Ο Ροθ, ο οποίος είναι διδάκτορας της φημισμένης σχολής επικοινωνίας Άνεμπεργκ, στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, κατηγορείται για μεροληπτική συμπεριφορά, καθώς στο παρελθόν είχε αναρτήσει tweets στον προσωπικό του λογαριασμό, τα οποία αναφέρονταν στην κυβέρνηση Τραμπ με τον χαρακτηρισμό «ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΝΑΖΙΣΤΕΣ ΣΤΟΝ ΛΕΥΚΟ ΟΙΚΟ», και αποκαλούσαν τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο ως «ρατσιστικό μανταρίνι».

Βεβαίως, όλα αυτά δεν συμβαίνουν σε κενό. Στη Μινεσότα, εκατοντάδες άνθρωποι διαμαρτύρονται και διαδηλώνουν για τον θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ, ενός Αφρο-Αμερικανού 46 ετών που δεν πέθανε από τον κορωνοϊό, ούτε επειδή μπλέχτηκε σε κάποια προεκλογική διαμάχη. Η αστυνομία της Μινεάπολις συνέλαβε τον Φλόιντ στο πλαίσιο διερεύνησης καταγγελίας για εν εξελίξει πλαστογραφία. Σε βίντεο που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο, ένας λευκός αστυνομικός φαίνεται να πιέζει με το γόνατό του τον λαιμό του Αφρο-Αμερικανού, ο οποίος παρακαλούσε να τον αφήσουν να αναπνεύσει, και ζητούσε λίγο νερό. Οι αστυνομικοί που εμπλέκονται στη σύλληψη απολύθηκαν, και ο δήμαρχος της Μινεάπολις τόνισε πως ο αστυνομικός που πίεζε με το γόνατό του τον λαιμό του Τζορτζ Φλόιντ στο οδόστρωμα πρέπει να αντιμετωπίσει κατηγορίες ενώπιον του νόμου. Το βράδυ της Τετάρτης, ώρα Αμερικής, ο κυβερνήτης της Μινεσότα χαρακτήρισε τις διαδηλώσεις επικίνδυνες, και ζήτησε από τους συμμετέχοντες να επιτρέψουν στα ασθενοφόρα και τα πυροσβεστικά πρόσβαση στους δρόμους. Ασφαλώς, η φυλετική βία στην Αμερική δεν είναι πρόσφατο πρόβλημα. Απλώς είναι μέρος κι αυτό της παρούσας κατάστασης. Και η Αμερική περιμένει τη λύση του. Όπως περιμένει ένα εμβόλιο. Όπως περιμένει τις κάλπες.

www.ert.gr

της Μάχης Μαργαρίτη

Αυτό το διάστημα κατευθύνεται στη βουλή εν μέσω πανδημίας το πολυνομοσχέδιο για τις αλλαγές στην εκπαίδευση. Αφορά εκατομμύρια ανθρώπους -μεταξύ αυτών, εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές και οι οικογένειές τους. Και γεννιούνται πολλά ερωτήματα.

Ένα ερώτημα είναι τι αλλαγές θα υπάρξουν τελικά, αν υπάρξουν, στον αριθμό των μαθητών ανά τμήμα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Εφόσον αφαιρεθεί η διάταξη για την αύξηση των μαθητών ανά τμήμα, θα παραμείνει η εισήγηση για πλαφόν προς τα κάτω; Δηλαδή, για να συγκροτηθεί τάξη θα απαιτείται να υπάρχουν τουλάχιστον 20 μαθητές; Αυτό συνεπάγεται κατάργηση τμημάτων σε όλη τη χώρα; Θα μετακινούνται μαθητές σε σχολεία πιο μακριά από το σπίτι τους; Τι θα συμβεί στην επαρχία με τη μαθητική μετακίνηση αν καταργηθούν τμήματα; Πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν; Και πόσο μακριά είμαστε από έναν στόχο λιγότερων μαθητών ανά τμήμα;

Συζητείται η επαναφορά της “διαγωγής”. Τι είναι η “διαγωγή”; Η συμπεριφορά στο σχολικό περιβάλλον. Ας πούμε ότι ένα παιδί κάνει φασαρία, ενοχλεί, συμπεριφέρεται άσχημα σε καθηγητές και μαθητές. Προκαλεί αυτό πρόβλημα; Προκαλεί. Δεν ενδιαφέρει το γιατί; Δεν ενδιαφέρει το τι συμβαίνει στο σπίτι του μαθητή -κομμάτι κι αυτό μιας κοινωνίας με ένα σωρό προβλήματα; Δεν ενδιαφέρει ποιοι λόγοι κάνουν έναν μαθητή να έχει “κακή συμπεριφορά”; Ένα παιδί που μπορεί να ζει οικογενειακή βία, για παράδειγμα, και να μεταφέρει ένταση στο σχολείο, θα πρέπει να τιμωρηθεί, εκτός όλων των άλλων, και με μια “ρετσινιά” που θα κουβαλά σε όλη του τη ζωή; Ή θα πρέπει να στηριχτεί;

Ο ίδιος, πιθανά, μαθητής, αλλά και πολλοί άλλοι θα έχουν ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία να προχωρήσουν μπροστά αν αυξηθεί ο μέσος όρος προαγωγής-απόλυσης. Παραπάνω φραγμοί, πιο δύσκολη η προαγωγή, πιο εύκολο και πιθανό να αποθαρρύνονται μαθητές -κυρίως από φτωχότερα στρώματα χωρίς στήριξη- και να εγκαταλείπουν το σχολείο. Ακόμα, μιλώντας για τον θεσμό του μετεξεταστέου, είναι σωστό να “αφήνουμε” ένα παιδί στην ίδια τάξη και να το αποκόβουμε ως κοινωνία από τους συμμαθητές του, ή είναι σωστό να το βοηθάμε να προχωρήσει μαζί τους;

Ανοίγει και πάλι η συζήτηση για την “Τράπεζα Θεμάτων” -που αφήνεται «ρευστό» ως ενδεχόμενο. Τι σημαίνει κάτι τέτοιο; Ότι οι μαθητές του Λυκείου, στο τέλος κάθε τάξης πιθανά θα δίνουν προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις με ένα ποσοστό των θεμάτων να ορίζονται από τους καθηγητές τους, και άλλο ένα ποσοστό θεμάτων να προκύπτει με κλήρωση μέσα από μια “δεξαμενή θεμάτων” την οποία ορίζει μια επιτροπή. Η διαδικασία θυμίζει πανελλαδικές εξετάσεις, αφού και εκεί τα θέματα ορίζονται κεντρικά και όχι ανά τάξη. Η Τράπεζα Θεμάτων είχε εφαρμοστεί μια χρονιά, το 2014. Εκείνη τη χρονιά, υπήρξαν ποσοστά αποτυχίας που σε κάποια μαθήματα ξεπέρασαν το 30%, ειδικά σε φτωχότερες περιοχές. Αυτό δε μας λέει τίποτα; Κάποιοι θα πουν ότι αυτό δείχνει την κακή κατάσταση της εκπαίδευσης. Όμως, δε μπορούμε να αγνοούμε ότι για πολλούς λόγους δεν προχωρούν όλα τα σχολεία την ύλη με τον ίδιο ρυθμό, ότι υπάρχουν ανισότητες μεταξύ του κέντρου και της περιφέρειας, αλλά και μεταξύ περιοχών. Ακόμα, ότι σε φτωχότερες περιοχές οι οικογένειες δεν έχουν τη δυνατότητα για στήριξη των παιδιών ή φροντιστήρια. Είναι βέβαιο ότι μαθητές θα αποθαρρύνονται ήδη από το γυμνάσιο να συνεχίσουν παραπέρα. Και, ας πούμε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα έχει σοβαρά προβλήματα: το ερώτημα είναι: θα τιμωρηθούν οι μαθητές για την κατάσταση της εκπαίδευσης, ή θα κοιτάξουμε να φτιάξουμε την εκπαίδευση για να μπορούν όλοι οι μαθητές να προχωρούν μπροστά;

Είναι ήδη μεγάλο πρόβλημα οι συνεχείς εξετάσεις, το σχολείο-”εξεταστικό κέντρο”, και τώρα συζητείται να αυξηθούν κι άλλο τα εξεταζόμενα μαθήματα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Κι όμως, υπήρξε στην Ελλάδα “τυχερή” γενιά, κάποια στιγμή τη δεκαετία του ΄80, που έζησε το Γυμνάσιο χωρίς καθόλου προαγωγικές εξετάσεις ανάμεσα στις τάξεις. Δεν έβλαψε κανέναν σε τίποτα η έλλειψή τους -το αντίθετο. Το μέτρο καταργήθηκε και, με μικρές ή μεγαλύτερες αλλαγές, το εκπαιδευτικό σύστημα παρέμεινε φορτωμένο εξετάσεις. Μαθήματα προστίθενται και αφαιρούνται, αλλά η κεντρική ιδέα παραμένει η ίδια.

Πολλά έχουν ειπωθεί για τα Λατινικά και την Κοινωνιολογία. Τα Λατινικά είναι μια γλώσσα σημαντική. Πάνω σε αυτή “πάτησαν” τόσες και τόσες άλλες γλώσσες. Η μελέτη της μπορεί να δώσει εξηγήσεις για το πώς αυτές δομήθηκαν. Αλλά, όπως και στα αρχαία ελληνικά, το ζήτημα είναι να μη διδάσκονται σαν “νεκρές”, κουραστικές, βαρετές γλώσσες. Αντί για την έμφαση σε γραμματική και συντακτικό, να υπάρχει μια κειμενοκεντρική προσέγγιση, με παράλληλη μετάφραση, και εναλλακτικά, ανατρεπτικά κείμενα. Αντί να κάνουν ανάλυση μετοχής, να γνωρίσουν τα παιδιά την ομορφιά της κάθε γλώσσας συνδέοντάς τη με έναν ολόκληρο κόσμο που υπάρχει από πίσω της.

Άγνωστο τι θα γίνει τελικά με το “κόντρα μάθημα” που παρουσιάστηκε. Δηλαδή, οι μαθητές της τρίτης λυκείου, στις απολυτήριες εξετάσεις να εξετάζονται σε ένα ακόμα μάθημα: οι των ανθρωπιστικών σπουδών στα μαθηματικά, και οι υπόλοιποι στην ιστορία. «Να μη γνωρίζουν οι υποψήφιοι των παιδαγωγικών σχολών, για παράδειγμα, μαθηματικά;” Να γνωρίζουν -άλλη συζήτηση, βέβαια, τα βιβλία και η δυσκολία της ύλης από το Δημοτικό ακόμα. Αλλά γιατί πρέπει να εξεταστούν σε αυτά και στην τρίτη Λυκείου; Δεν είναι προφανές ότι αύξηση των εξεταζόμενων μαθημάτων σημαίνει αύξηση του άγχους και των φροντιστηριακών μαθημάτων για τους μαθητές του Λυκείου, άρα ακόμα μεγαλύτερη οικονομική επιβάρυνση των οικογενειών που κυριολεκτικά στενάζουν για να φτάσουν τα παιδιά τους στις Πανελλαδικές;

Με τέτοιου είδους αλλαγές δυσκολεύει κι άλλο η πρόσβαση στο πανεπιστήμιο. Η αύξηση των εξεταζόμενων μαθημάτων σε γυμνάσιο-λύκειο, η εισαγωγή των “κόντρα μαθημάτων”, η Τράπεζα Θεμάτων, όλα αυτά είναι νέα εμπόδια για την ανώτατη εκπαίδευση. Αυτό, όμως, είναι το μοναδικό παράθυρο στο μέλλον που είχε μείνει ανοιχτό για τα παιδιά τα οποία ούτε αστικής καταγωγής είναι ούτε χρήματα πολλά έχουν οι οικογένειές τους.

Το νομοσχέδιο προβλέπει ακόμα ενίσχυση των πρότυπων και πειραματικών σχολείων. Για την ενίσχυση της «αριστείας”. Όλα αυτά -και το ζήτημα δεν είναι καινούριο- έχουν δημιουργήσει ένα ιδιότυπο καθεστώς εκλεκτικών δημόσιων σχολείων, ένα ελιτίστικο καθεστώς. Το ζήτημα είναι τι κοινωνία θέλει κανείς. Μια κοινωνία που ξεχωρίζει τα παιδιά σε “καλούς” και “λιγότερο καλούς”; Όλα τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα. Στήριξη χρειάζονται να ανθίσουν.

Και αυτό το ζήτημα, προχωρώντας πέρα από το νομοσχέδιο, μας φέρνει ξανά μπροστά στη θεσμοθετημένη διάκριση. Αυτού του είδους τα σχολεία είναι μια τέτοια μορφή διάκρισης. Όπως και η ιδιωτική εκπαίδευση. Κάθε χρόνο όταν χιονίζει, τα πρωινά στη γειτονιά, η ίδια εικόνα, φορτωμένη συμβολισμό: σχολικά λεωφορεία ιδιωτικών σχολείων κυκλοφορούν και παραλαμβάνουν παιδιά μπροστά από τα σπίτια τους. Την ίδια ώρα, παιδιά των δημόσιων σχολείων περπατάνε αγχωμένα σε πεζοδρόμια προσπαθώντας να αποφύγουν πάγους και να φτάσουν ασφαλή στην τάξη. Αλήθεια είναι, δεν πρόκειται για τη μόνη διάκριση στη ζωή με βάση το χρήμα. Αλλά πάντα έμοιαζε η χειρότερη που υπάρχει. Ίσως επειδή με πολύ θεσμικό τρόπο στέλνει από πολύ νωρίς στη ζωή στα παιδιά -υποδόρια- αυτό το μήνυμα: το χρήμα επιτρέπεται να διαχωρίζει. Ακριβώς ο αντίθετος δεν πρέπει να είναι ο στόχος; Κανένας ίδιος, όλοι ίσοι, σε ένα δημόσιο σχολείο που καταργεί τις κοινωνικές διαφορές. Ένα σχολείο όπου κάθε παιδί όταν φτάνει θα χαίρεται τα ίδια πράγματα. Θα έχει ενισχυτική στήριξη μετά το μάθημα αν χρειάζεται, θα μπορεί να διαλέγει άθλημα και τέχνη μετά το μάθημα, θα μπορεί να κολυμπήσει σε μια πισίνα, θα τρώει καλής ποιότητας μεσημεριανό φαγητό, θα βλέπει μια ταινία με τους συμμαθητές του, θα έχει έναν γιατρό που θα παρακολουθεί την ανάπτυξή του και έναν ψυχολόγο για να μιλήσει αν χρειαστεί. Ένα σχολείο όπου θα το βοηθούν να βρει τον δρόμο του και το τι θέλει να κάνει στη ζωή του για να είναι ευτυχισμένο, και θα το στηρίζουν σε αυτή την προσπάθεια αντί να το εμποδίζουν. Και όταν έξω χιονίζει, θα το περιμένει ένα λεωφορείο που θα το παίρνει από το σπίτι και θα το γυρίζει ασφαλές σε αυτό. Αν θέλουμε αληθινή αλλαγή, ένα τέτοιο νομοσχέδιο θα τη φέρει.

www.ert.gr

του Νάσου Μπράτσου

Μπορεί στις μέρες μας η λαχτάρα να βρεθεί κανείς στην παραλία να είναι αναμενόμενη, έστω και κάτω από τους περιοριστικούς όρους λόγω κορονοϊού, αλλά σε όλες τις εποχές, τηρουμένων των αναλογιών, το κολύμπι ήταν πάντα μία δημοφιλής επιλογή. «Στη θάλασσα όλοι», προέτρεπε η εφημερίδα «Αθλητικά Χρονικά» της 8ης Ιουνίου 1932 τους Αθηναίους.

Όπου το θαλάσσιο μπάνιο ισοδυναμούσε με μακρινή εκδρομή στο Φάληρο και σε άλλες παραθαλάσσιες περιοχές.

Βεβαίως τότε δεν υπήρχαν οργανωμένες πλαζ με τα σημερινά δεδομένα ούτε συνεργεία ελέγχων της εποχής, με τη μεζούρα να εξετάζουν την απόσταση στις ομπρέλες. Και ήδη το παγκόσμιο κραχ που είχε προηγηθεί, αλλά και οι ακόμα ανοιχτές πληγές από τους πολέμους και τη Μικρασιατική καταστροφή, παρέμεναν ανοιχτές. Κάθε εποχή με τον «κορονοϊό» της.

Τότε όπως αναφέρει η ίδια εφημερίδα ένα χρόνο μετά στις 22 Ιουνίου 1933 που συνέχιζε να κινείται στην ίδια γραμμή, διαπίστωνε ότι «μελαμψές Αφροδίτες» και μπρούτζινοι Απόλλωνες» κυκλοφορούσαν στις παραλίες.

Ας «δροσιστούμε» με μπάνια του 1932 – 1933 αφού ακόμα και αν τηρηθούν με ευλάβεια τα μέτρα στις παραλίες, στους δρόμους που οδηγούν σε αυτές, μάλλον δεν προβλέπεται να υπάρχει η ίδια χαλαρότητα στην κυκλοφορία.

www.ert.gr

του Νάσου Μπράτσου

Τις φωτογραφίες που βλέπετε μας τις έστειλε ο αυτόπτης μάρτυρας του περιστατικού, παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Νίκος Μάλλιαρης. «Πειράξαμε» λίγο τη μία για να μην φαίνεται το πρόσωπο ενός εκ των δύο που οδήγησαν τον αυτόπτη μάρτυρα να τραβήξει τις φωτογραφίες.

Το περιστατικό συνέβη στο κέντρο της Αθήνας, έξω από το σπίτι του αυτόπτη μάρτυρα, όταν έφτασε το σκουπιδιάρικο του Δήμου Αθηναίων και δίπλα στον κάδο απορριμμάτων, βρίσκονταν ένα ευμεγέθες χαρτόκουτο, που οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα επιχείρησαν να μαζέψουν. Λόγω του βάρους του ο εργαζόμενος δεν μπόρεσε να το μαζέψει και έτσι ήρθε και δεύτερος για βοήθεια.

Τότε βγήκαν μέσα από το χαρτόκουτο δύο άνθρωποι, που στη συνέχεια έφυγαν. Είχαν βρει εκεί ένα προσωρινό καταφύγιο.

Ανάμικτα τα συναισθήματα της στιγμής που δημιουργήθηκαν στον αυτόπτη μάρτυρα. Ανακούφιση από τη μία γιατί αν ήταν μικρότερο το βάρος ίσως οι δύο στεγαζόμενοι στο χαρτόκουτο, να είχαν γίνει κιμάς μέσα στο σκουπιδιάρικο.

Από την άλλη προβληματισμός για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια που καταρρακώνεται και του δικαιώματος να απολαμβάνουν όλοι στοιχειώδη δικαιώματα.

www.ert.gr