Κατηγορία: ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

της Μάχης Μαργαρίτη

Στην Ευρώπη και τον κόσμο, συμβαίνει όλο και πιο συχνά: ακροδεξιά κόμματα ενισχύονται εκλογικά ξανά και ξανά. Πολλοί σοκάρονται, ανησυχούν, «πέφτουν από τα σύννεφα». Και τίθεται το ερώτημα: γιατί η δεκαετία της χειρότερης κρίσης του παγκόσμιου καπιταλισμού μετά το κραχ του ΄30, που οδήγησε σε πολιτικές σκληρής λιτότητας, έφερε ενίσχυση των ακροδεξιών κομμάτων -στην πραγματικότητα, κομμάτι του συστήματος;

Αυτό που σίγουρα συνέβη τα τελευταία χρόνια είναι η μεγάλη αύξηση της ανισότητας σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες. Καταγράφεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Καταγράφεται στις χώρες του νότου της Ευρώπης. Πολιτικές λιτότητας εφαρμόζονται, όμως, και στις θεωρούμενες ευημερούσες καπιταλιστικές χώρες, δηλαδή, τις σκανδιναβικές. Το αφήγημα περί ευημερίας τους βασίζεται στο γεγονός ότι στις χώρες του βορρά το βιοτικό επίπεδο για τους πολλούς είναι υψηλότερο σε σχέση με άλλες χώρες. Αυτή είναι η μισή αλήθεια.
Υπάρχει και η υπόλοιπη μισή -αυτή δεν ακούγεται. Οι εργαζόμενοι σε αυτές τις χώρες, βλέπουν, επίσης, κατακτήσεις να χάνονται. Στη Σουηδία, ο διευθυντής του λεγόμενου «Γραφείου Χρέους» μιλούσε πριν από λίγες εβδομάδες για υπερβολική λιτότητα, κάνοντας λόγο για «ανταγωνισμό στη λιτότητα μεταξύ των δύο μπλοκ». Η Φινλανδία βρέθηκε σε ύφεση τα τελευταία χρόνια -εφαρμόστηκαν και εκεί πολιτικές λιτότητας. Αυτές τις μέρες, πέντε συνδικάτα βρίσκονται σε εικοσαήμερη απεργιακή κινητοποίηση σε όλη τη χώρα ενάντια σε μέτρα που κάνουν πιο εύκολες τις απολύσεις σε επιχειρήσεις. «Η Δανία», έγραφε το 2015 ο Πολ Κρούγκμαν, παρότι δεν έχει ευρώ, «διαχειρίζεται το νόμισμά της σαν να είχε, και εφαρμόζει δημοσιονομική λιτότητα». Η κρίση, λοιπόν, «χτύπησε» παντού -αλλά όχι όλους το ίδιο.

Αντί των ταξικών ζητημάτων, «πολιτικές ταυτότητας»

Θα σκεφτόταν κανείς ότι μετά από μια τέτοια δεκαετία καταστροφής και απώλειας εργατικών κατακτήσεων, τα ταξικά ζητήματα θα έρχονταν δυναμικά στην «κεντρική πολιτική σκηνή». Πράγματι, η λέξη «τάξη» άρχισε να ακούγεται ξανά, και οι πωλήσεις των βιβλίων του Καρλ Μαρξ εκτοξεύτηκαν. Αλλά σε αυτό που ονομάζεται «προσκήνιο» και διαμορφώνεται από τις κυρίαρχες δυνάμεις και τα συστημικά μέσα ενημέρωσης αναδείχτηκαν όσο ποτέ, «ζητήματα ταυτότητας»: φυλή, φύλο, σεξουαλική ταυτότητα. Δεν πρόκειται για νέα ζητήματα. Σημείο καμπής για αυτές τις διεκδικήσεις, η δεκαετία του ’60.
Τότε που αναδύθηκαν απελευθερωτικά κινήματα κάθε είδους -ανθρώπινα δικαιώματα, φεμινιστικό κίνημα, σεξουαλική ελευθερία- τα οποία σάρωναν την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, δίνοντας διέξοδο σε συσσωρευμένη καταπίεση που είχαν μέχρι τότε υποστεί ομάδες και μειονότητες.
Ταυτόχρονα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι μορφώνονταν -και συνέβαιναν πολιτικές μετατοπίσεις. Η περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών είναι χαρακτηριστική -αλλά όχι μοναδική. Το 1952, τον υποψήφιο των Δημοκρατικών Στίβενσον είχε ψηφίσει το 29% των μορφωμένων με πτυχίο. Το 2012, το αντίστοιχο ποσοστό που ψήφισε τον υποψήφιο των Δημοκρατικών, τον Μπαράκ Ομπάμα, ήταν 53%. Τα «Λευκά Κολάρα» μετακόμισαν στους Δημοκρατικούς. Αλλά τι συνέβη με τα «Μπλε Κολάρα», τα μέλη της εργατικής τάξης που παραδοσιακά συνδέονταν με τους Δημοκρατικούς; Προσπάθησαν να βρουν τρόπο να «χωρέσουν» στο Δημοκρατικό Κόμμα, οι ίδιοι και τα αιτήματά τους για βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους. Την ίδια ώρα, έβλεπαν την πολιτική τους στέγη να μετατοπίζεται πιο δεξιά στο πεδίο της οικονομίας. «Οι ομιλίες Χίλαρι Κλίντον και Ομπάμα σε εταιρίες της Γουόλ Στριτ, δεν είναι καλή εικόνα. Οι τράπεζες δε σε τιμούν αν πιστεύουν ότι θα τους πάρεις τα χρήματα και θα τις βάλεις φυλακή», έλεγε στους New York Times ο Ντιν Μπέικερ από το Κέντρο για την Έρευνα για την Οικονομία και την Πολιτική.
Σταδιακά, οι εκπρόσωποι των Δημοκρατικών άρχισαν να μιλούν όλο και πιο πολύ για ζητήματα ταυτοτήτων, παρότι τμήμα της βάσης τους οργανωνόταν -και οργανώνεται- γύρω από ταξικά ζητήματα. Λίγο πριν τις τελευταίες εκλογές, ο ακροδεξιός πρώην σύμβουλος του Τραμπ Στιβ Μπάνον, έλεγε, «όσο περισσότερο οι Δημοκρατικοί μιλούν για ζητήματα ταυτότητας, τους έχουμε. Αν εμείς προχωρήσουμε με αιχμή τον οικονομικό εθνικισμό, μπορούμε να τους συντρίψουμε». Ο Τραμπ εκλέχτηκε. Επιλέγοντας να εστιάσουν τόσο πολύ σε ζητήματα ταυτότητας, Δημοκρατικοί -με εξαίρεση τον Μπέρνι Σάντερς, που δεν πήρε, όμως, το χρίσμα- και φιλελεύθεροι άφησαν το πεδίο ελεύθερο στον Τραμπ να απευθυνθεί στη λευκή αγροτική και εργατική τάξη της Αμερικής, εξασφαλίζοντας τη νίκη.
H κοινωνιολόγος Χοστσάιλντ, έχει περιγράψει ως εξής την εικόνα, όπως τη βλέπουν οι λευκοί αμερικανοί: στέκονται όλοι σε μια γραμμή προς έναν λόφο, με την ευημερία στην κορυφή. Τις τελευταίες δεκαετίες, η γραμμή έχει σταματήσει να κινείται. Και, υπό το δικό τους πρίσμα, άλλες ομάδες -μαύροι, λατίνοι, γυναίκες- κόβουν τώρα τη γραμμή, επειδή κερδίζουν ευκαιρίες μέσα από νόμους και πολιτικές κατά των διακρίσεων. Και επιπλέον, πολλοί λευκοί αμερικανοί αισθάνονται ότι δε μπορούν καν να μιλήσουν για αυτό, εξαιτίας αυτού που αποκαλούν «πολιτική ορθότητα». Ενώ το πραγματικό ζήτημα είναι ένα: κανείς δε θέλει να μείνει πίσω στην ουρά.
Η Χίλαρι Κλίντον αποκαλεί «άθλιους και ελεεινούς» πολλούς ψηφοφόρους του Τραμπ. Γνωστά πρόσωπα του Χόλιγουντ συμμετέχουν σε εκστρατείες υπεράσπισης ταυτοτήτων -γελοιοποιώντας ταυτόχρονα τον Τραμπ με μιμήσεις και σκετσάκια. Το κίνημα «MeToo» και το «Black Lives Matter» έχουν προβολή. Απλοί άνθρωποι κινητοποιούνται σε αυτά, βρίσκοντας μια διέξοδο στην παθητικότητα και την «απραξία του καναπέ». Αλλά τα όρια αυτών των εκστρατειών είναι πεπερασμένα: τα έχουν χαράξει εκείνοι που τα έχουν φέρει στο προσκήνιο. Πόσο, όμως, ασχολούνται τα γνωστά πρόσωπα του Χόλιγουντ και τα συστημικά μέσα ενημέρωσης με το «Fight for $15» -την εκστρατεία για ωρομίσθιο 15 δολαρίων, που έχει στόχο να βελτιωθεί η ζωή όλων, ανεξαρτήτως φυλής, φύλου, θρησκείας; «Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όμορφοι, καλοντυμένοι διάσημοι παραινούν τους ανθρώπους που βρίσκονται σε ανέχεια να σταματήσουν να είναι ρατσιστές και ομοφοβικοί, να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι», λέει ο πολιτικός αναλυτής και ιστορικός Τόμας Φρανκ. Το αποτέλεσμα είναι να ενισχύονται τα αισθήματα κατά του κατεστημένου σε αυτούς που στερούνται του λεξιλόγιου να σχηματοποιήσουν όλα όσα αποτελούν τις πραγματικές τους ανησυχίες -ο πυρήνας αυτών των ανησυχιών είναι υλικός, και έχει να κάνει με το βιοτικό τους επίπεδο. Πολλοί από αυτούς, καταλήγουν να τις εκφράζουν με ξενοφοβικό λόγο, επειδή δεν ξέρουν πώς αλλιώς να το κάνουν -αυτό τους προσφέρεται ως εύκολη λύση από την ακροδεξιά ή «λαϊκιστική δεξιά». Οι ακροδεξιές δυνάμεις ξέρουν ότι η πολιτική απαιτεί πάντα ένα δίπολο: «εμείς/αυτοί». Και το προσφέρουν ανέξοδα: «εμείς, κόντρα στις ελίτ και το κατεστημένο που σας υποτιμούν». Το πόσο κενό νοήματος είναι αυτό το σύνθημα, φαίνεται μόλις τέτοιες δυνάμεις παίρνουν την εξουσία και ψηφίζουν αντεργατικά μέτρα που εξυπηρετούν το σύστημα: η διοίκηση Τραμπ έβαλε αμέσως στο στόχαστρο το Obamacare, το πρόγραμμα για τους ανασφάλιστους που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση Ομπάμα, αφήνοντας πιθανά εκτός ασφάλισης και εκατομμύρια λευκούς αμερικανούς της εργατικής τάξης. Στην Αυστρία, ο κυβερνητικός συνασπισμός στον οποίο μετέχει η ακροδεξιά ψήφισε νόμο που επιτρέπει εργασία 12 ωρών την ημέρα, εξυπηρετώντας, προφανώς, τα συμφέροντα των εργοδοτών και όχι των εργαζόμενων.
Υπό το βάρος της πόλωσης γύρω από ζητήματα ταυτότητας, που συχνά τους προκαλούν αμυντικά αντανακλαστικά, τα μέλη της εργατικής τάξης καταλήγουν να ψηφίζουν ενάντια στα οικονομικά τους συμφέροντα, έγραφαν πριν από λίγα χρόνια σε μελέτη τους οι Άχτερμπεργκ, ντερ Βάαλ και Χούτμαν. Όμως, «η τάξη δεν πέθανε -έχει θαφτεί ζωντανή κάτω από το αυξανόμενο βάρος της πολιτισμικής ψήφου, συστηματικά λανθασμένα ερμηνευόμενης ως πτώσης της ταξικής ψήφου».

Η κατασκευή του νέου δίπολου

Αλλά γιατί τα λεγόμενα προοδευτικά κόμματα εστιάζουν πια τόσο πολύ σε ζητήματα ταυτότητας, πολώνοντας προς αυτή την κατεύθυνση; Γιατί έχει μετατοπιστεί η πολιτική σύγκρουση από το παραδοσιακό δίπολο «Αριστερά-Δεξιά» στο νέο δίπολο «Φιλελεύθεροι- Ακροδεξιά» -χαρακτηριστικό παράδειγμα Μακρόν έναντι Λεπέν; Από τη μία, φιλελευθερισμός, ατομικά δικαιώματα, «κοσμοπολιτισμός», και από την άλλη, «εθνικό κράτος», με «παραδοσιακές αξίες», χωρίς «τον ξένο, τον διαφορετικό». Πού πήγε η κεντρική πολιτική σύγκρουση με βάση τα ταξικά συμφέροντα;
Τα παραδοσιακά κόμματα της αριστεράς δεν αντιπροσωπεύουν πια τα εργατικά στρώματα και την κατώτερη μεσαία τάξη, έλεγε πρόσφατα ο γάλλος οικονομολόγος Πικετί. Τα σοσιαλιστικά κόμματα απομακρύνθηκαν από την εργατική τάξη και τα προβλήματά της. Τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, αυτό που γενικά παρουσιάζεται ως σοσιαλδημοκρατική-αριστερή πολιτική αποσυνδέθηκε πλήρως
από οποιαδήποτε ξεκάθαρα αρθρωμένη εναντίωση στον καπιταλισμό. Αντίθετα, παραδοσιακές σοσιαλδημοκρατικές-αριστερές δυνάμεις εφαρμόζουν στον έναν ή τον άλλο βαθμό, με το ένα ή το άλλο όνομα, πολιτικές λιτότητας που ζητούν τράπεζες και εταιρίες.
«Οι Ρεπουμπλικανοί είναι γνωστό μέγεθος: θα κάνουν οτιδήποτε, θα πουν οτιδήποτε, θα δηλώσουν πίστη σε οτιδήποτε, αρκεί να πετύχουν απορρύθμιση, μείωση φορολογίας και να κρατούν τους εργαζόμενους ‘στρατιωτάκια’. Τίποτα άλλο δεν είναι ιερό για αυτούς. Κανόνες, παραδόσεις, η βίβλος, το σύνταγμα, τίποτα. Δεν τους νοιάζει. Οι Δημοκρατικοί, από την άλλη, παραμένουν μυστήριο. Τους παρακολουθούμε να διστάζουν στις κρίσιμες στιγμές, να προδίδουν τα κινήματα που τους υποστήριξαν, ακόμη και να εξουδετερώνουν κάθε ιδέα που προκαλεί ηλεκτρισμό στον κόσμο». Αυτά έγραφε πρόσφατα στον Guardian ο αναλυτής Τόμας Φρανκ. Αυτά που περιγράφει δε συμβαίνουν μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή είναι η εικόνα παντού.
Η θεμελιώδης αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό είναι ότι όλα τα κόμματα που εναλλάσσονται στην εξουσία αποδέχτηκαν το δόγμα του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς -είτε ολοκληρωτικά, είτε με μεταρρυθμίσεις. «Δεν υπάρχει εναλλακτική», είναι το μήνυμα -αλλά όταν το συστημικό μήνυμα είναι ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, πού θα στραφεί η οργή των φτωχότερων για τη φτώχια και την εξαθλίωση στην οποία τους βυθίζουν; Πού θα κατευθυνθεί η απελπισία για το ζοφερό μέλλον που βλέπουν μπροστά τους, όταν η συζήτηση για τη φύση του συστήματος στο οποίο ζουν είναι εξοβελισμένη από το
προσκήνιο; Το πεδίο ελευθερώνεται σε αντιδραστικές δυνάμεις να «καναλάρουν» την απογοήτευση, μέσω του θυμικού, σε εθνικιστικές ξενοφοβικές οδούς.
Απέναντί τους -στην κεντρική πολιτική σκηνή- συντάσσεται ένα ομιχλώδες «προοδευτικό μέτωπο». Αλλά τι υπάρχει κάτω από την επιφάνεια ενός τέτοιου μετώπου; Μπορεί να «θεραπευτεί η ασθένεια» αν δεν υπάρχει συμφωνία για το ποια είναι η αιτία της;

Το «Κάστρο του Δράκουλα»

Ο Μπαράκ Ομπάμα είναι μαύρος. Από τη στιγμή που τελείωσε η προεδρική του θητεία, πληρώνεται ποσά με πέντε μηδενικά για κάθε ομιλία του σε εταιρίες και φωτογραφίζεται στο ιδιωτικό νησί του δισεκατομμυριούχου Ρίτσαρντ Μπράνσον, την ώρα που ένας φτωχός μαύρος πέφτει νεκρός, άοπλος, από σφαίρες αστυνομικού.
Η Κριστίν Λαγκάρντ είναι γυναίκα. Πληρώνεται ως επικεφαλής του ΔΝΤ -τουλάχιστον έτσι ξεκίνησε τη θητεία της- όσα και ο άντρας προκάτοχός της, την ώρα που μια εργάτρια σε ένα εργοστάσιο παρενοχλείται σεξουαλικά και απολύεται αν το καταγγείλει.
Ο Έλτον Τζον είναι ομοφυλόφιλος. Παντρεύεται τον σύντροφό του και τραγουδά στους βασιλικούς γάμους της Βρετανίας, ενώ ένας φτωχός ομοφυλόφιλος δέχεται γροθιές στη μέση ενός δρόμου.
Αυτό που καθορίζει τη ζωή του καθενός τους δεν είναι η ταυτότητά τους. Είναι η θέση τους στην οικονομική και κοινωνική πυραμίδα. Αυτό είναι που συνδέει τους τρεις πρώτους -και τους χωρίζει από τους δεύτερους.
Άρα, να μην υπάρχει συζήτηση-διεκδίκηση για δικαιώματα που αφορούν ζητήματα ταυτοτήτων; Η σωστή ερώτηση είναι, μάλλον, άλλη: μπορεί αυτή η διεκδίκηση να γίνεται χωρίς ταυτόχρονη σύγκρουση με το ίδιο το σύστημα που τρέφεται με το «διαίρει και βασίλευε»;
Έναν χρόνο πριν τον θάνατό του στα 48 του χρόνια, ο βρετανός συγγραφέας Μαρκ Φίσερ έγραφε το 2016, στο πιο πολυσυζητημένο, ίσως, άρθρο του, για αυτό που ονόμαζε «Κάστρο του Δράκουλα» και τη συνειδητή του επιμονή σε ζητήματα ταυτοτήτων: «Το Κάστρο του Δράκουλα ειδικεύεται στο να διαδίδει την ενοχή. Ο κίνδυνος του να του επιτεθεί κανείς είναι να φανεί σαν να επιτίθεται στους αγώνες ενάντια στον ρατσισμό, τον σεξισμό και την ετεροσεξουαλικότητα… Και μόνο να αναφερθεί από κάποιον η τάξη, αυτόματα αντιμετωπίζεται σαν να προσπαθεί να υποβαθμίσει τη φυλή και το φύλο. Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: το Κάστρο του Δράκουλα χρησιμοποιεί μια εν τέλει φιλελεύθερη αντίληψης της φυλής και του φύλου, για να υποβαθμίσει την τάξη.»
Υπάρχουν εκείνοι που από την «καρδιά του συστήματος» καταγγέλλουν τον φασισμό, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, τον σεξισμό, την ομοφοβία. Συμμετέχουν σε εκστρατείες -που σωστά γίνονται- για τα δικαιώματα καταπιεσμένων ομάδων, υπογράφουν κείμενα και διαμαρτυρίες κάθε είδους -αλλά ποτέ για τα δικαιώματα της καταπιεσμένης ομάδας η οποία περιλαμβάνει «κάθε ταυτότητα»: των εργαζόμενων. Οργίζονται κάθε φορά που κλείνουν δρόμοι για εργατικές κινητοποιήσεις -αλλά καθόλου δεν τους ενοχλεί όταν κλείνουν δρόμοι για κάθε είδους αγώνα «running» και «φιλανθρωπικές εκδηλώσεις». Η κουβέντα -και ακόμη περισσότερο η διεκδίκηση- για τα εργατικά δικαιώματα, για τις κατακτήσεις του εργατικού κινήματος που αντί να διευρύνονται με την τεράστια αύξηση του πλούτου, μειώνονται- για την κατοχή και τον έλεγχο των φυσικών πόρων, για το
δημόσιο-κοινωνικοποιημένο απέναντι στο ιδιωτικό, για τους μισθούς, για το ωράριο, για τα χρόνια εργασίας, για το δικαίωμα στον ελεύθερο χρόνο, για το δικαίωμα όλων των ανθρώπων, κάθε «ταυτότητας», σε μια ωραία ζωή εδώ και τώρα ώστε να μην καταλήγουν να βλέπουν τον εχθρό στον διπλανό τους, απλώς δε γίνεται. Θεωρείται «γραφική» και «παρωχημένη». Αυτοί που την αγνοούν, τη γελοιοποιούν, την παραπέμπουν στις καλένδες
με το επιχείρημα «μη μιλάτε, υπάρχουν και χειρότερα», ή προσπαθούν να κάνουν διαχείριση της φτώχιας και της ανισότητας, είναι οι ίδιοι που σοκάρονται -αληθινά ή και όχι- με την άνοδο της ακροδεξιάς.
Αλλά ο Μαξ Χορκχάιμερ έχει πει το 1939, στην αρχή της πιο καταστροφικής πολεμικής σύγκρουσης στην ιστορία της ανθρωπότητας, «αν δε θέλεις να μιλήσεις για τον καπιταλισμό, τότε καλύτερα να μη μιλήσεις για τον φασισμό». Η ιστορία υπάρχει για να μαθαίνουμε από αυτή. Όχι για να την παρακολουθούμε να επαναλαμβάνεται, «πέφτοντας από τα σύννεφα».

www.ert.gr

του Νάσου Μπράτσου

Συνεχίζεται η «κινητικότητα» μεταξύ φορέων (άτυπων, αλλά και θεσμικών) στην περιοχή του βορειονατολικού Αιγαίου, με αφορμή το προσφυγικό και συγκεκριμένα για τη φοίτηση προσφυγόπουλων σε σχολεία. «Προδρομικά» δημοσιεύματα που στην ουσία προανήγγειλαν τέτοιου τύπου αντιδράσεις στον τοπικό Τύπου, εμφανίζονται τουλάχιστον από τις αρχές του 2017 και εκτίμησή μας είναι ότι όσο πλησιάζουν οι κάλπες (Τοπική Αυτοδιοίκηση, Ευρωεκλογές, βουλευτικές), τόσο θα κλιμακώνονται.

Σταχυολογήσαμε τα στοιχεία εκείνα που δίνουν την εικόνα, αλλά και που υπενθυμίζουν ότι στην ίδια θέση με τα σημερινά προσφυγόπουλα, βρέθηκαν οι προηγούμενες γενιές Ελλήνων στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αναμφίβολα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ποιοι ήταν αυτοί που ήταν οι βάρβαροι κατακτητές και υποχρέωσαν στην προσφυγιά χιλιάδες Ελλήνων (συν τις εκτελέσεις, τα ολοκαυτώματα, τα βασανιστήρια, κλπ) και που οι εμφανιζόμενοι ως «πολιτικοί κληρονόμοι τους», επιχειρούν σήμερα να ανοίξουν τη σχετική ατζέντα, στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Η ανταπόκριση του Αθηναϊκού Πρακτορείου

Με εξώδικο που έστειλαν στους διευθυντές των σχολείων της Χίου καθώς και στους διευθυντές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του νησιού, 1.130 γονείς μαθητών ζητούν να μη λειτουργήσουν Δομές Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων (ΔΥΕΠ) στα σχολεία, αλλά αυτές να δημιουργηθούν μέσα στον καταυλισμό της ΒΙΑΛ. Η επιστολή διαμαρτυρίας αυτή κοινοποιήθηκε με δικαστικούς επιμελητές στο Υπουργείο Παιδείας και σε φορείς της εκπαίδευσης, στον αντιπεριφερειάρχη Χίου και στο δήμαρχο του νησιού, στον πρόεδρο της Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας καθώς και στην Ένωση Γονέων και Κηδεμόνων Χίου.

Το εξώδικο

Στο εξώδικό τους, οι 1.130 γονείς σημειώνουν ότι το δικαίωμα των παιδιών των προσφύγων στην εκπαίδευση όχι μόνο είναι απολύτως σεβαστό αλλά αποτελεί εκτός των άλλων υποχρέωση του κράτους να το κάνει πράξη χωρίς τη συμμετοχή των Μ.Κ.Ο. «Εμείς, οι κάτοικοι των νησιών αυτών, είμαστε εκείνοι που έχουμε επωμιστεί σχεδόν όλο το βάρος αυτής της κατάστασης, κάτι που δεν φαίνεται όμως να θέλουν να κατανοήσουν σε πρακτικό τουλάχιστον επίπεδο, οι ιθύνοντες. Είναι όμως ο σχεδιασμός του υπουργείου σωστά μελετημένος σε όλες τις παραμέτρους του και τέτοιος που να λειτουργήσει το εγχείρημα υπέρ όλων των παιδιών;», διερωτούνται και συνεχίζουν: «Απάντηση δίνει η μέχρι τώρα ασυνέπεια σε όλο το φάσμα διαχείρισης του μεταναστευτικού, η χαώδης απόσταση ανάμεσα στις κατά καιρούς εξαγγελίες και υποσχέσεις και τα αποτελέσματα αυτών, καθώς και η υποχρέωση μας ως γονείς και ως πολίτες , που μας οδηγεί να επισημάνουμε τα κακώς κείμενα τα οποία εντοπίζουμε. Η εξέλιξη και η παγίωση που έχει λάβει το όλο πρόβλημα του προσφυγικού και μεταναστευτικού, μας κατέστησε ορθολογικούς και επιφυλακτικούς».

Στο εξώδικό τους οι γονείς σημειώνουν:

– Αντιτιθέμεθα στην δημιουργία ΔΥΕΠ ή ΖΕΠ γενικώς (και όχι μόνο για αυτά του 2018 -19) στα σχολεία του Νομού μας.

– Ζητάμε την δημιουργία Δ.Υ.Ε.Π εντός του Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης της ΒΙΑΛ, γιατί σαν λύση είναι αυτή με τα ελάχιστα προβλήματα για όλους.

– Ζητάμε με το ψήφισμα αυτό να λάβουν γνώση και οι υπόλοιποι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων εκτός αυτών των σχολείων της Χίου και των υπολοίπων νησιών, που μαστίζονται από το προσφυγικό πρόβλημα, μιας και είναι νησιά υποδοχής, ανεξέλεγκτων και απρόβλεπτων σε αριθμό, προσφύγων και μεταναστών.

– Ζητάμε από τους Διευθυντές και το Σύλλογο Διδασκόντων του κάθε Σχολείου να ενημερώνουν τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων και την ειδική Επιτροπή Γονέων του σχολείου τους, που έχει συγκροτηθεί για τον σκοπό αυτό, για κάθε πιθανή εξέλιξη που θα υπάρξει από οποιονδήποτε φορέα.

– Απαιτούμε οι εκπρόσωποι των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων και η Επιτροπές Γονέων, που εκλέχθηκαν για το συγκεκριμένο θέμα, να παρευρίσκονται σε οποιαδήποτε συνάντηση, τακτική ή έκτακτη, του Συλλόγου Διδασκόντων ή άλλων φορέων, που θα γίνει στο μέλλον και θα έχει σχέση με την ίδρυση η λειτουργία ΔΥΕΠ ή ΖΕΠ για τα σχολεία μας, διότι αφορά άμεσα τα παιδιά μας και έχουμε κάθε έννομο δικαίωμα να γνωρίζουμε αλλά και να έχουμε άποψη επί του θέματος.

– Απαιτούμε από το Υπουργείο Παιδείας, την Περιφερειακή, την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση να σεβαστούν τα αιτήματα μας.

– Ζητάμε από την Δημοτική Επιτροπή Παιδείας την αμέριστη, ουσιαστική συμμετοχή και συμπαράσταση σε όλες τις αυτοδίκαιες απαιτήσεις μας ως γονείς και πολίτες.

– Σε αντίθετη περίπτωση επιφυλασσόμαστε και επικαλούμαστε κάθε έννομο συμφέρον που έχουμε ως γονείς και πολίτες σύμφωνα με το Σύνταγμα και του Νόμους του Ελληνικού Κράτους.

Αντιδράσεις

Από την άλλη μεριά ο Σύλλογος Δασκάλων και Νηπιαγωγών Χίου με ανοιχτή επιστολή του εκφράζει τη στήριξή του στη δημιουργία δομών εκπαίδευσης για τους πρόσφυγες σε πέντε σχολεία της Χίου σημειώνοντας ότι μία τέτοια απόφαση είναι κόντρα στο μίσος του εθνικισμού και του ρατσισμού. «Στη Χίο η κατάσταση επιδεινώνεται, ο εγκλεισμός συνεχίζεται, τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα της κυβέρνησης για αποσυμφόρηση της ΒΙΑΛ, για αποζημιώσεις στους κατοίκους, για ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού του ασύλου, για σταμάτημα της απληρωσιάς, συμπληρώνουν το παζλ της αντιδραστικής της πολιτικής με θύματα τους κατοίκους του νησιού, τους εργαζόμενους στις δομές και σε τελική ανάλυση τους πρόσφυγες και μετανάστες», αναφέρει.

Ο Σύλλογος κατηγορεί μάλιστα την «Παγχιακή Επιτροπή Αγώνα», (επιτροπή η οποία έχει συγκροτηθεί προκειμένου να αντιμετωπισθούν ζητήματα που προκύπτον από το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα και η οποία κοινοποίησε στα μέσα ενημέρωσης το παραπάνω εξώδικο) ότι προσφέρει κάκιστες υπηρεσίες στο νησί «σπέρνοντας επί της ουσίας το μίσος απέναντι στα προσφυγόπουλα. Καταγγέλλουμε αυτή την επικίνδυνη ρατσιστική τακτική, που χρησιμοποιεί αθώα παιδιά ενός κατώτερου θεού, για να πετύχει τα πολιτικά οφέλη που επιδιώκει».

Τη ίδια ώρα σήμερα, οι διευθυντές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Αριστείδης Κελεπερτζής και Ευτυχία Βλυσίδου, διαβεβαίωσαν ότι από την επόμενη εβδομάδα ξεκινάνε στα σχολεία που έχουν οριστεί από το Υπουργείο Παιδείας, Δομές Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων. Απαντώντας έτσι στους αποστολείς της εξώδικης διαμαρτυρίας. Σε συνέντευξή τους στο «Ράδιο Αλήθεια» της Χίου οι δύο διευθυντές επεσήμαναν το δικαίωμα όλων των παιδιών στην εκπαίδευση, ανεξάρτητα από φυλή και θρησκεία. Χαρακτήρισαν δε υπερβολικό τον θόρυβο που δημιουργείται.

«Ο χρόνος θα αποδείξει ότι εν τοις πράγμασι γίνεται πολύ κακό για το τίποτα», είπε η κ. Βλυσίδου, επικαλούμενη ως παράδειγμα τις ανησυχίες που υπήρξαν πέρσι με τις τάξεις υποδοχής που λειτούργησαν στο πρωινό ωράριο των σχολείων, χωρίς να δημιουργηθούν προβλήματα. Επίσης, και οι δύο ξεκαθάρισαν, αναφορικά με το ζήτημα που τίθεται στο εξώδικο για συμμετοχή γονέων σε συζητήσεις που θα γίνονται στις σχολικές μονάδες για τις συγκεκριμένες δομές, ότι δεν συν διοικούν και δεν συναποφασίζουν με τους γονείς.

Η ανακοίνωση του ΝΤ Χίου της ΑΔΕΔΥ:

«Η ΕΓ του ΝΤ Χίου της ΑΔΕΔΥ με αφορμή την ίδρυση των ΔΥΕΠ στα σχολεία του νησιού έχει να παρατηρήσει τα εξής:
Η όξυνση των ανταγωνισμών για τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων, η εκμετάλλευση και οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, είναι οι υπεύθυνοι για τους ξεριζωμένους και κατατρεγμένους σε όλο τον κόσμο, την αύξηση για το 2018 των αφίξεων προσφύγων στη χώρα μας. Χιλιάδες βρίσκονται εγκλωβισμένοι κάτω από άθλιες συνθήκες, στοιβαγμένοι στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης. ΠΡΏΤΑ ΚΑΙ ΤΡΑΓΙΚΑ ΘΎΜΑΤΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, με τη στήριξη και των άλλων αστικών κομμάτων, στο στόχο της λεγόμενης γεωστρατηγικής αναβάθμισης εμπλέκει τη χώρα μας στους επικίνδυνους σχεδιασμούς, συμμετέχει ενεργά, μετατρέποντας τη χώρα σε στρατόπεδο – ορμητήριο των ΝΑΤΟ – ΗΠΑ – ΕΕ, στα εγκλήματά τους ενάντια στους λαούς.

Στη Χίο η κατάσταση επιδεινώνεται, ο εγκλεισμός συνεχίζεται, τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα της κυβέρνησης για αποσυμφόρηση της ΒΙΑΛ, για αποζημιώσεις στους κατοίκους, για ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού του ασύλου, για σταμάτημα της απληρωσιάς, συμπληρώνουν το παζλ της αντιδραστικής της πολιτικής με θύματα τους κατοίκους του νησιού, τους εργαζόμενους στις δομές και σε τελική ανάλυση τους πρόσφυγες και μετανάστες.

Το Ν.Τ ΧΙΟΥ ΤΗΣ ΑΔΕΔΥ εκφράζει την αλληλεγγύη και την ουσιαστική στήριξη στους πρόσφυγες, διεκδικεί να μεταφερθούν από τα νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα, να κλείσει το ΚΥΤ της ΒΙΑΛ.

Ωστόσο στο διάστημα που παραμένουν εδώ οι πρόσφυγες και τα παιδιά τους, διεκδικούμε αταλάντευτα το δικαίωμα στην εκπαίδευσή τους σε αποκλειστικά δημόσιες δομές, χαιρετίζουμε και στηρίζουμε τις προσπάθειες εκπαιδευτικών και γονιών να σταθούν όρθιοι και συνεπείς στα ανθρωπιστικά τους καθήκοντα και στην προσφορά απέναντι σε αυτά τα παιδιά, να αντιμετωπίσουν το ρατσιστικό δηλητήριο που έντεχνα κάποιοι καλλιεργούν.

Μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, η αποκαλούμενη Παγχιακή Επιτροπή Αγώνα, προσφέρει κάκιστες υπηρεσίες στο νησί, μέσω των στελεχών της στα σχολεία είτε είναι γονείς σε εκπαιδευτήρια, που θα φιλοξενήσουν ΔΥΕΠ είτε όχι, τα οποία περιοδεύουν από συνέλευση γονέων σε συνέλευση, σπέρνοντας επί της ουσίας το μίσος απέναντι στα προσφυγόπουλα, προωθώντας καρμπόν ερωτήματα για τους συλλόγους γονέων , του τύπου «συμφωνείτε ή όχι με την εκπαίδευση προσφύγων στο σχολείο μας», βάζοντας στον προκρούστη της δημοκρατικοφάνειας και της κοσμοπολίτικης υποκρισίας, το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, αυτό της εκπαίδευσης των παιδιών.

Καταγγέλλουμε αυτή την επικίνδυνη ρατσιστική τακτική, που χρησιμοποιεί αθώα παιδιά ενός κατώτερου θεού, για να πετύχει τα πολιτικά οφέλη που επιδιώκει.

Καλούμε τους γονείς και εκπαιδευτικούς, όλους τους εργαζόμενους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα να γυρίσουν την πλάτη σε αυτές τις τακτικές, να τις απομονώσουν, διεκδικώντας μαζί μας:

Να απεγκλωβιστούν ΤΩΡΑ όλοι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες – τα θύματα των πολέμων – από τα νησιά, με τη μεταφορά τους σε κέντρα της ηπειρωτικής χώρας, όπου εκεί να γίνεται η κατάθεση των εγγράφων για την έκδοση ασύλου, με προορισμό τη χώρα που επιθυμούν.
Να ανατραπούν οι αποφάσεις ΕΕ και κυβέρνησης που εγκλωβίζουν πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Ανοιχτοί χώροι προσωρινής φιλοξενίας για πρόσφυγες και μετανάστες με ανθρώπινες συνθήκες στέγασης, σίτισης, ιατρικής περίθαλψης.
Εκπαίδευση για όλα τα παιδιά των προσφύγων και μεταναστών αποκλειστικά με κρατική ευθύνη.
Έξω οι ΜΚΟ από τις δομές.
Να διασφαλισθεί το απαραίτητο εκπαιδευτικό, επιστημονικό και βοηθητικό προσωπικό και να καλυφθούν όλες οι υλικές και λοιπές προϋποθέσεις για ουσιαστική εκπαίδευση των παιδιών των προσφύγων, τόσο στα σχολεία (ΖΕΠ -ΔΥΕΠ) όσο και στους χώρους φιλοξενίας.
Εμβολιασμοί και ιατρικές βεβαιώσεις (ΑΔΥΜ) με ευθύνη των δημόσιων δομών υγείας.
Να διασφαλιστεί η ασφαλής μεταφορά των παιδιών στα σχολεία, με συνοδούς.
Να χρηματοδοτηθούν επιπλέον τα σχολεία που φιλοξενούν προσφυγικές δομές.
Οι αρχές να αναλάβουν τις ευθύνες τους για την προστασία αυτών των παιδιών.

Όχι στο μίσος των εθνικιστών. Απομονώνουμε τους εγκληματίες, δολοφόνους, ναζιστές της Χρυσής Αυγής και αυτούς τους προοδευτικούς κοσμοπολίτες, που δεν είναι ρατσιστές, απλά δε θέλουν να βλέπουν. ..τους πρόσφυγες και τα παιδιά τους, απαιτώντας «καθαρά» σχολεία!».

Ανταπόδοση της αλληλεγγύης (απόσπασμα από το βιβλίο Αιγαιοπελαγίτες πρόσφυγες στον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο – εκδόσεις Νότιος Άνεμος):
Πέρασαν χρόνια και η Ευτυχία Βλυσίδου, της οποίας η μητέρα και τα αδέρφια είχαν φύγει από τη Χίο σαν πρόσφυγες πολέμου, για να πάνε στην Κύπρο, όπου φοίτησαν σε κυπριακά σχολεία, βρέθηκε, ως διευθύντρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στη Χίο, να κάνει η ίδια μάθημα σε προσφυγόπουλα και να εργάζεται από το πόστο της για την ομαλή λειτουργία των τμημάτων αυτών. Η εφημερίδα «Αλήθεια» της Χίου και ο αντίστοιχος σταθμός, στις 22/9/2017, παρουσίασαν τις δηλώσεις της:
«Είκοσι τέσσερα πρoσφυγόπουλα, ασυνόδευτα αλλά και παιδιά που μένουν σε διαμερίσματα, θα πάνε από τη Δευτέρα τα μισά απ’ αυτά στο 1ο Γυμνάσιο και τα υπόλοιπα στο 1ο ΕΠΑΛ Χίου, για να κάνουν το αυτονόητο για την ηλικία τους, που δυστυχώς στην περίπτωσή τους αποτελεί ζητούμενο».

Επίσης υπενθυμίζουμε απόσπασμα από συνέντευξη του Χιώτη συγγραφέα Γιάννη Μακριδάκη στο ert.gr:

-Σήμερα πώς θα έβλεπαν οι πρόσφυγες εκείνης της εποχής το σημερινό προσφυγικό ρεύμα;

-«Αν και αρκετοί δεν είναι πια στη ζωή, από τις διηγήσεις τους εκτιμώ ότι ένοιωθαν τον πόνο των προσφύγων και θα ήταν αλληλέγγυοι. Πρέπει να πούμε ότι η κοινωνία της Χίου εκδήλωσε την αλληλεγγύη της στους πρόσφυγες του προσφυγικού ρεύματος της εποχής μας και παρά το γεγονός ότι εμφανίστηκαν προβλήματα από το χρονικό σημείο του εγκλωβισμού τους στο νησί, παραμένει κυρίαρχη η αλληλεγγύη».

Πηγές: χρησιμοποιήθηκε αυτούσιο το τηλεγράφημα του ΑΠΕ-ΜΠΕ, η ανακοίνωση της ΑΔΕΔΥ, δημοσίευμα της εφημερίδας «Αλήθεια» (Χίος), απόσπασμα από το βιβλίο «Αιγαιοπελαγίτες πρόσφυγες στον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο» και στοιχεία από τις επισυναπτόμενες αναρτήσεις του ert.gr

Φωτο: από το βιβλίο Αιγαιοπελαγίτες πρόσφυγες στον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο, προσφυγόπουλα από Χίο και Ικαρία στο σχολείο του Souq El Gharb του Λιβάνου

Σχετικές ειδήσεις:

Η επιστροφή της οικογένειας Μισιρλή από την Κύπρο στη Χίο το 1946

«Έφυγε» η δασκάλα των προσφυγόπουλων στο Νουσεϊράτ

«Συρματένιοι, ξεσυρματένιοι· όλοι» – Ο Γιάννης Μακριδάκης στο ert.gr

Γ. Ταμβακλής: «Οδοιπορικό στη Μέση Ανατολή, 1941- 45»

Γ. Φουντούλης: Πρόσφυγας στο Souq El Gharb του Λιβάνου το 1941- 1945

To σχολείο τα προσφυγόπουλα και οι Έλληνες πρόσφυγες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Αντιστασιακές δράσεις στην κατοχική Χίο – Η μαρτυρία του ΕΑΜίτη Δημήτρη Κουσκουσάκη

 

 

 

 

 

www.ert.gr

της Μάχης Μαργαρίτη

Ο Οράτιος Άλγκερ ήταν αμερικανός συγγραφέας. Έγραφε μυθιστορήματα για νέους τον 19^ο αιώνα. Το μοτίβο των γραπτών του, ένα φτωχό αγόρι καταφέρνει να ανεβεί από το ταπεινό του υπόβαθρο στην ασφάλεια της μεσαίας τάξης, χάρη στη σκληρή δουλειά, την αποφασιστικότητα και εντιμότητά του. Το αποκάλεσαν, «Ο μύθος του Οράτιου Άλγκερ», και ενίσχυσε την πίστη στο Αμερικανικό Όνειρο. Προς το τέλος του αιώνα, ο μύθος άρχισε να χάνει από την αίγλη του, καθώς τα πράγματα δεν έμοιαζαν πια και τόσο ρόδινα: η ανισοκατανομή του πλούτου και οι εργατικές διεκδικήσεις μέσω των συνδικάτων μεγάλωναν, μαζί με τις αμφιβολίες για τη δυνατότητα ενός καθημερινού ανθρώπου να κατακτήσει το Όνειρο.

Από τότε πέρασε πάνω από ένας αιώνας. Αλλά το ιδεολόγημα της κοινωνικής κινητικότητας αποδείχτηκε ιδιαίτερα ανθεκτικό. «Δεν έχει σημασία ποιοι είναι οι γονείς σου και η κοινωνικοοικονομική τους θέση. Δούλεψε σκληρά, αξιοποίησε τις ευκαιρίες, και θα καταφέρεις να σκαρφαλώσεις την κοινωνική σκάλα. Αν είσαι ικανός.» Ανταγωνισμός, αξιοκρατία, κοινωνική κινητικότητα.

Τι συνέβη, όμως, στην κοιτίδα της Βιομηχανικής Επανάστασης, τη Βρετανία, από τη μετάβασή της από τον προ-βιομηχανικό κόσμο μέχρι το σήμερα; Μαζική δημόσια εκπαίδευση, επέκταση του συστήματος υγείας, συνταξιοδότηση του πληθυσμού. Οι φτωχοί πήραν τα απολύτως στοιχειώδη για να συντηρούνται και να κινούν την «ατμομηχανή» της παραγωγής, άρα απέκτησαν ένα σχετικά καλύτερο βιοτικό επίπεδο. Αλλά αυξήθηκε η κοινωνική κινητικότητα; Στην πραγματικότητα, παρέμεινε στους προ-βιομηχανικούς ρυθμούς της. Ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις Γκρέγκορι Κλαρκ μελέτησε το «κύρος» σπάνιων επώνυμων στην εξέλιξη γενεών, για να μετρήσει τους ρυθμούς κοινωνικής κινητικότητας στην Αγγλία από το 1670 μέχρι το 2012. Το συμπέρασμά του; Η κοινωνικοοικονομική θέση στην εποχή του Ντέιβιντ Κάμερον -πρωθυπουργός το 2012, οπότε ολοκληρώθηκε η μελέτη- παραμένει όπως στην προ-βιομηχανική Αγγλία. «Η καταγωγή είναι μοίρα. Στη γέννηση, το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής εξέλιξης του ατόμου μπορεί να προβλεφθεί από την οικογενειακή ιστορία», έλεγε πριν από λίγα χρόνια στην εφημερίδα Guardian ο καθηγητής. Οι γάμοι ήταν συνήθως μεταξύ «συμβατών» ατόμων, με παρόμοιο υπόβαθρο -και έτσι παραμένουν. Στα καλύτερα πανεπιστήμια της Αγγλίας, Οξφόρδη και Κέμπριτζ, εισάγονται συνήθως οι γόνοι των ανώτερων τάξεων.

Ακόμη και στη θεωρούμενη, τουλάχιστον μέχρι πρότινος, «μοντέλο» σοσιαλδημοκρατία της Σουηδίας -όπου, ειρήσθω εν παρόδω, οι νέοι είναι οι πιο απαισιόδοξοι για το μέλλον τους σε πρόσφατη έρευνα σε 15 χώρες του κόσμου- οι ρυθμοί κοινωνικής κινητικότητας είναι, επίσης, χαμηλοί. Η Σουηδία «έχει μια τάξη ανθρώπων που κατάγονται από την αριστοκρατία του 18^ου αιώνα και έχουν διακριτά, και νομικά προστατευμένα, επώνυμα, όπως Ρόζενκραζ, φον Έσεν και Τζίλενχαλ. Κάποιος με αυτό το επώνυμο, είναι ακόμα και σήμερα, οκτώ γενιές μετά, τρεις ή τέσσερις φορές πιο πιθανό να είναι δικηγόρος, ή γιατρός, ή στις βασιλικές ακαδημίες, σε σχέση με τον μέσο σουηδό. Οι απόγονοι τους παραμένουν πλουσιότεροι από τον μέσο όρο, και ζουν στις πιο ακριβές γειτονιές της Στοκχόλμης». Γιατί, λοιπόν, θεωρείται η Σουηδία καλύτερη κοινωνία για τις κατώτερες τάξεις; Όχι επειδή προσφέρει γρήγορη κινητικότητα προς τα πάνω, αλλά επειδή προσφέρει καλύτερες συνθήκες ζωής για τους φτωχούς.

Γεννημένοι «στη λάθος πλευρά»

Όσο πιο νέος είναι κανείς, τόσο λιγότερο πιστεύει στην κοινωνική κινητικότητα. Σε πρόσφατο Βαρόμετρο στη Βρετανία, το 51% των νέων απαντούν ότι το πού θα καταλήξουν οι άνθρωποι καθορίζεται από το ποιοι είναι οι γονείς τους. Οι νέοι «νιώθουν όλο και πιο πολύ ότι είναι στη λάθος πλευρά μιας βαθιάς αδικίας», είπε ο ειδικός σε θέματα κοινωνικής κινητικότητας Άλαν Μίλμπουρν, στέλεχος των Εργατικών που συνεργάστηκε με την κυβέρνηση των Συντηρητικών, για να παραιτηθεί τελικά πέρυσι.

150 χρόνια μπορεί να χρειαστούν για ένα παιδί από μια φτωχή οικογένεια της Βρετανίας προκειμένου να φτάσει να κερδίζει όσο ο εθνικός μέσος όρος -120 χρόνια είναι το αντίστοιχο διάστημα στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ σε 24 χώρες. Ένα στα τρία παιδιά με πατέρα με χαμηλό εισόδημα, θα μείνει παγιδευμένο σε χαμηλά εισοδήματα. Τα περισσότερα από τα υπόλοιπα δύο τρίτα των παιδιών θα ανεβούν μόλις ένα σκαλί στο εισόδημα στη διάρκεια της ζωής τους. Με αφορμή τα ευρήματα, ο ΟΟΣΑ κάλεσε τις κυβερνήσεις να κάνουν περισσότερα για τη στέγαση, την εκπαίδευση και τις μεταφορές. Είναι ο ίδιος οργανισμός που οκτώ χρόνια πριν καλούσε τις αναπτυγμένες χώρες να κάνουν περικοπές στις δημόσιες δαπάνες τους. Και οι κυβερνήσεις το έκαναν.

«Φτωχός στα 20, Φτωχός για Πάντα»

Αυτός ήταν ο τίτλος ενός άρθρου του αμερικανικού περιοδικού «The Atlantic» το 2016. Οι οικονομολόγοι Καρ και Γουέμερς από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης είχαν μελετήσει τις πιθανότητες οικονομικής εξέλιξης ενός νέου, με στοιχεία από το 1981 μέχρι το 2008. Από τη δεκαετία του ΄80 μέχρι το 2000, έγινε λιγότερο πιθανό ένας εργαζόμενος να ανεβεί τη σκάλα του εισοδήματος. Αυτοί που ξεκινούν με λίγα χρήματα στις πρώτες τους δουλειές είναι πιο πιθανό να συνεχίζουν να κερδίζουν λίγα δεκαετίες μετά, και αυτοί που ξεκινούν από την κορυφή, να συνεχίζουν να κερδίζουν πολλά χρήματα στη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.

Όλο και πιο πολύ φαίνεται ότι «το από πού ξεκινάς γίνεται όλο και πιο σημαντικό για το πού θα καταλήξεις», είπαν οι δύο ερευνητές.

Όλα ξεκινούν από νωρίς. Από το σχολείο. Η σύνδεση «ανάμεσα στο οικογενειακό εισόδημα και την εκπαιδευτική επίδοση του παιδιού δεν έχει σπάσει», αναφερόταν σε έκθεση της βρετανικής κυβέρνησης το 2016. Φτωχά, έξυπνα παιδιά αρχίζουν να μένουν πίσω σε σχέση με τα πλουσιότερα από πολύ νωρίς. Παιδιά από οικογένειες με χαμηλότερα εισοδήματα είναι πολύ πιο πιθανό να τα πηγαίνουν άσχημα στις εξετάσεις -που αποτελούν φραγμούς στη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Το χάσμα διευρύνεται από τα 3 μέχρι τα 18 τους χρόνια. «Φυσική» συνέχεια, από τους 6.500 φοιτητές που δέχονται κάθε χρόνο τα δύο πιο γνωστά πανεπιστήμια της Βρετανίας, η Οξφόρδη και το Κέμπριτζ, μόλις οι 40 είναι «τόσο φτωχοί» ώστε να δικαιούνται δωρεάν γεύματα. Είναι αυτό τόσο καθοριστικό; Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι οι απόφοιτοι του «Όξμπριτζ» είναι το 1% του πληθυσμού, αλλά από αυτούς προέρχεται το 75% των ανώτατων δικαστών και πάνω από το 50% των πιο γνωστών δημοσιογράφων της χώρας. Μόλις το 4% των γιατρών και το 6% των δικηγόρων στη χώρα είναι παιδιά εργατικών οικογενειών.

Ας δεχτεί, πάντως, κάποιος το ενδεχόμενο η εκπαίδευση να καταφέρει να «σπάσει» φράγματα, και ένα φτωχό παιδί να λάβει μια πολύ καλή μόρφωση. Τι γίνεται μετά; Η έλλειψη κινητικότητας ισχύει ακόμη και για απόφοιτους κολεγίων. Στη Βρετανία, η πιθανότητα να πάρει κανείς υψηλά αμειβόμενη θέση σε ένα επάγγελμα κύρους, είναι ακόμα στενά συνδεδεμένη με το κοινωνικό υπόβαθρο της οικογένειας, έλεγε η ίδια έκθεση. Παιδιά από την εργατική τάξη -ακόμη κι αν έχουν υψηλές επιδόσεις- είναι λιγότερο πιθανό να εξασφαλίσουν τέτοιες θέσεις εργασίας, επειδή έχουν μικρότερη πρόσβαση σε δίκτυα και λιγότερες γνώσεις να κινηθούν μέσα στο σύστημα.

Διότι δεν αρκεί να πάρει κανείς πτυχίο από ένα «πανεπιστήμιο των ελίτ» -πρέπει να κινείται και στους ίδιους κύκλους, να ζει στις σωστές περιοχές των πόλεων, να έχει τις σωστές διασυνδέσεις. Το «επί ίσοις όροις», απλώς δεν υπάρχει.

Αξιοκρατία

Υπάρχει, βέβαια, το επιχείρημα ότι κάποιοι ξεκινούν από «χαμηλά» και ανεβαίνουν στην ελίτ της πυραμίδας. Αυτοί είναι οι εξαιρέσεις. Μελετώντας κοινωνίες εκατοντάδων χρόνων, ο ιστορικός της Οικονομίας Γκρέγκορι Κλαρκ καταλήγει ότι η σύνθεση της οικονομικής ελίτ κάθε χώρας έχει παραμείνει εντυπωσιακά σταθερή. Αυτός είναι ο κανόνας. Αλλά αν όλα αυτά ισχύουν, αν η καταγωγή μετρά τόσο καθοριστικά -και τα στοιχεία αυτό αποδεικνύουν- τότε γιατί η πλειονότητα των ανθρώπων αποδέχεται κάτι τόσο καταφανώς άδικο; Με ποιον τρόπο πείστηκε ότι αυτό πρέπει να δέχεται ως δεδομένο;

Στη φεουδαρχία, η θέση του ανθρώπου στην κοινωνία καθοριζόταν ευθέως από την καταγωγή του: αριστοκράτης ή δούλος. Μετά ήρθε η Γαλλική Επανάσταση, και οι φιλελεύθερες ιδέες. Ο παλιός κόσμος ανατρεπόταν, μαζί και το προνόμιο της καταγωγής. Λιγότερο από έναν αιώνα μετά, και ενώ η αστική τάξη έγραφε τώρα τους κανόνες τους παιχνιδιού εγκαθιδρύοντας τη δική της εξουσία, ο  Εμίλ Μπουτμί ίδρυε στη Γαλλία το περίφημο μέχρι σήμερα Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών, προορισμένο για την ελίτ της χώρας, με μια ξεκάθαρη ιδέα: «αναγκασμένες να δεχτούν την κυριαρχία της πλειοψηφίας, οι τάξεις που αυτοαποκαλούνται ‘ανώτερες τάξεις΄ μπορούν να διατηρήσουν την πολιτική ηγεμονία τους μόνο επικαλούμενες τα δικαιώματα των πιο ικανών. Καθώς τα παραδοσιακά αφηγήματα της ανώτερης τάξης καταρρέουν, το κύμα της δημοκρατίας θα αντιμετωπίσει μια δεύτερη γραμμή άμυνας». Η δεύτερη γραμμή άμυνας ήταν η «αξιοσύνη». Απαραίτητη ιστορικά διεκδίκηση για να κοντραριστεί το «κληρονομικώ ελέω» της αριστοκρατίας και να περάσει η εξουσία σε περισσότερα χέρια, ή ανάχωμα στο να περάσει η εξουσία στα χέρια των πολλών -ή «πέρασμα» σταδιακά από το πρώτο στο δεύτερο;

Μέχρι σήμερα, πάντως, οι κοινωνίες φαίνεται ότι ανέχονται την οικονομική ανισότητα, αν προκύπτει από αυτό που διδάσκονται από πολύ νωρίς να αντιλαμβάνονται ως αξιοκρατική διαδικασία. Αυτό που δε διδάσκονται, είναι να αναρωτιούνται σε ποιες υλικές συνθήκες δημιουργούνται οι «άξιοι» και οι λιγότερο άξιοι. Για να μην αμφισβητήσει ποτέ ο άνθρωπος το δομικό πρόβλημα αυτού του διαχωρισμού -και άρα το σύστημα ολόκληρο- διδάσκεται, επίσης, να πιστεύει στην κοινωνική κινητικότητα: Κανείς δεν είναι καταδικασμένος, όλοι μπορούν δυνάμει να «αλλάξουν κατηγορία», να μετακινηθούν, χάρη στον ανταγωνισμό -κάποιοι, βέβαια, γεννιούνται στην «καλή» κατηγορία, οπότε δε χρειάζεται να κάνουν και πολλά, αλλά αυτό καλύπτεται τεχνηέντως στη διάρκεια των νουθεσιών προς τους λιγότερο τυχερούς «να δουλέψουν σκληρότερα για να διακριθούν και να καταφέρουν να ζήσουν καλύτερα».

Κοινωνική κινητικότητα. Όρος, έτσι κι αλλιώς, προβληματικός. Γιατί, ποιος είναι ο σκοπός μιας κοινωνίας; Να αυξάνονται οι πιθανότητες να «ανεβούν» κάποιοι, ή να ανεβεί το επίπεδο της ζωής όλων; Το 1962 ο Μάικλ Χάρινγκτον δημοσίευσε το βιβλίο του με τίτλο «Η Άλλη Αμερική», αποδομώντας τον μύθο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν μετατραπεί σε κοινωνία της «μεσαίας τάξης» χάρη στην κινητικότητα. «Η τύχη των φτωχών βρίσκεται στα χέρια των πλούσιων. Αν η οργή και η ντροπή για αυτό δεν είναι μπροστά μας, κάποιος μπορεί να γράψει ένα βιβλίο για την άλλη Αμερική μια γενιά από τώρα, και τα πράγματα θα είναι τα ίδια ή και χειρότερα». Πρόβλεψε σωστά. Φυσικά, πολύ νωρίτερα από αυτόν, τα είχαν προβλέψει άλλοι. Που πίστευαν, όμως, και κάτι ακόμα: ότι η τύχη των φτωχών, στην πραγματικότητα, δε βρίσκεται ούτε στα χέρια των πλούσιων, ούτε στα χέρια των εκπροσώπων τους -παρά μόνο στα δικά τους χέρια.

www.ert.gr

γράφει ο Νάσος Μπράτσος

Μοιάζει να είναι πολύ μακρινός εκείνος ο Σεπτέμβρης του 2000 που το πολύνεκρο ναυάγιο του Espress Samina, είχε συγκλονίσει τη χώρα. Ήταν βράδυ Τρίτης 26 Σεπτεμβρίου και η χώρα μέτραγε 81 χαμένες ζωές στο ναυάγιο έξω από την Πάρο.

Το ίδιο βράδυ, ο Λιμενάρχης Πάρου Δημήτριος Μάλαμας, απεβίωσε κάτω από το άγχος και την πίεση της επιχείρησης διάσωσης. Στις αναλύσεις του Τύπου της εποχής κυριαρχούσαν θέματα όπως η ηλικία του στόλου της ακτοπλοΐας, η κακή συντήρηση, η καταπόνηση πλοίων και πληρωμάτων από τα συνεχή ταξίδια της θερινής περιόδου και άλλα παρεμφερή.

Να θυμίσουμε ότι το πλοίο μόλις είχε υποστεί μετασκευή με την προσθήκη ακόμα ενός ορόφου, ενώ ένα – ενάμιση μήνα πριν είχε αποχωρήσει μέλος του πληρώματος, όπου με επιστολή του αναφέρονταν σε προβλήματα που δημιουργούσαν συνθήκες μη ασφαλούς λειτουργίας.

Στις 20/9/2000 σε τηλεγράφημα του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων, διαβάζουμε μεταξύ άλλων ότι: Όσο για την αναφορά-καταγγελία του Α` μηχανικού του πλοίου Α. Σορόκου, στις 21/9/2000 ότι το σκάφος παρουσίαζε σοβαρά προβλήματα, οι τρεις αξιωματικοί υπογράμμισαν πως αμέσως έγιναν δύο γενικές επιθεωρήσεις στο «Σάμινα» και δεν έπεσε στην αντίληψη κανενός, κάτι το μεμπτό.

Εκείνο τον καιρό κόντευε να γίνει must να ταξιδεύεις στο Αιγαίο και να υποστείς βλάβη εν πλω από καμιά «Δημητρούλα», την οποία πάντως προτιμούσαν οι νταλικιέρηδες γιατί χρέωνε πιο φτηνά το ναύλο στις νταλίκες.

Από τότε αρκετά πλοία – σαπάκια αποσύρθηκαν, κυρίως του στόλου του Αγούδημου, τα οποία οδηγήθηκαν σε διαλυτήρια στην Τουρκία, ορισμένα καινούργια μπήκαν στις γραμμές, ακολούθως εν μέσω κρίσης ή και λίγο πριν από αυτήν μερικά από αυτά πουλήθηκαν.

Ακολούθησε ένας κύκλος κινητοποιήσεων το 2011 – 2012 όπου οι τοπικές κοινωνίες δεν ήθελαν πλοία τύπου Aqua Maria (Λήμνος) και Ιεράπετρα (Σάμος – Ικαρία) και ο τότε υπουργός ναυτιλίας Άδωνις Γεωργιάδης δήλωνε αυτά τα πλοία έχουμε, αν δεν σας αρέσει να πάτε κολυμπώντας.

Από τότε με ορισμένα από τα υπέργηρα πλοία να έχουν αποσυρθεί ή να έχουν πωληθεί σε χώρες που οι ναυτιλιακές τους πήρανε φλουρί κωνσταντινάτο και τους έδωσαν βαρέλι δίχως πάτο και με τους νησιώτες να μην έχουν φορέσει βατραχοπέδιλα και γυαλιά κολύμβησης ή σκουφάκια, όπως θα συνέβαινε αν πειθαρχούσαν στις κατευθύνσεις Γεωργιάδη (μερικοί το έπραξαν στις κινητοποιήσεις εκείνης της εποχής στα πλαίσια σατιρικής προσέγγισης του θέματος) το τοπίο δεν επιτρέπει αισιοδοξία.

Έτσι χωρίς ακραίες ναυτικές ταλαιπωρίες σε σύγκριση με εκείνα τα χρόνια, το πρόβλημα της ακτοπλοΐας, κυρίως το χειμώνα έχει τη διάσταση του μη επαρκούς αριθμού δρομολογίων, όπως αναφέρουν οι τοπικές νησιώτικες κοινωνίες και οι φορείς τους, αλλά και των ακριβών εισιτηρίων.

Η τρύπα επιχειρείται να καλυφθεί με δρομολόγια – μαμούθ, που προσεγγίζουν περισσότερα λιμάνια σε σχέση με τις γραμμές του παρελθόντος, με αποτέλεσμα να υποχρεούνται οι επιβάτες σε πολύωρες χειμωνιάτικες «κρουαζιέρες».

Κάπου εκεί αρχίζουν και οι συγκρούσεις «κάτω από το τραπέζι», ποια ναυτιλιακή θα πάρει τη γραμμή – φιλέτο, ποια πρέπει να πάρει κάποια άλλη γραμμή για αντιστάθμισμα. Ποιοι τοπικοί βουλευτές και δήμαρχοι παρεμβαίνουν, ώστε να ωφεληθεί η περιοχή τους, ακόμα και αν αυτό γίνει σε βάρος κάποιας άλλης, σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και στο ίδιο νησί εκφράζονται οι κόντρες για το ποιο λιμάνι θα ωφεληθεί περισσότερο, κλπ.

Μόνο που έτσι το πρόβλημα δεν λύνεται ποτέ, απλά αλλάζει εκφράσεις, παραμένει το «διαίρει και βασίλευε» και πάντα ο «εχθρός» είναι ο δίπλα και ποτέ η απουσία χάραξης πολιτικής υπέρ του συνόλου των νησιωτικών περιοχών και των εργαζομένων στην ακτοπλοΐα.

Ας θυμηθούμε στην ιστορία όλων των κλάδων των συγκοινωνιών στη χώρα, ότι όλοι τους έμειναν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε χέρια ιδιωτών πριν περάσουν στο δημόσιο (τρόλεϊ, ηλεκτρικός σιδηρόδρομος, αεροπλάνα, κλπ) ή πριν επανέλθουν σε ιδιώτες. Ποτέ μα ποτέ όμως στην ακτοπλοΐα δεν υπήρξε εκτός ίσως από τα πρώτα βήματα σύστασης του ελληνικού κράτους (με μισθώσεις πλοίων), φορέας ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών δημόσιος, συνδεδεμένος με τη ναυπηγική βιομηχανία, τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και την αγορά εργασίας των ναυτεργατικών επαγγελμάτων.

Χρέος μας λοιπόν να μην ξεχνάμε τα θύματα των ναυτικών τραγωδιών – δυστυχημάτων και να διεκδικούμε πάντα το καλύτερο. Aν μάλιστα υπολογίσουμε τα όσα έγιναν με το ρυπαρό (από πολλές απόψεις) ναυάγιο στο Σαρωνικό, το 2017, μάλλον δεν «έχει μπει το μαχαίρι στο κόκκαλο», όπως πολλοί και σε διάφορες εποχές υπόσχονταν για θέματα ναυτιλίας – ακτοπλοΐας.

 

www.ert.gr

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Στην ταραγμένη περίοδο του 2015 αναφέρθηκε ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος σε συνέντευξή του στην οποία περιλαμβάνεται μια άκρως ενδιαφέρουσα δήλωση, σχετικά με τον τρόπο που διεξήχθη η διαπραγμάτευση με τους δανειστές.

Είπε ο κ. Τσακαλώτος στη συνέντευξή του (δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο newpost.gr): «Μια από τις αδυναμίες μας το πρώτο εξάμηνο, για την οποία έχω κι εγώ ευθύνη, ήταν ότι αυτό που θεωρούσαμε εμείς ρίσκο για την ευρωζώνη κι επομένως διαπραγματευτικό όπλο για μας, αποτελούσε επιθυμία του κ. Σόιμπλε. Είναι σωστό αυτό που λένε ότι ο κ. Σόιμπλε είναι πιο ευρωπαϊστής από την κ. Μέρκελ. Αλλά υποστηρίζει μια πιο μικρή ευρωζώνη».

Είναι πολύ σημαντική η διαπίστωση, διότι είναι η πρώτη φορά που γίνεται μια στρατηγική αποτίμηση των γεγονότων εκείνης της περιόδου, αλλά και επειδή αναδεικνύει την τελείως διαφορετική οπτική που έχει για την ευρωζώνη το κυρίαρχο τμήμα του γερμανικού κατεστημένου που εκφράζει ο Σόιμπλε, σε σχέση με τις χώρες του Νότου.

Το 2015 ο κ. Σόιμπλε ήταν έτοιμος να παίξει κορώνα-γράμματα την τύχη της ευρωζώνης, προκειμένου η τελευταία να απαλλαγεί από τα θεωρούμενα «βαρίδια», όπως η Ελλάδα, αλλά και για να πληγεί πολιτικά η ιδέα της Αριστεράς στην εξουσία και η προοπτική ανατροπής της λιτότητας.

Ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο που επισημαίνει ο υπουργός Οικονομικών αφορά την επιλογή παραμονής στο ευρώ το 2015 με την ελληνική πλευρά να συμβιβάζεται. Λέει ο κ. Τσακαλώτος:

«Σε ό,τι αφορά το συμβιβασμό που επετεύχθη τα ξημερώματα της 15ης Ιουλίου 2015, δεν είχαμε άλλη επιλογή. Τα πράγματα είχαν φτάσει στο απόλυτο άκρο, ειδικά σε ό,τι αφορούσε το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αν φεύγαμε από το ευρώ εκείνη τη στιγμή δεν θα ήταν το ίδιο με το να φεύγαμε το 2010. Είχε ήδη προηγηθεί η διαδικασία της εσωτερικής υποτίμησης και η απώλεια του 25% του ΑΕΠ. Θα είχαμε μια επιπλέον υποτίμηση πάνω στην ήδη γενόμενη εσωτερική υποτίμηση. Η οικονομική αναταραχή θα ήταν πολύ δύσκολα διαχειρίσιμη».

Είναι γεγονός ότι εκ των υστέρων πολλοί διαπιστώνουν ότι εάν είχε γίνει διαφορετική διαχείριση της κρίσης από την αρχή, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Λάθη έχουν παραδεχτεί και οι ίδιοι οι δανειστές, από το ΔΝΤ και την Κομισιόν, μέχρι πρωταγωνιστές όπως ο Γιερούν Ντάιζελμπλουμ που γράφει στο βιβλίο του ότι θα έπρεπε να γίνει διαφορετική διαχείριση.

Εάν η αναδιάρθρωση χρέους είχε γίνει το 2010, θα είχε λυθεί το πρόβλημα του χρέους; Εάν η απειλή του Grexit είχε διατυπωθεί το 2010, μήπως οι Ευρωπαίοι είχαν κάνει πίσω, αφού ήταν ανέτοιμοι τότε;

Πολλά τα «εάν» που διατυπώνονται κατά καιρούς και η σημασία τους δεν είναι μόνο ιστορική.

Διότι η ευρωζώνη συνεχίζει στον ίδιο δρόμο και τα περισσότερα από τα αδιέξοδα δεν έχουν ξεπεραστεί, αντιθέτως. Θα τα ξαναβρούμε μπροστά μας.

Οι σκληροπυρηνικοί στη Γερμανία και τις άλλες χώρες του Βορρά κερδίζουν έδαφος, ενώ και το χάσμα με το Νότο αντί να μικραίνει μεγαλώνει. Ο κ. Σόιμπλε έχει εξελιχθεί στον πλέον δημοφιλή πολιτικό στη Γερμανία -ακριβώς λόγω των σκληρών πολιτικών που επέβαλε στην υπόλοιπη ευρωζώνη- ενώ και οι ακραίες θέσεις κέρδισαν έδαφος στο εσωτερικό της Γερμανίας, όπως δείχνει η σημαντική άνοδος των ακροδεξιών αλλά και η υιοθέτηση της ρητορικής τους από τα συντηρητικά κόμματα.

Κι όλα αυτά ενώ είναι πολύ πιθανόν ότι η επόμενη Ευρωβουλή, μετά τις εκλογές του 2019, θα γεμίσει… αντιευρωπαϊστές.

www.ert.gr

της Μάχης Μαργαρίτη

Στις 2 Σεπτεμβρίου, μια τεράστια πυρκαγιά αποτέφρωσε το Εθνικό Μουσείο της Βραζιλίας στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Δεν καταστράφηκε μόνο το ιστορικό κτίριο, αλλά και το μεγαλύτερο μέρος μιας τεράστιας και αναντικατάστατης συλλογής ενός μουσείου που δύο μήνες νωρίτερα γιόρταζε τους δύο αιώνες ζωής του.

«Ήταν 200 χρόνια από την κληρονομιά της χώρας. 200 χρόνια μνήμης. 200 χρόνια επιστήμης. 200 χρόνια πολιτισμού και παιδείας», είπε μία από τις διευθύντριές του. 20 εκατομμύρια εκθέματα, ιστορία 11.000 χρόνων. Ιστορία, όχι της Βραζιλίας. Ιστορία της ανθρωπότητας. Η παλιότερη συλλογή αρχαίων της Αιγύπτου στην Αμερική, μαζί με αρχαιοελληνικά και ρωμαϊκά εκθέματα που επέζησαν της καταστροφής της Πομπηίας. Τα αρχαιότερα ανθρώπινα απολιθώματα που έχουν ανακαλυφθεί στη Λατινική Αμερική, αυτά της «Λουσία», γνωστής ως «πρώτου βραζιλιάνου», ηλικίας περίπου 12.500-13.000 χρόνων. Μια ανεκτίμητη συλλογή από 100.000 κολομβιανά εκθέματα, μούμιες από τις Άνδεις, υφάσματα και κεραμικά από την Αμερική. Όπως και καταγραμμένα ιστορικά ντοκουμέντα δύο αιώνων ιστορίας της Βραζιλίας -αποκαΐδια βρέθηκαν τρία χιλιόμετρα μακριά. Το κτίριο όπου στεγαζόταν το μουσείο ήταν στο παλάτι στο οποίο ανακηρύχτηκε η ανεξαρτησία της χώρας το 1822, εκεί όπου συγκλήθηκε η πρώτη Εκλογική Συνέλευση της Δημοκρατίας της Βραζιλίας το 1890, σημαίνοντας το τέλος του πορτογάλου αυτοκράτορα.

Πώς ξέσπασε η πυρκαγιά; Ερευνάται. Πιθανά κάποιο ατύχημα στο εσωτερικό του μουσείου. Ήταν αυτή η αιτία της καταστροφής; Σύμφωνα με τα στοιχεία, το μουσείο δεν είχε σύστημα πυρόσβεσης. Οι κρουνοί έξω από το κτίριο βρέθηκαν άδειοι. «Διαδοχικές κυβερνήσεις δεν έδιναν πόρους, δεν επένδυαν σε υποδομές», είπε ένας καθηγητής-εργαζόμενος στο μουσείο. Τα τελευταία χρόνια ο προϋπολογισμός για το μουσείο μειώθηκε κατά το ένα τρίτο. Είχε παραμεληθεί από διαδοχικές κυβερνήσεις, είπαν στελέχη του. Το μουσείο είχε ζητήσει χρήματα για επισκευές, που δεν είχαν δοθεί -την ίδια ώρα χρηματοδοτούνταν αδρά υποδομές για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2014 και τους Ολυμπιακούς του 2016.

Η καταστροφή, λοιπόν, δε συνέβη σε μια νύχτα. Όπως συνήθως συμβαίνει.

Εμπορικό κέντρο, Κεμέροβο

Στο εμπορικό κέντρο Ζίμναγια Βίσνια στην πόλη Κεμέροβο της Ρωσίας, στις 25 Μαρτίου ξέσπασε πυρκαγιά. Η φωτιά προκάλεσε τον θάνατο 64 ανθρώπων -οι 41 ήταν παιδιά. Πολλά από τα θύματα βρίσκονταν στα σινεμά του κέντρου -η ώρα ήταν 4 το απόγευμα.

Η πυρκαγιά οφείλεται πιθανά πρόβλημα σε πρόβλημα κάποιου ηλεκτρικού κυκλώματος. Το σύστημα συναγερμού δεν ενεργοποιήθηκε. Οι πόρτες κινδύνου παρέμειναν κλειστές παγιδεύοντας ανθρώπους στις αίθουσες των σινεμά. Το εμπορικό κέντρο φέρεται να μην είχε λάβει άδεια από το αρμόδιο υπουργείο το 2013 επειδή δεν πληρούσε τις προδιαγραφές ασφαλείας -παρόλα αυτά άνοιξε, και μάλιστα επεκτάθηκε με νέα πτέρυγα. Η επένδυση έφερε χρέη, και η διοίκηση άρχισε περικοπές. Φύλαξη και καθαριότητα ανατέθηκαν σε ιδιωτικές εταιρίες, μειώθηκαν οι φύλακες, μειώθηκε η συντήρηση. Οι πόρτες του σινεμά κλειδώνονταν για να μη μπορούν επισκέπτες να μπαίνουν χωρίς εισιτήριο. Αυτά λένε τα ρεπορτάζ. Και, επιπλέον, το 2016, ήρθε σε ισχύ νόμος που έδινε σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις «μορατόριουμ» κάποιων ετών για μια σειρά ελέγχων. Το εμπορικό κέντρο -έκτασης 23.000 τετραγωνικών μέτρων- χαρακτηρίστηκε «μικρή επιχείρηση» και απέφυγε τους ελέγχους. Στη «μητέρα-εταιρία» της διαχειρίστριας έχει μετοχές ο δισεκατομμυριούχος Ντένις Στενγκέλοφ, συνιδιοκτήτης μιας από τις μεγαλύτερες εταιρίες «γρήγορων γευμάτων» της Ρωσίας, με έδρα του την Αυστραλία. Φωτογραφίες του ίδιου και της οικογένειάς του σε ιδιωτικά τζετ και θέρετρα χειμερινών διακοπών ήρθαν στην κυκλοφορία. Η ιστοσελίδα Life έγραψε, «Ο Στενγκέλοφ ξοδεύει για τα παιδιά του που ζουν στην Αυστραλία και ταξιδεύουν στον κόσμο, αλλά φαίνεται ότι αποφάσισε να κάνει οικονομία στο εμπορικό του κέντρο». Στο Κεμέροβο, «την πιο φτωχή πόλη της Σιβηρίας» το 2015.

Πύργος Γκρένφελ, Λονδίνο

Αλλά πόσο διαφορετικά είναι τα πράγματα στη «δεύτερη πιο πλούσια πόλη του κόσμου», το Λονδίνο; Στις 14 Ιουνίου 2017, ξέσπασε πυρκαγιά στο 24ώροφο συγκρότημα διαμερισμάτων «Πύργος Γκρένφελ» στο δυτικό τμήμα της πόλης. 72 νεκροί, ανάμεσά τους πολλά παιδιά. Η φωτιά έκαιγε για 60 ώρες μέχρι να κατασβεστεί. Ένα ατύχημα, μια δυσλειτουργία ενός ψυγείου σε ένα διαμέρισμα, ήταν αρκετό για να «λαμπαδιάσει» το κτίριο, εξαιτίας του εύφλεκτου υλικού με το οποίο ήταν επενδυμένο εξωτερικά. Η επένδυση που είχε χρησιμοποιηθεί περιείχε υλικό το οποίο δεν ήταν κατάλληλο για τόσο ψηλό κτίριο. Κι όμως, επειδή ήταν φθηνότερο, τοποθετήθηκε. «Για να βελτιωθεί ενεργειακά», στο πλαίσιο, βέβαια, του gentrification, του λεγόμενου «εξευγενισμού», μια και το συγκρότημα των κατοικιών δεν «ταίριαζε» με τα πολυτελέστερα κτίρια των κοντινών συνοικιών. Στα διαμερίσματα έμεναν κυρίως άνθρωποι με χαμηλό εισόδημα. Σχεδιασμένο το 1967 ως δημοτικές κατοικίες για οικονομικά ευάλωτους, ανακαινίστηκε τα τελευταία χρόνια. Το διαχειριζόταν το τοπικό δημοτικό συμβούλιο και το συμβούλιο διαχείρισης του κτιρίου. Επί χρόνια, η Ομάδα Δράσης Γκρένφελ που είχαν συγκροτήσει κάτοικοι του κτιρίου, προειδοποιούσε για ελλείψεις στην πυρασφάλεια. Το ίδιο και ανεξάρτητος εκτιμητής. Το ίδιο και η Αρχή Σχεδιασμού για Έκτακτα Γεγονότα. Τέσσερις υπουργοί φέρονται να είχαν ενημερωθεί για το πρόβλημα. Τίποτα δεν έγινε. Την ίδια ώρα, ο προϋπολογισμός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας του Λονδίνου μειωνόταν, στο πλαίσιο περικοπών. Τουλάχιστον δέκα σταθμοί έκλεισαν. Ενώ, για να «εξοικονομηθούν 66 εκατομμύρια λίρες» ιδιωτικοποιούνταν το πρόγραμμα εκπαίδευσης της υπηρεσίας. Ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής Μάικλ Ντόουντεν, ο πρώτος που βρέθηκε στον τόπο της πυρκαγιάς, είπε στην ανάκρισή του ότι δε μπορούσε να θυμηθεί «οποιαδήποτε στιγμή που να είχα πραγματικά συμμετάσχει σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο θα διευκόλυνε αυτόν τον στόχο» -δηλαδή, τον στόχο να διαχειριστεί η υπηρεσία σύνθετες καταστάσεις, όπως την περίπτωση της φωτιάς σε τέτοιου είδους κτίριο.

«Όλες μας οι προειδοποιήσεις έπεφταν σε αυτιά κωφών», έγραψε η Ομάδα Δράσης Γκρένφελ. «Μια τέτοια καταστροφή ήταν αναπόφευκτη, και, απλώς, θέμα χρόνου.»

Τρεις καταστροφές, σε τρία διαφορετικά σημεία του πλανήτη. Διαφορετικές, αλλά και τόσο όμοιες. Ανάλογα «συμβάντα» προστίθενται στη λίστα. Που μεγαλώνει συνεχώς. Τυχαία γεγονότα, ή χρονικά προαναγγελθέντων θανάτων; Στον αναπτυγμένο, και στον αναπτυσσόμενο κόσμο, μπορούν να συνυπάρξουν ιδιωτικό κέρδος και δημόσιο καλό; Περικοπές και κοινωνική ανάπτυξη; Λιτότητα και προστασία των πολλών; Πίσω από κάθε «έκτακτο», «απρόβλεπτο» γεγονός, θα βρει κανείς, χρησιμοποιώντας αυτό που ονομάζουμε «σκέψη με τη λογική», αίτια. Άρα και ευθύνες. Ακόμη κι αν δεχτεί, όμως, κάποιος την ύπαρξη αστάθμητων παραγόντων, γι΄ αυτό υπάρχουν -θεωρητικά- τα οργανωμένα κράτη: για να αντιμετωπίζουν το έκτακτο, για να διαχειρίζονται το «έξω από τα συνηθισμένα». Γι΄αυτό οι πολίτες -σε αυτό το σύστημα αστικής οργάνωσης, που δεν το έχουν επιλέξει- διδάσκονται από μικρή ηλικία ότι πρέπει να εκχωρούν ελευθερίες : επειδή, σε αυτό το «κοινωνικό συμβόλαιο» το αντάλλαγμα -θεωρητικά- είναι η προστασία τους. Αλλά τα συμβόλαια έχουν όρους. Και όταν οι όροι τους παραβιάζονται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο πολύ, σε ένα οικονομικό σύστημα που διευρύνει συνεχώς την ανισότητα -και δε θα σταματήσει να το κάνει- κάποτε ο δεύτερος -υποχρεωτικά- συμβαλλόμενος, δε θα τα δέχεται πια. Οι γονείς σε κάθε Κεμέροβο αυτού του κόσμου, που χαιρέτισαν τα παιδιά τους πριν πάνε να δουν μια ταινία, και δεν τα ξαναείδαν, οι άνθρωποι στους Πύργους Γκρένφελ αυτού του κόσμου, κάποτε δε θα δέχονται πια ότι αυτή είναι η πραγματικότητα στην οποία πρέπει να ζήσουν. Το ερώτημα δεν είναι πότε θα δείξουν την οργή τους. Το ερώτημα είναι, πού θα τη στρέψουν. Και εδώ αρχίζει μια άλλη, μεγάλη συζήτηση.

www.ert.gr

Πέρασε το καλοκαίρι, και με τον χθεσινό εορτασμό και της εργατικής αργίας, της Labor Day, ξεκίνησε η παραδοσιακά προσδιορισμένη προεκλογική περίοδος για τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου. Αυτή τη στιγμή, το ρεπουμπλικανικό κόμμα ελέγχει πλήρως τη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία, με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, και συντηρητικές πλειοψηφίες στα δύο σώματα του Κογκρέσου, τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία. Καθώς τα δύο κόμματα ετοιμάζονται για την μάχη της κάλπης, εκλογολόγοι, επικοινωνιολόγοι, αναλυτές και σύμβουλοι κάθε είδους προσπαθούν να συνδυάσουν τα ιστορικά και τα σύγχρονα στατιστικά δεδομένα στη διάθεσή τους για να προβλέψουν ποιος έχει περισσότερες πιθανότητες να γιορτάσει το βράδυ της 6ης Νοεμβρίου. Οι ενδοιασμοί είναι προφανείς: Πώς μπορεί ένα σύστημα που απέτυχε παταγωδώς να προβλέψει την εκλογή Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, να προβλέψει πως θα αντιδράσει το εκλογικό σώμα στην εποχή αυτού του πληθωρικού, απρόβλεπτου προέδρου και της μάλλον στέρεης εκλογικής του απήχησης σε συγκεκριμένες ομάδες του αμερικανικού πληθυσμού;

Όπως και να έχουν οι -δικαιολογημένες σε κάθε εκλογική αναμέτρηση- αμφιβολίες, κάποια πράγματα φαίνεται να επιβεβαιώνονται μέσα στα χρόνια. Ένα από αυτά είναι και το αξίωμα πως η κυβερνητική φθορά ενός κόμματος που ελέγχει και τον Λευκό Οίκο και το Κογκρέσο ευνοεί την αντιπολίτευση. Κάπως έτσι αναπτερώνεται το ηθικό των Δημοκρατικών, οι οποίοι οδηγούνται στις κάλπες με όνειρα -όπως σχολιάζει και η Wall Street Journal- του 2006, όταν η δημοσκοπική πτώση του νεότερου προέδρου Τζορτζ Μπους και ο ρεπουμπλικανικός έλεγχος του Κογκρέσου έδωσαν στο Δημοκρατικό κόμμα τα απαραίτητα εφόδια για να οργανώσουν μια επιτυχημένη προεκλογική εκστρατεία, στο τέλος της οποίας κατάφεραν να «γυρίσουν» το Κογκρέσο στον έλεγχό τους. Στην ανάλυσή της, η WSJ τονίζει τις ομοιότητες ανάμεσα στις δύο εκλογές, αφού και πριν από 12 χρόνια οι Ρεπουμπλικανοί αντιμετώπιζαν νομικά προβλήματα ανώτερων στελεχών τους, δωροδοκίες, και την αναμενόμενη συσπείρωση των Δημοκρατικών, οι οποίοι είχαν βρεθεί αποκλεισμένοι από τα θεσμικά κέντρα αποφάσεων. Παρ’ όλα αυτά, μία σημαντική διαφορά μπορεί να είναι αποφασιστική, καθώς το 2006 οι εκλογείς θεωρούσαν πως οι Δημοκρατικοί υποψήφιοι ήταν καταλληλότεροι, με διαφορά 13 ποσοστιαίων μονάδων, να διαχειριστούν την εθνική οικονομία. Φέτος, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως οι Αμερικανοί εμπιστεύονται περισσότερο τους Ρεπουμπλικανούς για το ίδιο έργο, με τη διαφορά να φτάνει στις 14 μονάδες. Η οικονομία στη χώρα πηγαίνει καλύτερα, και παρ’ότι η απήχηση του Αμερικανού προέδρου στους εκλογείς είναι μόλις στο 44%, μόλις 2 μονάδες πάνω από το αντίστοιχο ποσοστό του προέδρου Μπους το 2006, το Δημοκρατικό κόμμα είναι υποχρεωμένο να παρουσιάσει μια εναλλακτική αξιόπιστη λύση που δεν θα διακινδυνεύσει το οικονομικό κλίμα. Το έργο αυτό γίνεται δυσκολότερο από την ανάπτυξη διαφορετικών δυνάμεων στους κόλπους του κόμματος, το οποίο, μετά την εκλογή Τραμπ, χαρακτηρίζεται από ανομοιογενείς βαθμούς αντίθεσης στις κυβερνητικές πολιτικές, όπως αντικατοπτρίζεται και στην προκριματική εκλογή υποψηφίων που φλερτάρουν με σοσιαλιστικές πολιτικές -μια έννοια που πρόσφατα αντιμετωπιζόταν ως ταμπού.

Η μετριοπάθεια μπορεί να είναι μια ασφαλής οδός για τους Δημοκρατικούς, οι οποίοι χρειάζεται να βρουν τη χρυσή τομή ανάμεσα στην συσπείρωση των δικών τους υποστηρικτών, χωρίς να ενθαρρύνουν τη συσπείρωση των Ρεπουμπλικανών, κάτι που μια ευθεία επίθεση στο πρόσωπο του Ντόναλντ Τραμπ και των υποψηφίων που ευνοεί θα επέτρεπε. Ακόμη, όμως, και αν φτάσουν στην καλύτερη απόφαση για αυτούς, τα μαθηματικά των προσεχών εκλογών κρύβουν πολλές ακόμη δύσκολες εξισώσεις, όπως τις παρουσιάζει και η ανάλυση της Washington Post. Το σημαντικότερο, ίσως, από τα 8 θέματα που αναδεικνύονται στο σχετικό άρθρο είναι η πιθανότητα να αλλάξει χέρια ο έλεγχος της Βουλής των Αντιπροσώπων, όπου οι Δημοκρατικοί χρειάζονται να αυξήσουν τις δυνάμεις τους κατά 23 έδρες για να αποκτήσουν την πλειοψηφία. Ιστορικά, αλλά και συγκυριακά, με πολλές επί του παρόντος ρεπουμπλικανικές έδρες να θεωρούνται προσιτές, οι Δημοκρατικοί ευνοούνται. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και στη Γερουσία, όπου οι 26 από τις 35 έδρες που κρίνονται βρίσκονται σε χέρια Δημοκρατικών. Ακόμα χειρότερα για αυτούς, οι 10 εκ των 26 βρίσκονται σε πολιτείες όπου το 2016 οι εκλογείς ψήφισαν με μεγάλη διαφορά υπέρ του προέδρου Τραμπ. Με αυτή την παρατήρηση γίνεται προφανής η σημασία και των πολιτειακών εκλογών του Νοεμβρίου για την ανάδειξη 36 κυβερνητών. Θεωρείται δεδομένο πως οι Δημοκρατικοί κυβερνήτες, οι οποίοι αυτή τη στιγμή φτάνουν τους 16, θα αυξηθούν τον Νοέμβριο. Το ζήτημα είναι ακριβώς τι θα βγάλουν οι 36 σχετικές κάλπες, και κατά πόσο θα επηρεάσει η μία εκλογή τις άλλες. Σημαντικό είναι επίσης και το ότι οι κυβερνήτες μιας πολιτείας μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην διείσδυση προεδρικών υποψηφίων, τόσο χάρη στην εγκατάσταση και ανάπτυξη ενός τοπικού κομματικού μηχανισμού μέσω θεσμικών τοποθετήσεων, αλλά και μέσω της προσαρμογής και εφαρμογής κομματικών πολιτικών που έχουν έτσι τη δυνατότητα να εκπαιδεύσουν το εκλογικό σώμα.

Άλλο στοιχείο που χαρακτηρίζει τις προσεχείς εκλογές είναι η αυξημένη συμμετοχή γυναικών υποψηφίων. Συνολικά 476 γυναίκες έθεσαν υποψηφιότητα για τη Βουλή των Αντιπροσώπων, 53 για τη Γερουσία, και 61 για το αξίωμα της κυβερνήτου -όταν τα σχετικά ρεκόρ μέχρι πρότινος ήταν 298, 26, και 34 υποψηφιότητες, αντιστοίχως. Από αυτές τις αρχικές υποψηφιότητες, 251, 26, και 18, αντιστοίχως, παραμένουν στην «κούρσα». Την ίδια ώρα, οι γυναίκες αναμένεται να συμβάλλουν καθοριστικά και ως ψηφοφόροι, μια και τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως είναι περισσότερο εξοργισμένες από τους άνδρες ψηφοφόρους με τις κυβερνητικές επιλογές του Ντόναλντ Τραμπ, και, επιπλέον, η αντίθεσή τους είναι περισσότερο ενεργητική, είναι δηλαδή περισσότερο πιθανό να ψηφίσουν για να την εκφράσουν.

Γιατί, όμως, τόσες αναλύσεις για τις ενδιάμεσες εκλογές, όταν αυτές κρίνουν -το πολύ- μόλις το 1/3 των εδρών του Κογκρέσου, και κάποια πολιτειακά αξιώματα που δεν συνδέονται αμέσως με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση; Ακόμα και αν το Ρεπουμπλικανικό κόμμα χάσει τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων, όπως και φαίνεται ότι θα γίνει, η εξέλιξη αυτή απέχει πολύ από το να είναι μια σίγουρη καταδίκη για την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές του 2020. Ο Νταν Μπαλζ σημειώνει στην Washington Post πως, αντιστρέφοντας τα κόμματα, οι πρόεδροι Κλίντον και Ομπάμα υπέστησαν αυτήν ακριβώς τη ζημία στις ενδιάμεσες εκλογές της πρώτης θητείας τους, αλλά κέρδισαν την επανεκλογή τους χωρίς προβλήματα. Οι σημαντικότερες εξελίξεις από ένα τέτοιο εκλογικό αποτέλεσμα, όπως έχουμε πει και σε άλλες αναλύσεις, θα αφορούν περισσότερο στη διαχείριση της έρευνας Μιούλερ για την Ρωσία και τον ρόλο της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ, όπως και στην άσκηση αυστηρότερων ελέγχων στην προεδρεία του. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Daily Intelligencer περιγράφει τους… φόβους, μάλλον, των αντιπολιτευόμενων δυνάμεων σχετικά με τις πιθανές αντιδράσεις του Ντόναλντ Τραμπ σε ένα πιθανώς απογοητευτικό για τον ίδιο αποτέλεσμα. Σε άρθρο του, ο Εντ Κίλγκορ τονίζει πως ο Αμερικανός πρόεδρος είναι πιθανό να προσπαθήσει να περάσει όσο γίνεται πιο γρήγορα τις ευνοϊκότερες για τον ίδιο και την εκλογική του βάση ρυθμίσεις, πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους οι νεοεκλεχθέντες και νεοεκλεχθείσες αντιπρόσωποι. Υπενθυμίζεται ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά από τις εκλογές, οι οποίες πραγματοποιούνται πάντα στις αρχές Νοεμβρίου, οι νικητές δεν αναλαμβάνουν αμέσως καθήκοντα, αλλά περιμένουν μέχρι τα μέσα του Ιανουαρίου. Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα παραμένουν στις έδρες τους οι προηγουμένως εκλεχθέντες και εκλεχθείσες αντιπρόσωποι, τους οποίους και εκτιμάται ότι θα αξιοποιήσει ο πρόεδρος Τραμπ για να εκμεταλλευτεί την παρούσα ρεπουμπλικανική πλειοψηφία και να προχωρήσει στην υλοποίηση σχεδίων όπως το την κατασκευή τείχους στα σύνορα των Η.Π.Α. με το Μεξικό.

www.ert.gr

του Νάσου Μπράτσου

Μερικούς μήνες πριν την πύρινη λαίλαπα στο Μάτι, είχαμε περπατήσει σε τμήματα της παλιάς λεωφόρου Μαραθώνος, εκεί που σήμερα λίγοι ξέρουν ότι κάποτε ήταν δρόμος με ιστορική αξία.

Χωρίς να θέλουμε να συνδέσουμε την εικόνα που είδαμε με τις βασικές αιτίες εξέλιξης και συνεπειών της φονικής πυρκαγιάς, η μετατροπή τμημάτων του οδικού δικτύου σε άτυπες χωματερές, είναι ενέργεια επιβαρυντική στις προσπάθειες πυρόσβεσης, όταν στα σημεία αυτά χρειαστεί κάτι τέτοιο.

Μεταξύ λοιπόν των ενεργειών που γίνονται αυτή την περίοδο, η αντιμετώπιση και του φαινομένου των άτυπων χωματερών, πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Βρεθήκαμε την άνοιξη του 2018 στη διασταύρωση της Ραφήνας και οδηγός μας ήταν ο Δημήτρης Μακρής που υπηρέτησε την περιοχή από πολλές θέσεις, μεταξύ αυτών και μέσα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Oι φωτογραφίες είναι από τμήματα του δρόμου, κοντά στη διασταύρωση της Ραφήνας.

Σχετικές ειδήσεις:

Αγώνας για ανάδειξη των τμημάτων της παλαιάς Λ. Μαραθώνος (φωτορεπορτάζ)

Λεωφόρος Mαραθώνος: Ανοιχτό το δίλημμα «σκουπιδότοπος ή ανάδειξη»

www.ert.gr

Λιγότερες από 100 μέρες απομένουν μέχρι τις αμερικανικές εκλογές για το Κογκρέσο, και ο Λευκός Οίκος αποφάσισε πριν λίγες ημέρες να καλέσει τους επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών στην ενημέρωση των συντακτών, για να τους διαβεβαιώσουν πως οι υπηρεσίες τους αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα την ασφάλεια των εκλογών, και παρακολουθούν με προσοχή της κινήσεις της Ρωσίας. Η ιδέα ήταν καλή -ποιος θα μπορούσε να είναι περισσότερο πειστικός, και κατάλληλος να καθησυχάσει τη χώρα πως όχι μόνο οι εκλογές θα είναι αδιάβλητες, αλλά και πως οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιστέκονται σε κάθε εξωτερική πολιτική απειλή; Αλλά, όπως πολλές καλές ιδέες, έτσι κι αυτή δεν υλοποιήθηκε ακριβώς όπως αναμενόταν. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το κλίμα χάλασε ο ίδιος ο διευθυντής των Υπηρεσιών Πληροφοριών των Η.Π.Α., Νταν Κόουτς, ο οποίος δέχθηκε μια ερώτηση σχετικά με την συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στο Ελσίνκι, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος είχε φανεί να προτιμά την ρωσική εκδοχή των γεγονότων των προεδρικών εκλογών που τον ανέδειξαν στο αξίωμά του. «Δεν είμαι σε θέση ούτε να καταλάβω πλήρως, ούτε να μιλήσω για ό,τι έγινε στο Ελσίνκι,» απάντησε ο Κόουτς, ο οποίος, όπως εύστοχα σχολιάζει και η Washington Post, είναι ex officio ίσως ο μόνος άνθρωπος που ακόμα και αν δεν μπορεί να μιλήσει για ό,τι έγινε, πρέπει να το έχει καταλάβει.

Το σχόλιο του Κόουτς δεν είναι τελείως ασυνήθιστο, μια και ο πρώην γερουσιαστής έχει αρκετές φορές εκφράσει την αντίθεσή του με το πώς ακριβώς οργανώθηκε η συνάντηση των δύο προέδρων και η συζήτηση των θεμάτων που βρίσκονται στην ατζέντα τους. Παρ’ όλα αυτά, προκαλεί εντύπωση η απόφασή του να τονίσει την απόσταση που φαίνεται να τον χωρίζει από ορισμένες αποφάσεις του Αμερικανού προέδρου στο πεδίο των σχέσεων της χώρας με την Ρωσία, ειδικά σε μια συνέντευξη Τύπου, η οποία στην πραγματικότητα βασίζεται στην παραδοχή πως αυτή η χώρα έχει θέσει στο στόχαστρό της τις αμερικανικές εκλογές. Τόσο ο Κόουτς, όσο και οι άλλοι πέντε αξιωματούχοι ασφαλείας, οι οποίοι βρέθηκαν στον Λευκό Οίκο, τόνισαν πως το επίπεδο δραστηριότητας των ρωσικών προσπαθειών ανάμειξης στις αμερικανικές εκλογές δεν συγκρίνεται με εκείνο που διαπίστωσαν στις προεδρικές εκλογές του 2016, σχολιάζοντας, όμως, πως μόνο μια σοβαρότερη κυβερνοεπίθεση βρίσκεται «μόνο ένα κλικ του πληκτρολογίου μακριά.» Μάλιστα, σύμφωνα και με το Bloomberg, ο διευθυντής του FBI, Κρίστοφερ Ρέι, υποστήριξε πως Ρώσοι και άλλοι προσπαθούν επιπλέον να περιορίσουν τη συμμετοχή των ψηφοφόρων στις εκλογές και να χρηματοδοτήσουν προεκλογικές εκστρατείες. Σχολιάζοντας τη σχετική δραστηριότητα, και οι δύο άνδρες προσπάθησαν να διευρύνουν τη συζήτηση, με τον Κόουτς να τονίζει πως οι Ρώσοι αναζητούν κάθε είδους ευκαιρία που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν, ανεξαρτήτως του κόμματος που μπορεί να κερδίσει πόντους από την ανάμειξή τους, και με τον Ρέι να προειδοποιεί για μια εχθρική πράξη υπονόμευσης της χώρας, η οποία δεν περιορίζεται σε προεκλογικές περιόδους. Σε αυτό το πλαίσιο, επανέρχονται και εντείνονται οι ενστάσεις σχετικά με τις επαφές Τραμπ-Πούτιν, οι οποίες φαίνεται να βρίσκονται σε τελείως διαφορετικό κλίμα.

Τόσο οι Δημοκρατικοί, οι οποίοι επέκριναν την συνέντευξη Τύπου των αξιματούχων πληροφοριών, όσο και οι Ρεπουμπλικανοί, είχαν αντιδράσει έντονα στην συνάντηση των δύο προέδρων στο Ελσίνκι, και ακόμα περισσότερο στην συμπεριφορά του Αμερικανού προέδρου και στα σχόλιά του κατά την ενημέρωση των συντακτών. Πλέον, μετά από αρκετές ημέρες, παρόμοιες αντιδράσεις, αν και λιγότερο διακομματικές, επισημαίνουν πως η αμερικανική κυβέρνηση δεν έχει προσφέρει καμία πληροφόρηση ως προς το τι συζητήθηκε και τι συμφωνήθηκε ανάμεσα στους δύο ηγέτες. «Χαίρομαι που ο Λευκός Οίκος έκανε επιτέλους κάτι για την ασφάλεια των εκλογών -ακόμη και αν αυτό ήταν μια απλή συνέντευξη Τύπου. Μακάρι μόνο αυτό να υποστηριζόταν από οτιδήποτε είπε ή έκανε ο πρόεδρος (Τραμπ) στη Ρωσία,» σχολίασε εκ των Δημοκρατικών γερουσιαστών ο Μαρκ Γουόρνερ. Δεν είναι μόνο ο Νταν Κόουτς, λοιπόν, ο οποίος δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας. Από το Ιστιτούτο Brookings, ο Στίβεν Πάιφερ, με 27 χρόνια εμπειρίας ως διπλωμάτης, τόνιζε προσφάτως σε άρθρο του πως η απουσία ενημέρωσης από την αμερικανική κυβέρνηση μεγεθύνεται από τον ρωσικό ενθουσιασμό για την συνάντηση, όπως τον μετέφερε ο Σεργκέι Λαβρόφ, και από τους ισχυρισμούς πως οι δύο ηγέτες προχώρησαν σε σημαντικές συμφωνίες, όπως τόνισε το ρωσικό υπουργείο Αμύνης και ο πρέσβης της χώρας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Προφανώς, η σύναψη συμφωνιών σε ανώτατο επίπεδο δεν είναι ούτε ασυνήθιστη, ούτε ύποπτη, και ο Πάιφερ προσφέρει κάποια παραδείγματα των καλύτερων πιθανών συμφωνιών ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και τον Βλάντιμιρ Πούτιν, ειδικά σε σχέση με τον περιορισμό των εξοπλισμών, ή την ρωσική δραστηριότητα στην Ουκρανία. Συγχρόνως, όμως, οι συμφωνίες μπορεί να είναι απρόβλεπτες, δεδομένων και των κατηγοριών πο βαραίνουν Ρώσους πολίτες στο στόχαστρο του ειδικού ερευνητή Ρόμπερτ Μιούλερ. Ο πρόεδρος Πούτιν πρότεινε να επισκεφτεί τη χώρα του ο Μιούλερ και να συναντηθεί με Ρώσους ερευνητές για να συζητήσουν την παραβίαση των servers του Δημοκρατικού κόμματος -σε αντάλλαγμα, όμως, για πρόσβαση των Ρώσων ερευνητών στον Αμερικανό πρώην πρέσβη στη Μόσχα, Μάικλ ΜακΦολ, καθώς και σε άλλους Αμερικανούς αξιωματούχους, τους οποίους οι ρωσικές Αρχές επιθυμούν να ανακρίνουν σε σχέση με τον Μπιλ Μπράουντερ, τον Βρετανό επιχειρηματία που, όπως τονίζουν οι New York Times, ηγήθηκε μιας παγκόσμιας εκστρατείας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την επιβολή κυρώσεων σε πλήθος Ρώσων αξιωματούχων. Ο πρόεδρος Πούτιν έχει πει πως από τις δραστηριότητες του ιδίου του Μπράουντερ και συνεργατών του στη Ρωσία έχουν προκύψει κέρδη πλέον του ενός δισεκατομμυρίου, τα οποία δεν φορολογήθηκαν ποτέ, και μεταφέρθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια εξ αυτών κατέληξαν στην προεκλογική εκστρατεία της Χίλαρι Κλίντον. Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο από το γεγονός πως, ήδη από το 2016, ο γιος, ο γαμπρός, και ο επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας του προέδρου Τραμπ είχαν μάθει πώς αξιολογεί το Κρεμλίνο τον Μπράουντερ, αφού η Νατάλια Βεσελνίτσκαγια, Ρωσίδα δικηγόρος που βρίσκεται κοντά στον επικεφαλής εισαγγελέα της χώρας, είχε αναλάβει να τους ενημερώσει. Για τον Πάιφερ, μια πιθανή συμφωνία όπως αυτή που πρότεινε ο Ρώσος πρόεδρος, εκπροσωπεί τις συμφωνίες που φοβούνται όσοι αντιτίθενται στην έλλειψη πληροφόρησης.

Σε κάθε περίπτωση, ο Μπιλ Μπράουντερ και ο συμψηφισμός που πρότεινε ο Βλάντιμιρ Πούτιν έγιναν άλλη μια ευκαιρία για να φανεί η διάσταση απόψεων στα διάφορα επίπεδα της αμερικανικής κυβέρνησης, με την εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου να επισημαίνει πως ο πρόεδρος Τραμπ βρήκε την ιδέα «ενδιαφέρουσα,» και τον εκπρόσωπο του State Department να την χαρακτηρίζει «εξωφρενική». Σε άρθρο του στο NPR, ο Ρόμπερτ Κέιγκαν προσπάθησε να εξηγήσει τις διαφορές ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και κάποια στελέχη της κυβέρνησής του ή της αμερικανικής δημόσιας διοίκησης, εστιάζοντας στις ομοιότητες ανάμεσα στον Αμερικανό πρόεδρο και τον Ρώσο ομόλογό του. Υποστηρίζοντας πως η συνάντηση στο Ελσίνκι ήταν «μια συνάντηση μεταξύ συμμάχων, με συγκλίνοντα ενδιαφέροντα και κοινούς στόχους,» ο Κέιγκαν, ανώτερο στέλεχος του Ινστιτούτου Brookings, τονίζει πως οι δύο ηγέτες ενώνονται από την κοινή τους απέχθεια για την φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων, στην εγκατάσταση της οποίας πρωταγωνίστησαν οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες. Για την Ρωσία, η απέχθεια βασίζεται στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και στην εδραίωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, δύο οργανισμών που και ο Ντόναλντ Τραμπ έχει συχνά αναφέρει ως εχθρούς της Αμερικής. Για τον Πούτιν, η αποδυνάμωση αυτής της τάξης πραγμάτων, η άνοδος εθνικιστικών κομμάτων στην Ευρώπη, και η αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι όλα μέρος των συνθηκών που μπορούν να δίνουν χώρο στη Ρωσία για την ανάπτυξη της δικής της πολιτικής. Για τον Ντόναλντ Τραμπ, η ίδια τάξη πραγμάτων φαίνεται να ταυτίζεται με τον ελιτισμό που η εκλογική του βάση αποστρέφεται -ένα διεθνοποιημένο πολιτικό κατεστημένο που βασίζεται στην ομαλότητα των κεκτημένων του. Κατά τον Κέιγκαν, λοιπόν, αμφότεροι οι πολιτικοί ηγέτες αντιμετωπίζουν τη διεθνή τάξη πραγμάτων ως «όρια της ελευθερίας τους» -όρια, στα οποία επιτίθενται με παρόμοιους τρόπους. Μερικοί εξ όσων αναφέρει ο Κέιγκαν: η στήριξη στα γαλλικά, ιταλικά, και βρετανικά ακραία εθνικιστικά κόμματα, η στήριξη του Brexit, ακόμα και η αντιπάθεια στο πρόσωπο της Άνγκελα Μέρκελ.

Παρά την όποια ταύτιση απόψεων των δύο προέδρων, τα αντι-ρωσικά αισθήματα στην αμερικανική κοινή γνώμη ισχυροποιούνται συνεχώς. Μεγάλο κομμάτι της σχετικής ρητορικής συμπίπτει με τις τοποθετήσεις του Δημοκρατικού κόμματος, το οποίο και κατηγορεί το Κρεμλίνο για την απώλεια του Λευκού Οίκου. Επιπλέον, πάρα πολλά σημεία της κριτικής που ασκούν οι Δημοκρατικοί στον πρόεδρο Τραμπ αφορούν ενέργειες που συχνά σχετίζονται με τη Ρωσία, ειδικά όταν ο Αμερικανός πρόεδρος προσπαθεί να υποβιβάσει τα προβλήματα στις σχέσεις των δύο χωρών. Σε άρθρο του στο Foreign Policy, ο Μάικα Ζένκο, ανώτερο στέλεχος του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων, επισημαίνει τους κινδύνους που αυτή η τοποθέτηση κρύβει για το κόμμα της αμερικανικής αξιωματικής αντιπολίτευσης, τονίζοντας πως αυτό αποκρύπτει άλλες παγίδες της διεθνούς πολιτικής, όπως τις κινήσεις της Κίνας. Η δυσπιστία έναντι της Ρωσίας είναι εξαιρετικά κομματική, με το 47% των Δημοκρατικών ψηφοφόρων να αναφέρει τη χώρα ως τον μεγαλύτερο εχθρό των Η.Π.Α., έναντι μόλις 10% των Ρεπουμπλικανών.

www.ert.gr

Tην περίοδο της γερμανικής κατοχής στην Ευρώπη, υπήρξαν περιπτώσεις που οι ναζί ενθάρρυναν τη διοργάνωση αθλητικών διοργανώσεων για τους δικούς τους σκοπούς, την προπαγάνδα, αλλά και την προσπάθεια να «ξεγελάσουν» τους κατακτημένους με «θεάματα».

Ένα περιστατικό που η απόπειρά τους, γύρισε ανάποδα και εξευτέλισε το Γ΄ Ράιχ, συνέβη στην Ουκρανία το 1942. Η ιστορία κατέληξε στο λεγόμενο «ματς του θανάτου» στις 9 Αυγούστου του 1942, που ήταν η απόπειρα να πάρουν τη ρεβάνς μίας «ηχηρής» ήττας που υπέστησαν στις 6 Αυγούστου 1942.

Δημοσιεύουμε απόσπασμα από το βιβλίο «Αθλητισμός και Κοινωνικά Κινήματα» (εκδόσεις «Νότιος Άνεμος», συγγραφέας Νάσος Μπράτσος, ISBN  9789609511261).

Απόσπασμα από το κεφάλαιο «Κόντρα στους ναζί»:

Πρωτοβουλία των ναζί ήταν η απόπειρα δημιουργίας «πρωταθλήματος» – τουρνουά στην Ουκρανία, για να ξεχαστεί ο κόσμος και να είναι πιο εύκολη η κατοχική διακυβέρνηση. Μετά από έντονο προβληματισμό για το ορθόν ή όχι της απόφασης, δημιουργήθηκε μία ουκρανική ομάδα.

Ραχοκοκαλιά της ομάδας ήταν παίκτες που αγωνίζονταν πριν από τον πόλεμο στη Δυναμό Κιέβου, ενώ συμβολή είχαν και παίκτες της Λοκομοτίβ. Η νέα ομάδα ονομάστηκε Σταρτ και στο κατοχικό τουρνουά σημείωνε τη μία νίκη μετά την άλλη και μάλιστα με μεγάλα σκορ, κερδίζοντας Ούγγρους συνεργάτες των ναζί, Ρουμάνους στρατιώτες και στο τέλος και τους Γερμανούς, με αποτέλεσμα να τονωθεί το ηθικό των υπόδουλων Ουκρανών.

Επιχειρώντας να ρεφάρουν, οι Γερμανοί έφεραν την επίλεκτη ομάδα της Λουφτβάφε, τη Φλάκερφ, που όμως ηττήθηκε με 5-1 από τη Σταρτ στις 6 Αυγούστου του 1942.

Με απειλές του τύπου «ηττηθείτε για να μην πεθάνετε» και διαιτητή από τα SS, στις 9 Αυγούστου, οι Ουκρανοί αρνήθηκαν να κάνουν τον ναζιστικό χαιρετισμό μέσα στο γήπεδο και κέρδισαν με 5-3 τους ναζί στον αγώνα-ρεβάνς, όπου η εφαρμογή των κανόνων του αγώνα ήταν σκανδαλώδης υπέρ των Γερμανών.

Αν και ευρέως γνωστό είναι ότι στη συνέχεια εκτελέστηκαν όλοι, η αλήθεια είναι ότι κάποιοι συνελήφθησαν και τους πήγαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου βασανίστηκαν και ακολούθως εκτελέστηκαν (κατηγορήθηκαν σαν συνεργάτες των Σοβιετικών), ενώ κάποιοι διέφυγαν ανακατεμένοι με το πλήθος των θεατών του αγώνα.

Σήμερα έξω από το στάδιο Σταρτ στο Κίεβο υπάρχει μνημείο για τους ήρωες ποδοσφαιριστές, με την επιγραφή: «Η δόξα σας δεν θα ξεθωριάσει στους αιώνες».

Μη νομίζετε, όμως, ότι αυτό που έμεινε ήταν μόνο η γλυκιά ανάμνηση μιας ηρωικής προσπάθειας, αφού η αντιφασιστική ποδοσφαιρική δράση του 1942 «στοιχειώνει» στους φόβους των απολογητών του φασισμού.

Από τη μία, μόλις το 2005, δηλαδή 63 χρόνια μετά, το δικαστήριο του Αμβούργου απεφάνθη ότι δεν τεκμηριώνεται η εκτέλεση ως προϊόν δίωξης για την ποδοσφαιρική επιτυχία, απόφαση στο ίδιο μήκος κύματος με την άρνηση καταβολής πολεμικών αποζημιώσεων στην Ελλάδα.

Επίσης, το 2012 η σχετική ταινία απαγορεύτηκε από την ουκρανική κυβέρνηση επειδή σε αυτήν παρουσιάζονται και Ουκρανοί ως συνεργάτες των ναζί και θεωρήθηκε εχθρική προπαγάνδα, καθώς έκανε αναφορά στους εκεί δοσίλογους και ταγματασφαλίτες.

Τόσα χρόνια μετά και οι ήρωες της Σταρτ αναγκάζουν ακόμα τους αντιπάλους τους να παίζουν άμυνα και να πετάνε την μπάλα στην εξέδρα.

www.ert.gr